Wiceprezes Rady Ministrów, minister rozwoju, pracy i technologii spotkał się zdalnie z reprezentantami: Związku Miast Polskich, Unii Metropolii Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Powiatów Polskich i Unii Miasteczek Polskich (zaplanowano osobne spotkanie z marszałkami województw), aby porozmawiać na temat potrzeb JST w obecnej fazie pandemii. - Jednym z niezbędnych warunków przezwyciężenia kryzysu, ograniczenia strat i wejścia gospodarki na ścieżkę wzrostu jest współpraca administracji rządowej z samorządem - powiedział minister J. Gowin. 

Współinicjatorem spotkania online był prezes Związku Miast Polskich - Zygmunt Frankiewicz. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii reprezentowali też wiceministrowie Iwona Michałek i Andrzej Gut-Mostowy.

Apel o poważne traktowanie

W trakcie spotkania samorządowcy przedstawili swoje propozycje i uwagi. Część miała charakter systemowy, a część - doraźny. Jednym z często powtarzanych postulatów była konieczność rzetelnych konsultacji ze środowiskiem samorządowym przede wszystkim w kwestiach dotyczących przepisów antycovidowych - którymi często prezydenci, burmistrzowie i wójtowie są zaskakiwani - aby w ten sposób uniknąć chaosu, przypadkowości i umożliwić sprawne ich wprowadzanie. Jak podkreślał prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich, członek Zarządu ZMP, Tadeusz Truskolaski samorządy swoim dotychczasowym zaangażowaniem w walkę z pandemią udowodnili, że są wiarygodnym partnerem dla rządu, dlatego domagają się poważnego traktowania. Rafał Trzaskowski, prezydent Warszawy powołał się na wystosowany do Premiera apel, w którym przedstawiono szereg konkretnych rozwiązań, wypracowanych wspólnie z ekspertami, dotyczących służby zdrowia w tym trudnym czasie trwającej epidemii, i stwierdził, że brak reakcji oznacza, iż brakuje wciąż poważnego podejścia ze strony rządzących do środowiska samorządowego. – Naprawdę jesteśmy gotowi, żeby rozmawiać w sposób konstruktywny. Jeżeli mamy się traktować poważnie, a w tej piekielnie trudnej sytuacji nie wyobrażam sobie innego wyjścia, dobrze jakbyśmy się traktowali po partnerski i aby rzeczywiście wszystkie posunięcia, jakie rząd planuje, były dużo wcześniej z nami konsultowane, a nasze zdanie brane pod uwagę – zaapelował R. Trzaskowski.

Trudne finanse

Samorządowcy po raz kolejny alarmowali o trudnej sytuacji finansowej JST, która może w przyszłości przełożyć się na wyhamowanie inwestycji oraz uniemożliwić absorpcję środków z UE, Krajowego Planu Odbudowy czy programów rządowych (przez brak środków na udział własny), ale też mieć negatywny wpływ na rozwój całego kraju. Zwracali uwagę na drenujące budżety lokalne - szybciej rosnące niż dochody - wydatki bieżące (nie tylko związane z COVID-19) oraz koszty oświaty (wynagrodzenia nauczycieli rosną szybciej niż subwencja oświatowa). Domagali się złagodzenia reguły fiskalnej ograniczającej zadłużenie samorządów do 2023 roku (art. 243 ustawy o finansach publicznych) oraz rekompensaty utraconych dochodów w związku z ostatnimi zmianami ustawowymi dotyczącymi PIT. – Od dłuższego czasu ograniczane są dochody JST, czego skutki są opłakane. Tym razem jednak mamy do czynienia z transferem pieniędzy z budżetów JST do budżetu państwa. Temu trzeba się stanowczo sprzeciwić – mówił senator Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP. Rozwiązaniem może być przywrócenie subwencji rekompensującej w systemie dochodów JST, zwiększenie udziału samorządów w podatku PIT czy wprowadzenie subwencji rozwojowej (quasi-zwrot nieodliczonego podatku VAT od inwestycji). Związek Miast Polskich przedstawił gotowe projekty ustaw w tym zakresie. Docelowo powinien być jednak wprowadzony pakiet działań porządkujących cały system finansów samorządowych.

