Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej finalizuje prace nad przygotowaniem nowej średniookresowej strategii rozwoju kraju do 2035 r. Ważnym zagadnieniem w trakcie prac była rola różnej wielkości miast jako istotnych ogniw policentrycznego systemu osadniczego Polski. Jednocześnie w MFiPR trwają prace nad ustawą o zrównoważonym rozwoju miast, której celem ma być przygotowanie rozwiązań prawnych regulujących zarządzanie rozwojem w miastach i ich obszarach funkcjonalnych, wzmacniających policentryczny, wieloośrodkowy rozwój Polski. 

Spotkanie w Radomiu ma na celu przeprowadzenie dyskusji eksperckiej nt. roli różnej wielkości ośrodków miejskich we wzmacnianiu policentrycznego systemu osadniczego kraju, w szczególności roli miast regionalnych i subregionalnych dostarczających usługi publiczne dla obywateli w układach funkcjonalnych oraz o oddziaływaniu wykraczającym poza najbliższe otoczenie, a także rozwiązań prawnych, organizacyjnych i finansowych wspierających współpracę między samorządami w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF) oraz w kontekście realizacji ważnych zadań w układach regionalnym i subregionalnym.

W spotkaniu w Radomiu biorą udział, zaproszeni wspólnie przez Minister Funduszy i Polityki Regionalnej oraz ZMP, reprezentanci następujących miast: Radomia, Torunia, Włocławka, Opola, Ciechanowa, Chełma, Krosna, Wałbrzycha, Rybnika, Suwałk, Kalisza, Słupska, Koszalina, Ełku, Kielc oraz Ostrowca Świętokrzyskiego. 

Okrągły stół w sprawie wzmocnienia policentrycznej struktury osadniczej w kontekście wyzwań i celów rozwojowych kraju – rola miast regionalnych i subregionalnych odbywa się pod przewodnictwem minister funduszy i polityki regionalnej, Katarzyny Pelczyńskiej-Nałęcz. Wprowadzenia do zagadnień zostały wygłoszone przez wicedyrektora Departamentu Strategii, Jakuba Sawulskiego oraz profesora Rafała Matyję z Instytutu Rozwoju Miast i Regionów. Głos zabierali nie tylko eksperci z Departamentu Strategii MFiPR i IRMiR, ale też przedstawiciele związków samorządowych ze Związku Miast Polskich, Unii Miasteczek Polskich oraz Związku Powiatów Polskich.

W trakcie panelowej dyskusji moderowanej przez K. Pełczyńską-Nałęcz uczestnicy będą się zastanawiać m.in. nad kluczowymi problemami rozwoju identyfikującymi miasta, w szczególności w kontekście realizacji zadań związanych z dostarczaniem wysokiej jakości usług dla obywateli w układach ponadlokalnym i subregionalnym, zagadnieniami wymagającymi zarządzania z poziomu funkcjonalnego, wykraczającego poza obszar danej gminy, modelem współdziałania miast z ich funkcjonalnym otoczeniem (jakie rozwiązania prawne powinny być zastosowane? Czy obecne rozwiązania prawne są wystarczające?) czy również warunkami, jakie muszą być spełnione, żeby możliwe było pozytywne oddziaływanie MOF na obszar subregionu (usługi transportowe, edukacyjne, zdrowotne). 

Celem horyzontalnym średniookresowej strategii rozwoju kraju 2035 ma być wzmocnienie policentrycznego rozwoju kraju, natomiast priorytetami: demografia, rozwój konkurencyjnej gospodarki, bezpieczeństwo. Umocnienie policentrycznej struktury kraju wymaga działań podtrzymujących główne węzły systemu osadniczego, a zarazem wzmocnienia powiązań między nimi. Będą one realizowane przy wykorzystaniu dwóch rodzajów instrumentów: regulacyjnych, tworzących ramy prawne dla wsparcia sieci miast oraz interwencji podejmowanej w ramach obszaru strategicznej interwencji (OSI). Podporządkowane będą natomiast realizacji wskazanych kierunków szczegółowych, takich jak: wysoka konkurencyjność głównych ośrodków miejskich w przestrzeni europejskiej, wzmocnienie miast o dużym znaczeniu dla rozwoju regionów i powiązań między węzłami sieci miejskiej oraz policentryczność i spójność regionów.

Nowe formy zarządzania obszarami funkcjonalnymi miast i mechanizmami wsparcia z poziomu krajowego będą wymagać współtworzenia reguł tej interwencji przez samorządy województw oraz zainteresowane miasta i gminy. Interwencja w ramach OSI obejmuje zastosowanie narzędzi dwojakiego typu: instrumentów regulacyjnych, tworzących ramy prawne (ustawa o zrównoważonym rozwoju miast) oraz finansowych i organizacyjnych mających charakter kontraktów między instytucjami szczebla krajowego i regionalnego a podmiotami reprezentującymi miasta i ich obszary funkcjonalne. Będą one określać szczegółowy zakres interwencji dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych ośrodków miejskich.

Podstawą wskazania ośrodków miejskich stanowiących istotne węzły sieci osadniczej ma być badanie przeprowadzone przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów „Hierarchia funkcjonalna miast w Polsce i jej przemiany w latach 1990–2020”, zawarte w Koncepcji Rozwoju Kraju 2050. Strategia średniookresowa będzie wskazywać w ramach opisów dla poszczególnych województw konkretne ośrodki miejskie będące przedmiotem interwencji. Delimitacja obszarów funkcjonalnych wybranych w Strategii ośrodków miejskich ma odwoływać się do wskazań dokumentów strategicznych i planistycznych samorządów województw oraz praktyki współpracy JST na danym terenie, a także uwzględniać role i funkcje ośrodków miejskich w regionalnych układach osadniczych.

Z kolei ustawa o zrównoważonym rozwoju miast ma dotyczyć podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki miejskiej (na poziomie krajowym, regio­nalnym i ponadlokalnym), określać rolę ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, zasady współpracy (kontrakt miejski, w tym subregionalny), a także wprowadzać rozwiązania prawne adekwatne do wielkości miasta i pełnionej funkcji.