Fundacja Batorego opublikowała Indeks Samorządności 2024. Bilans dekady 2014–2023.

Indeks powstał, by mierzyć stan relacji między centralnymi instytucjami władzy państwowej a jednostkami samorządu terytorialnego szczebla gminnego. Od początku rządów Zjednoczonej Prawicy, która objęła władzę w 2015 roku, przedstawiciele samorządu i eksperci zwracali uwagę, że w polityce państwa nastąpił zwrot w kierunku recentralizacji i osłabienia pozycji władz lokalnych. Obóz władzy odpierał te zarzuty, wskazując na liczne działania mające „Polskę lokalną” wzmacniać, a nie osłabiać.

- Wobec braku dobrych wskaźników trudno było przedstawić rozstrzygające argumenty pokazujące, która ze stron sporu miała rację – czytamy w tegorocznym dokumencie. Indeks Samorządności opracowany przez zespół ekspertów dla Fundacji im. Stefana Batorego wypełnił lukę i dostarczył precyzyjny instrument pomiaru. Fundacja zaprezentowała go wiosną 2023 roku. Pierwsza edycja mierzyła stan relacji władze centralne–samorząd w dwóch punktach czasowych, opierając się na danych za rok 2014 i za 2021. W ten sposób można było przedstawić wartość Indeksu Samorządności dla końcowego okresu rządów Platformy Obywatelskiej oraz po sześciu latach władzy Zjednoczonej Prawicy.

Wyniki nie pozostawiają żadnej wątpliwości, że rację mieli samorządowcy i eksperci wskazujący antysamorządowy charakter polityki Zjednoczonej Prawicy. Indeks za rok 2014 miał wartość 73,58 (na 100 możliwych pkt.), a za rok 2021 – już tylko 55,74 pkt. Kolejna edycja Indeksu, przygotowana na podstawie danych z 2022 roku, potwierdziła, że recentralizacja trwa – wartość Indeksu zmniejszyła się bowiem do 51,91 pkt. Edycja najnowsza wykorzystuje dane z roku 2023, można ją więc potraktować jako bilans relacji władza central na–samorząd w okresie rządów Zjednoczonej Prawicy. Wartość Indeksu po ostatnim pomiarze jest znowu niższa – spadła do 47,79 pkt.

- Systematyczne pogarszanie się wartości Indeksu Samorządności pokazuje, że ostatnie osiem lat było czasem konsekwentnej polityki mającej na celu osłabienie pozycji i roli jednostek samorządu terytorialnego – piszą eksperci z Fundacji Batorego.- Za rok opublikujemy Indeks Samorządności, który powstanie na podstawie danych z roku 2024. Koalicja Demokratyczna wygrała wybory 15 października 2023 roku między innymi dlatego, że obiecała odbudowę samorządności w Polsce. Czy za słowami idą czyny? Przekonamy się za rok.

Indeks Samorządności do pobrania TUTAJ.