Apel został wystosowany przez uczestników programu „Clean Air Now! – City Leaders Facing Challenges”, realizowanego przez Szkołę Liderstwa. Apel dotyczy potrzeby zmiany zapisów programu „Ciepłe Mieszkanie”, w którym obecnie jest zablokowana możliwość termomodernizacji mieszkań komunalnych. To ograniczenie skutecznie uniemożliwia wielu samorządom podjęcie działań modernizacyjnych w zasobie komunalnym, mimo że dysponują one potencjałem i wolą realizacji inwestycji poprawiających efektywność energetyczną i jakość powietrza.

Inicjatorem Apelu jest Paweł Czuliński, Burmistrz Twardogóry. Szkoła Liderstwa pełni w tym procesie funkcję koordynacyjną – wspiera samorządy w wypracowywaniu wspólnych stanowisk i inicjatyw w zakresie poprawy jakości powietrza. W ramach programu Clean Air Now! współpracą jest objętych obecnie z 17 samorządami z całej Polski: Zgorzelec • Twardogóra • Golub-Dobrzyń • Gmina Dąbrowa • Chełm • Miasto Radzyń Podlaski • Sędziejowice • Chrzanów • Marki • Wasilków • Perlejewo • Dzierzgoń • Cieszyn • Ełk • Olsztynek • Złotów • Barlinek.

Wspólny głos środowisk samorządowych ma na celu zwiększenie szansy na wprowadzenie potrzebnych zmian w programie „Ciepłe Mieszkanie” i umożliwi gminom skuteczniejsze działania na rzecz czystego powietrza.

APEL

w sprawie zmiany zapisów Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie” 

My, niżej podpisani Wójtowie, Burmistrzowie, Prezydenci Miast, zwracamy się z apelem dotyczącym dokonania zmiany w Programie Priorytetowym „Ciepłe Mieszkanie”

PROPONOWANY ZAPIS

W części Beneficjenci końcowi programu wnosimy o dodanie następującego punktu:

„Jednostki samorządu terytorialnego będące właścicielami zasobu mieszkaniowego, a także podmioty  przez nie upoważnione – w szczególności zakłady budżetowe i spółki miejskie zajmujące się gospodarowaniem mieniem komunalnym.”

UZASADNIENIE

Doceniamy, że Program „Ciepłe Mieszkanie” stanowi niezwykle ważne narzędzie, które umożliwia poprawę jakości powietrza, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenie efektywności  energetycznej w zasobach mieszkaniowych. Wypełnia on istotną lukę wśród programów dofinansowania, ponieważ jako jeden z nielicznych – jeśli nie jedyny obecnie – jest dedykowany budownictwu wielorodzinnemu.

Niemniej jednak, w obecnym kształcie program nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału,  szczególnie w odniesieniu do mieszkań komunalnych, które charakteryzują się największymi potrzebami modernizacyjnymi.

Obecne ograniczenie

Zgodnie z obowiązującymi zasadami („Program Priorytetowy: Ciepłe Mieszkanie”, część Beneficjenci, podpunkty 1 i 2) beneficjentami końcowymi mogą być wyłącznie osoby fizyczne lub wspólnot mieszkaniowe.

W konsekwencji w zasobach komunalnych ciężar uczestnictwa w programie spoczywałby na najemcach, którzy musieliby samodzielnie przeprowadzić skomplikowany proces inwestycyjno. W praktyce oznacza to, że ogromna część budynków komunalnych – charakteryzujących się znacznymi potrzebami modernizacyjnymi – pozostaje wyłączona z programu.

Należy ponadto podkreślić, że zgodnie z art. 6a ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 725) to wynajmujący jest obowiązany do napraw lub wymiany instalacji i elementów wyposażenia technicznego lokalu w zakresie nieobciążającym najemcy, w szczególności w zakresie instalacji centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami, jak również do wymiany pieców grzewczych oraz stolarski okiennej i drzwiowej. Obowiązki te nie mogą zostać odmiennie ustalone w umowie najmu lokalu wchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego. Zatem to gmina, jako właściciel lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, jest samodzielnie uprawniona i zarazem obowiązana do przeprowadzenia prac objętych dofinansowaniem w ramach programu „Ciepłe Mieszkanie”. Ponadto, to gmina jest rzeczywistym beneficjentem końcowym programu, ponieważ zakupione i zamontowane w ramach programu źródła ciepła oraz inne instalacje i materiały wchodzą w skład jej majątku.

Proponowana zmiana

Postulujemy rozszerzenie katalogu beneficjentów końcowych poprzez wprowadzenie zapisu umożliwiającego, aby:

• gminy – jako właściciele zasobu mieszkaniowego – mogły być beneficjentami końcowymi programu „Ciepłe Mieszkanie”,
• a także, aby gminy mogły delegować realizację programu na zakłady budżetowe i spółki miejskie zajmujące się gospodarowaniem mieniem komunalnym.

Uzasadnienie merytoryczne

Zmiana ta choć jest niewielka i prosta w zredagowaniu w wymiarze formalnym, lecz kluczowa w wymiarze praktycznym:

• gminy oraz ich jednostki organizacyjne najlepiej znają stan techniczny zasobu mieszkaniowego,
• mają doświadczenie i zaplecze organizacyjne do prowadzenia inwestycji,
• są motywowane do maksymalnego wykorzystania dostępnych środków,
• eliminują barierę formalną i finansową dla najemców mieszkań komunalnych.

Spodziewany efekt postulowanej zmiany

Dodanie gmin oraz ich jednostek do katalogu beneficjentów końcowych pozwoli na:

• pełniejsze wykorzystanie środków przewidzianych w programie,
• przyspieszenie i zwiększenie skali działań modernizacyjnych,
• realną poprawę jakości powietrza i warunków mieszkaniowych w lokalach komunalnych,
• wzmocnienie efektu społecznego i ekologicznego programu.

Dodanie gmin i ich jednostek do katalogu beneficjentów to niewielka zmiana regulaminowa, która przyniesie ogromny efekt ekologiczny, społeczny i ekonomiczny. Z uwagi na powyższe, wnosimy o wprowadzenie postulowanej zmiany w zapisach Programu Priorytetowego „Ciepłe Mieszkanie”.