Postulaty samorządowe

W trakcie spotkania poruszono także inne zagadnienia szczegółowe i zgłoszono postulaty dotyczące m.in.:

• niepewnej sytuacji finansowej szpitali oraz narastającego ich zadłużenia;
  braku przepisów w związku uznaniem przez Trybunał Konstytucyjny przepisów art. 59 ustawy o działalności leczniczej za niekonstytucyjne (wymóg pokrywania strat szpitali przez samorządy);
• przesunięcia nierealnego terminu ustanowienia nowej sieci szpitali (z czerwca 2021 do końca tego roku);
• wypracowania nowoczesnych przepisów dotyczących stwierdzania zgonu (obecnie obowiązujące pochodzą z lat 50.);
• wprowadzenia standardów w systemie oświaty w celu zapewnienia obiektywnego, rzetelnego wyliczenia kwoty subwencji oświatowej;
• konieczności wsparcia metodycznego dla nauczycieli oraz jednej platformy do nauczania zdalnego, zwiększenia dostępności Internetu na terenach wiejskich, uruchomienia kanału edukacyjnego telewizji publicznej, wsparcia dla zakupu sprzętu komputerowego do wypożyczenia, lepszej współpracy kuratoriów z dyrektorami szkół;
• zawieszenia dodatku wyrównawczego dla nauczycieli na czas pandemii;
• zwiększenia wpływu samorządów na kształtowanie sieci szkolnej;
• waloryzacji dotacji na zadania zlecone;
• doliczenia dodatku stażowego do płacy minimalnej;
• nieodpłatnego korzystania przez JST z gruntów Skarbu Państwa przeznaczonych na cele publiczne;
• konieczności przyspieszenia procedur w ramach Funduszu Dróg Samorządowych; 
• zmiany przepisów dotyczących parametrów dróg (uelastycznienie i ograniczenie obowiązku budowania kanałów technologicznych);
• zdywersyfikowania stawek podatku od nieruchomości;
• przesunięcia terminów administracyjnych i budżetowych;
• rekompensaty dla samorządów zwalniających przedsiębiorców z płacenia czynszów (na wzór opłaty targowej);
• jak najszybszego uruchomienia Funduszu Inwestycji Lokalnych;
• zweryfikowania zakazów dotyczących funkcjonowania niektórych podmiotów gospodarczych w czasie pandemii (galerie handlowe, restauracje, firmy cateringowe); 
• uelastycznienia podejścia do gminnego systemu zagospodarowania odpadów; 
• wydłużenia terminu wejścia w życie rozporządzenia ministra rozwoju ws. zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego.

Deklaracje wicepremiera

Podsumowując spotkanie, Jarosław Gowin zadeklarował, że jest do dyspozycji i może pełnić funkcję swego rodzaju „skrzynki kontaktowej” dla samorządów i Rady Ministrów w kwestiach związanych z walką z COVID-19. Zadeklarował również cykliczne konsultacje z przedstawicie­lami samorządów na poszczególne, konkretne i bieżące tematy. Natomiast z tego spotkania przygotuje ogólną informację, która zostanie skierowana do Rady Ministrów, a zgłoszone uwagi i postulaty przekaże bezpośrednio do ministrów odpowiadających za dane dziedziny. Poinformował także zebranych online, że uzyskał już podczas spotkania potwierdzenie, że Fundusz Inwestycji Lokalnych powinien ruszyć za tydzień. Obiecał ponadto, że doprowadzi w najbliższym czasie do spotkania Ministra Finansów z reprezentacją samorządów.

(jp)