Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii (OZE) stają się coraz bardziej kluczowymi elementami polityki rozwoju miast, szczególnie średnich, w Polsce. Wzrost kosztów energii, rosnące wymagania związane z ochroną środowiska oraz potrzeba zwiększenia niezależności energetycznej wymuszają na samorządach wdrażanie strategii, które łączą zrównoważony rozwój z oszczędnościami i innowacyjnością. W tym kontekście niezwykle ważne staje się nie tylko samo planowanie inwestycji energetycznych, ale również ich prawidłowa ocena pod kątem wykonalności i rentowności. Kluczową rolę odgrywa też możliwość wykorzystania dostępnych funduszy, w tym programów międzynarodowych, takich jak Szwajcarsko-Polski Program Współpracy, który wspiera miasta w realizacji zrównoważonych inwestycji. W trakcie webinaru omówiono najważniejsze czynniki wpływające na sukces inwestycji, a także przedstawiono przykłady dobrych praktyk. Nagranie z tego webinaru znajduje się tutaj TUTAJ.

Znaczenie efektywności energetycznej i OZE w polityce miast średnich

Miasta średniej wielkości w Polsce stają przed coraz większymi wyzwaniami związanymi z potrzebą modernizacji infrastruktury energetycznej. Wzrost kosztów energii oraz konieczność redukcji emisji CO₂ sprawiają, że inwestycje w efektywność energetyczną oraz OZE stają się nie tylko korzystne, ale wręcz niezbędne do długoterminowej strategii rozwoju. Wśród najważniejszych korzyści, jakie mogą uzyskać miasta, inwestując w ten sektor, warto wymienić:

– Obniżenie kosztów operacyjnych: Projekty modernizacji oświetlenia ulicznego, instalacji fotowoltaicznych na budynkach publicznych czy systemów grzewczych mogą przynieść ogromne oszczędności. W podawanym przykładzie miasta średniego – Brzostowa – modernizacja oświetlenia ulicznego, w ramach projektu zrealizowanego w 2022 roku, przyniosła redukcję kosztów o około 40% rocznie.

– Poprawa jakości powietrza: Średnie miasta często borykają się z problemem niskiej emisji, szczególnie zimą, kiedy domy ogrzewane są niskiej jakości paliwami. Inwestycje w odnawialne źródła energii, jak pompy ciepła czy fotowoltaika, mogą znacząco poprawić jakość powietrza w miastach, przyczyniając się do poprawy zdrowia mieszkańców.

– Niezależność energetyczna: Dążenie do lokalnej samowystarczalności energetycznej staje się coraz bardziej istotne, zwłaszcza w kontekście globalnych zawirowań na rynkach energii. Inwestycje w instalacje wiatrowe, słoneczne, a także biogazownie, mogą pomóc miastom uniezależnić się od dużych dostawców i stać się bardziej odpornymi na zmieniające się ceny energii.

– Rozwój lokalnej gospodarki: Inwestycje w energetykę odnawialną mogą przyczynić się do rozwoju lokalnych firm oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Średnie miasta mogą stymulować rozwój przedsiębiorstw specjalizujących się w budowie i serwisowaniu instalacji OZE, co przyniesie długoterminowe korzyści dla gospodarki.

Kluczowe kryteria oceny wykonalności projektów energetycznych

Prawidłowa ocena projektów energetycznych wymaga uwzględnienia wielu czynników, które wpływają na wykonalność inwestycji. W ramach webinaru szczegółowo omówiono następujące kryteria, które powinny być brane pod uwagę podczas oceny projektów:

–Aspekty technologiczne: Kluczowe jest dopasowanie technologii do lokalnych warunków i potrzeb. Na przykład, w regionach o małym nasłonecznieniu inwestycje w instalacje fotowoltaiczne mogą być mniej efektywne niż w regionach o wysokim poziomie nasłonecznienia. Z kolei technologie magazynowania energii mogą stać się nieopłacalne, jeśli miasto nie posiada odpowiedniej infrastruktury.

– Ekonomiczna rentowność: Ocena rentowności jest kluczowa przy podejmowaniu decyzji o realizacji projektu. Warto dokładnie przeanalizować prognozy kosztów inwestycji, a także okresu zwrotu z inwestycji (ROI). Niezbędne jest również zidentyfikowanie potencjalnego ryzyka związanego z inflacją, zmiennością cen energii oraz kosztami operacyjnymi.

