4 czerwca jest symboliczną datą związaną z procesem transformacji ustrojowej, która zmieniła nie tylko ustrój polityczny i gospodarczy w Polsce, ale również mocno wpłynęła na mentalność i sposób myślenia Polaków. Dzięki tamtym wyborom z czerwca 1989 roku już 27 maja 1990 roku mieliśmy w pełni wolne wybory samorządowe w gminach i miastach.

Co się zdarzyło 4 czerwca 1989 roku?

4 czerwca (pierwsza tura) i 18 czerwca 1989 r. (druga) odbyły się w Polsce wybory parlamentarne, które przeprowadzono na zasadach uzgodnionych przez uczestników tzw. Okrągłego Stołu, czyli przedstawicieli ówczesnych PRL-owskich władz i opozycji solidarnościowej. W wyniku tamtych ustaleń komunistyczny obóz rządzący i jego „koalicjanci” obsadzili 65% miejsc w Sejmie, a pozostałe 35% (161 mandatów) przypadło kandydatom bezpartyjnym.

Przedstawiciele Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” przy Lechu Wałęsie już w pierwszej turze zdobyli 160 poselskich mandatów. Natomiast w otwartym starciu o 100 mandatów senatorskich (pomiędzy kandydatami różnych środowisk opozycji demokratycznej, przedstawicielami popieranymi przez władzę, a także reprezentantami organizacji społecznych, zawodowych i kandydatami niezależnymi) opozycja solidarnościowa odniosła niekwestionowane zwycięstwo, obejmując 99% miejsc w senacie.

Święto Wolności i Solidarności – 30 lat później

3 lata temu, również 4 czerwca, tysiące samorządowców przyjechało do Gdańska na Święto Wolności i Solidarności - obchody 30-lecia pierwszych, częściowo wolnych wyborów z 1989r. Tamte obchody trwały od 1 do 11 czerwca.

Celem tego wielkiego, rocznicowego zjazdu przedstawicieli samorządu terytorialnego było zainicjowanie debaty nad naprawą ustroju Rzeczpospolitej - przy nowym okrągłym stole. Nowy okrągły stół - dosłownie, jako mebel - stanął wokół Pomnika Poległych Stoczniowców, na Placu Solidarności. Było to główne miejsce samorządowych obrad. Prócz tego, w różnych punktach Gdańska były ustawione tzw. podstoliki tematyczne, zorganizowane na wzór tych z 1989 r.

4 czerwca 2019 roku w południe w miastach całej Polski obywatele odśpiewali Mazurka Dąbrowskiego. Samorządowcy podpisali wspólnie Deklarację Wolności i Solidarności. Tamtego dnia odbyły się liczne imprezy rocznicowe, w tym wielki koncert na Placu Zebrań Ludowych w Gdańsku.

Na ulicznych słupach oświetleniowych Gdańska zawisły flagi 41 polskich samorządów. Był to jeden z akcentów odbywającego się w mieście Święta Wolności i Solidarności na 30-lecie wyborów 4 czerwca 1989 r.

Tamtą historyczną rocznicę obchodzono także w wielu miastach w całej Polsce. W serwisie informacyjnym ZMP relacjonowaliśmy tamte wydarzenia. (LINK)

Nie święto państwowe, ale…

Święto obchodzone 4 czerwca, uchwałą Sejmu RP z 24 maja 2013 roku zostało ustanowione Dniem Wolności i Praw Obywatelskich.

W 2019 r. pojawił się w sejmie projekt ustawy, ustanawiającej rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 r. świętem państwowym. W uzasadnieniu do projektu, złożonego w lutym 2019 r., który nawiązywał do Uchwały Sejmu RP z 24 maja 2013 r. o uznaniu 4 czerwca Dniem Wolności i Praw Obywatelskich, zapisano m.in. takie słowa:

(...) W dniu 4 czerwca 1989 r. odbyły się wybory, w których Polacy mogli dokonać wyboru po raz pierwszy po wojnie bez przymusu głosowania na jedną listę. Udzielając poparcia kandydatom Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” na wszystkie możliwe do obsadzenia miejsca w Sejmie oraz 99 miejsc w Senacie, głosujący Polacy dokonali przełomu ustrojowego.

