Na inauguracji pojawiły się kluczowe osoby: podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Anita Sowińska oraz prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Dorota Zawadzka-Stępniak.

- Walka ze smogiem, to nie jest tylko wymiana pieca. To co jest naprawdę kluczowe, to termomodernizacja, ponieważ najczystszą, ale i najtańszą energią jest ta, której nie musimy zużyć, której nie ma - podkreśla wiceszefowa resortu Klimatu i Środowiska.

Dorota Zawadzka-Stępniak zapowiedziała natomiast start realizowanego przez samorządy programu „Czyste Powietrze” w nowej odsłonie. Ma on wesprzeć szczególnie osoby mierzące się z ubóstwem energetycznym. Na scenie nie zabrakło też Anety Skubidy, Portfolio Manager Clean Air Fund w Polsce, która podkreśliła jak poważne zagrożenia zdrowotne biorą się z kiepskiej jakości powietrza oraz przyznała, że czas na konkrety. A w ich realizacji najlepiej sprawdzają się samorządowcy.

Po części oficjalnej – szybkie przejście do sedna. Eksperci bez ogródek mówili o największych wyzwaniach, z jakimi mierzą się polskie samorządy. Smog, stare piece, brak środków, opór mieszkańców – lista jest długa. Specjaliści nie mają wątpliwości – starania o czyste powietrze to trzy kluczowe filary: programy finansowe na wymianę kopciuchów i termomodernizację, edukacja, która zmienia świadomość oraz na koniec skuteczne regulacje i ich egzekwowanie, w tym mandaty dla opornych.

Kto bierze udział?

To samorządowcy z całej Polski, choć zdecydowanie dominują tu liderzy gmin z północy kraju. Włodarze coraz lepiej rozumieją, że problem smogu to nie tylko zmora przemysłowych gigantów – czyste powietrze jest wyzwaniem także dla mniejszych miejscowości. Wśród uczestników programu są zarówno doświadczeni samorządowcy, którzy są na czele swoich gmin od co najmniej dwóch kadencji, jak i nowicjusze – niektórzy objęli stery zaledwie 10 miesięcy temu. Nie brakuje też reprezentantów większych miast, liczących ponad 50 tysięcy mieszkańców. Co ciekawe, w programie biorą udział także samorządowcy z miejscowości przygranicznych, takich jak Zgorzelec czy Cieszyn, gdzie kwestie jakości powietrza mają znaczenie nie tylko lokalne, ale i transgraniczne. To mieszanka ambicji, wiedzy i świeżego spojrzenia. Pomimo różnorodności, to grono samorządowców łączy jeden cel – poprawa jakości powietrza i stworzenie lepszego środowiska dla mieszkańców.

Na pokładzie programu znaleźli się prawdziwi liderzy! Wśród nich prezydenci miast: Tomasz Andrukiewicz (Ełk), Jakub Banaszek (Chełm), a także burmistrzowie: Paweł Czuliński (Twardogóra), Rafał Gronicz (Zgorzelec), Jakub Jakubowski (Radzyń Podlaski), Bernarda Lewandowska (Barlinek), Adrian Łuckiewicz (Wasilków), Robert Maciaszek (Chrzanów), Jacek Orych (Marki), Jakub Pieniążkowski (Złotów), Dominika Piotrowska (Golub-Dobrzyń), Gabriela Staszkiewicz (Cieszyn), Jolanta Szewczun (Dzierzgoń) i Robert Waraksa (Olsztynek).

Wójtowie też nie zamierzają zostawać w tyle! Dariusz Cieślak (Sędziejowice), Jakub Wierzbicki (Perlejewo) i Agnieszka Ziółkowska (Dąbrowa, Kujawsko-Pomorskie) wchodzą do gry, by zmieniać swoje gminy na lepsze!

Inspiracja od liderów: Rybnik na świeczniku

Czy można skutecznie walczyć ze smogiem? Rybnik udowodnił, że tak! Miasto od lat konsekwentnie wdraża rozwiązania poprawiające jakość powietrza, a od dwóch lat działania te nadzoruje Sylwia Brzezicka, dyrektor Centrum Zrównoważonej Gospodarki Miejskiej. Teraz podzieliła się swoimi doświadczeniami z uczestnikami programu, pokazując, jak Rybnik stał się wzorem dla innych

Ale to nie koniec – liderzy wzięli udział w warsztatach prowadzonych przez Piotra Siergieja z Polskiego Alarmu Smogowego, który dosłownie potrząsnął nimi, pokazując, jak skutecznie wprowadzać ekologiczne zmiany.

Co mówią samorządowcy? „Nie jesteśmy sami!”

Spotkanie okazało się dla uczestników prawdziwą bombą energetyczną!

- Warto usłyszeć, że u innych jest podobnie. Polska wschodnia i zachodnia mają te same problemy – mówi burmistrz Zgorzelca Rafał Gronicz.

- Dobrze oderwać się od codzienności i wymienić doświadczenia – przyznaje Bernarda Lewandowska z Barlinka.

- Wszyscy lubimy tę robotę. Choć bywa stresująca i trudna, to daje satysfakcję – podkreśla Robert Maciaszek lider samorządu z Chrzanowa.

- Warto się inspirować i uczyć od siebie nawzajem. Po co wyważać otwarte drzwi? – dodaje Gabriela Staszkiewicz burmistrzyni Cieszyna.

Konkretne pomysły na zmiany – co trafi na warsztat?

Z pustymi rękami nikt stąd nie wyjeżdżał! Po warsztatach samorządowcy wrócili do swoich miast z gotowymi planami na rewolucję:

• Kampanie edukacyjne dla mieszkańców – bo świadomość to pierwszy krok!

• Wypożyczalnie pomp ciepła – by mieszkańcy mogli przetestować ekologiczne rozwiązania.

• Szkolenia dla urzędników – bo zmiana zaczyna się w gminie.

• Oczyszczacze powietrza w przedszkolach – by dzieci oddychały zdrowym powietrzem.

• Eliminacja „kopciuchów” i inwestycje w OZE – by problem smogu stał się przeszłością.

Kolejne szkolenie dla samorządowców odbędzie się już w maju. Jeśli tempo i zaangażowanie uczestników się utrzyma, polskie gminy mogą czekać realne zmiany na lepsze.

Honorowy patronat nad programem „Clean Air Now. City Leaders Facing Challenges” objęły Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Polska Izba Ekologii, Unia Miasteczek Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP i Związek Samorządów Polskich. Partnerami medialnymi są czasopismo „Wspólnota” oraz portal SmogLab.