– Społeczna akceptacja projektu: Realizacja projektów energetycznych, szczególnie w miastach średnich, wymaga odpowiedniego podejścia do społeczności lokalnej. Przykładem może być budowa farm wiatrowych, które w niektórych przypadkach budzą kontrowersje wśród mieszkańców. Aby uniknąć oporu społecznego, warto przeprowadzić konsultacje społeczne, które pozwolą mieszkańcom zrozumieć korzyści płynące z inwestycji, a także postarać się zaangażować w procesy strategiczne partnerów społeczno-gospodarczych.

– Zgodność z regulacjami prawnymi: Projekty muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym. Przykładem może być konieczność uzyskania pozwoleń środowiskowych oraz planistycznych, które często są czasochłonne, ale niezbędne do realizacji inwestycji.

– Zrównoważony rozwój: W kontekście strategii miast średnich, inwestycje energetyczne muszą być częścią szerszego planu rozwoju zrównoważonego. Oznacza to, że projekty nie mogą być realizowane w oderwaniu od innych działań, takich jak modernizacja transportu publicznego, rozwój zielonych terenów czy budowa infrastruktury rowerowej.

Przykłady dobrych praktyk

Warto przyjrzeć się miastom, które już z powodzeniem wdrożyły projekty energetyczne, by korzystając z ich przykładu wyciągnąć wnioski i dostosować strategie do lokalnych warunków. Kilka przykładów może posłużyć za inspirację:

– Zabrze – Energia słoneczna na budynkach publicznych: Zabrze jest jednym z miast, które zainwestowało w instalacje fotowoltaiczne na budynkach publicznych, w tym na szkołach, urzędach oraz basenach. Inwestycje te pozwoliły na obniżenie rachunków za energię o około 30% rocznie, a jednocześnie przyczyniły się do zwiększenia wiedzy mieszkańców na temat korzyści płynących z odnawialnych źródeł energii.

– Mszczonów – Geotermia jako źródło ciepła: Mszczonów stał się jednym z pionierów geotermii w Polsce. Wykorzystanie wód geotermalnych do ogrzewania budynków miejskich oraz basenów termalnych przyniosło miastu nie tylko oszczędności, lecz także stało się atrakcją turystyczną, co zwiększyło dochody gminy.

– Wągrowiec – Biogazownia zasilana odpadami komunalnymi: Wągrowiec zrealizował projekt biogazowni, która przetwarza odpady komunalne na biogaz, wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej. Inwestycja ta nie tylko rozwiązała problem zagospodarowania odpadów, ale także zmniejszyła emisję CO₂ i przyczyniła się do obniżenia kosztów energii.

Proces współpracy i finansowania

Projekty związane z energetyką często wymagają zaangażowania zewnętrznych źródeł finansowania, aby mogły zostać zrealizowane w pełni i efektywnie. W tym kontekście niezwykle istotne jest pozyskiwanie funduszy z różnych źródeł, w tym z funduszy europejskich, międzynarodowych, a także krajowych programów wsparcia. Oto kluczowe aspekty związane z finansowaniem i współpracą w ramach projektów energetycznych:

– Fundusze zewnętrzne: Dostępność programów takich jak Szwajcarsko-Polski Program Współpracy, który wspiera miasta w realizacji projektów związanych m.in z efektywnością energetyczną, ma kluczowe znaczenie dla powodzenia inwestycji. Urzędnicy miast średnich muszą być dobrze zorientowani w możliwościach finansowania i umiejętnie przygotowywać wnioski o dotacje.

– Partnerstwa publiczno-prywatne (PPP): Miasta średnie mogą korzystać z partnerstw publiczno-prywatnych, które pozwalają na dzielenie kosztów i ryzyka inwestycji z prywatnymi inwestorami. Tego typu współpraca może być szczególnie efektywna w projektach infrastrukturalnych, takich jak budowa farm wiatrowych czy instalacji fotowoltaicznych.

– Współpraca z sektorem prywatnym: Miasta mogą również nawiązywać współpracę z lokalnymi firmami, które mogą dostarczyć technologie oraz wsparcie logistyczne w realizacji projektów energetycznych. Tego rodzaju partnerstwo przyczynia się do rozwoju lokalnej gospodarki i stymuluje innowacyjność.

Ocena i realizacja projektów związanych z efektywnością energetyczną i odnawialnymi źródłami energii stanowią wyzwanie, ale także ogromną szansę dla średnich miast w Polsce. Dzięki właściwej ocenie wykonalności, społecznej akceptacji, dopasowaniu technologii oraz odpowiedniemu wykorzystaniu dostępnych funduszy, samorządy mogą nie tylko obniżyć swoje koszty operacyjne, lecz również poprawić jakość życia mieszkańców. Zrównoważony rozwój energetyczny to przyszłość, w którą warto inwestować, a miasta średnie mają szansę stać się liderami zmian w tym zakresie.

Więcej informacji