Zakończyli trwający od dziesięcioleci system dominacji jednej partii nad państwem i obywatelami.

Dali możliwość rozpoczęcia kształtowania ustroju demokracji parlamentarnej, państwa równych praw dla wszystkich obywateli, rządów prawa oraz podjęcia działań zmierzających do uzyskania pełnej suwerenności.

Wybory czerwcowe zamykające okres podjętej w Sierpniu 1980 r. walki o wolność człowieka i obywatela w demokratycznym państwie umożliwiły w następnych latach dynamiczny rozwój kraju niepodzielonego ostrym konfliktem politycznym, przyjaznego wobec sąsiadów, aspirującego do udziału we wspólnocie międzynarodowej Zachodu stwarzającego warunki dla rozwoju oddolnych inicjatyw obywatelskich.

Ta data powinna na stałe wzbogacić kalendarz świąt państwowych na równi z niemniej dla Rzeczypospolitej doniosłymi wydarzeniami znaczącymi polską drogę ku wolności, suwerenności i demokracji. (...)

Większością głosów parlamentarzystów rządzącej obecnie w Polsce koalicji projekt ww. ustawy został odrzucony.

Polacy jednak pamiętają tamte wydarzenia i doceniają ich wagę oraz wpływ na losy naszego kraju. Dlatego co roku w licznych miastach odbywają się w okolicach 4 czerwca konferencje, pikniki, wystawy, koncerty, które czczą pamięć o tej dacie.

Zaproszenie do świętowania

Tegoroczna wielka inauguracja projektu obywatelskiego Tour de Konstytucja zaplanowana została właśnie na dzień 4 czerwca. W 84 dni Tour de Konstytucja okrąży Polskę, robiąc przystanki w miastach i miasteczkach od morza po Tatry. Początek trasy zaplanowany jest w Słupsku, finał - 27 sierpnia w Warszawie. Bus Tour de Konstytucja odwiedzi też letnie festiwale - Opener Festival w Gdyni i Festiwal Góry Literatury w Nowej Rudzie, trwają też uzgodnienia dotyczące Pol and Rock Festival Jurka Owsiaka.

Podczas przystanków trasy prawnicy, ludzie kultury i liderzy opinii publicznej mówić będą o doniosłości Konstytucji, propagować będą wiedzę o prawach i wolnościach obywatelskich, a także o powiązaniu praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji z Kartą Praw Podstawowych UE. Więcej 

Już w ten weekend Święto Wolności i Praw Obywatelskich, po raz czwarty organizują władze Gdańska. Dyskusje, spotkania, koncert oraz pokaz filmu dokumentalnego - tworzą program Święta, które odbędzie się w tym mieście w dniach 4-5 czerwca. Jednym z tematów debat będzie sytuacja na Ukrainie, która od trzech miesięcy jest w stanie wojny z Rosją. Impreza, organizowana dla uczczenia pierwszych, częściowo wolnych wyborów do parlamentu w czerwcu 1989 r. Więcej

W Warszawie w najbliższy weekend odbędzie się piknik „Wybraliśmy Wolność”. W programie - warsztaty dla dzieci i dorosłych, koncerty oraz otwarcie wystawy plenerowej o Bronisławie Geremku. Warszawski Dom Spotkań z Historią od lat zaprasza do wspólnego jej świętowania, przypomina wydarzenia 1989 roku i przygląda się im z różnych perspektyw. W związku z trwającą wojną w Ukrainie trudno o radosny nastrój świętowania, dlatego DSH daje okazję do chwili wytchnienia i zaprasza na polsko-ukraiński piknik wolności. Więcej

4 czerwca także Miasto Ogród Podkowa Leśna zaprasza mieszkańców w każdym wieku na Piknik Wolności w Parku Przyjaźni Polsko – Węgierskiej. Tego dnia pokazana zostanie wystawa „Wybory w Podkowie Leśnej w dokumentach archiwalnych”. Ekspozycję będzie można obejrzeć przy akompaniamencie Orkiestry Maćka Kierzkowskiego i ciekawostkach przekazanych przez Towarzystwo Przyjaciół Miasta-Ogrodu Podkowa Leśna. Więcej