Rozmowy artystów z samorządowcami o teatrze

O tym, jak lepiej zorganizować pracę teatrów w Polsce rozmawiali samorządowcy z Komisji Kultury ZMP z artystami – dyrektorami, przedstawicielami ZASP-u oraz stowarzyszeń teatralnych 21 kwietnia w Instytucie Teatralnym im. Prof. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

Trzeba rozpocząć dialog dla polepszenia i ustabilizowania sytuacji teatru w Polsce. Teatr, mimo że działa lokalnie, jest też instytucją ponadlokalną, bo pracują w nim artyści nomadyczni, którzy tworzą tkankę ponadlokalną. Z tego powodu środowisko teatru nie jest związane z jednym miejscem, lecz wędruje, tworzy w różnych miastach i to, jakie warunki Państwo stworzą dla jego działania, wpłynie na kształt artystyczny tego miejsca. – powiedziała Dorota Buchwald, dyrektor Instytutu Teatralnego otwierając spotkanie.

Przedmiotem pierwszej wspólnej debaty był „Katalog dobrych praktyk” oraz wzór umowy z dyrektorem teatru, przygotowane przez zespół złożony z praktyków teatru – dyrektorów, reżyserów, aktorów, krytyków, a także socjologów, ekonomistów i historyków teatru. Katalog dobrych praktyk jest opracowanym zbiorem zasad dotyczących sposobu wyłaniania, a także odwoływania dyrektora instytucji artystycznych, który był punktem wyjścia do rozmowy z samorządowcami.

Zależy nam właśnie na prowadzeniu rozmowy, a nie wygłaszaniu referatów przygotowanych przez specjalistów. Chcemy z Państwem rozmawiać, przedstawiać nasz punkt widzenia, ale też poznawać Wasze potrzeby. – mówił Olgierd Łukaszewicz, prezes ZASP.

Całodzienne rozmowy dotyczyły szerszych zagadnień niż tylko powoływanie dyrektora – mówiono również o sposobach oceny jego pracy, a także szerzej - o użyteczności teatru w kontekście wizji rozwoju kultury w mieście.

Frekwencja, recenzje, festiwale

O ocenie teatru przez organizatora czyli organ samorządu terytorialnego mówił Jacek Sieradzki, krytyk teatralny. Jego zdaniem najlepszy moment do oceny to czas powoływania/odwoływania dyrektora. Oceny czy nawet próby zmiany dyrektora dokonywane w trakcie kadencji nie przynoszą nic dobrego. Tym bardziej, że ewaluacja nie jest łatwym zadaniem - nie ma uniwersalnych wskaźników, które zadowalałyby wszystkich. Częściowymi miernikami mogą być dobre recenzje, uczestnictwo w festiwalach, rozgłos w środowisku teatralnym; dyrektorzy bronią się przed oceną sprowadzaną do liczb – frekwencji, liczby granych przedstawień, sprzedanych biletów itp. Tymczasem organizatorzy uważają często, że skoro się nie znają na kulturze, to skupią się na ekonomii. Powinni jednak formułować oczekiwania artystyczne, a jeśli sami nie czują się w tym kompetentni, mogą prosić o współpracę przedstawicieli uczelni czy instytucji kultury funkcjonujących w danym mieście.

Teatr mój widzę ogromny

Zgoda panuje co do tezy, że organizator musi wiedzieć, jaki cel stawia teatrowi – inny będzie w mieście, gdzie działa tylko jeden teatr; inny – w mieście „wieloteatralnym”, bo tu dla każdej sceny można wymyślać inny plan. Jednocześnie wszyscy się zgadzają, że organizator, który reprezentuje społeczność danego miasta ma prawo formułować oczekiwania wobec dyrektora teatru, np. by zaspokajać potrzeby różnych środowisk.

Teatr musi być oceniany równolegle na dwóch płaszczyznach – jedna to jego pożyteczność w miejscu, w którym działa, a druga to ambicje artystyczne (widz, który chce zobaczyć w teatrze więcej niż tylko zabawę, aby mógł mieć taką ofertę, dzięki dotacji do biletu władz samorządowych).

Paweł Łysak, dyrektor warszawskiego Teatru Powszechnego dodał, że organizator musi określić, jakie jest miejsce teatru w polityce kulturalnej miasta, połączonej z wizją miasta. Tworzenie polityki kulturalnej miasta pomaga w ocenie teatru. Powołując dyrektora należy mu postawić konkretne zadania, bo to pozwala na monitorowanie ich realizacji i rozliczenie go na koniec kadencji.

Rekomendacja

Przedstawiciele Komisji Kultury dzielili się swoimi doświadczeniami z zakresu prowadzenia teatrów i innych instytucji kultury, zadawali szczegółowe pytania dotyczące zapisów umowy z dyrektorem, jak i Katalogu dobrych praktyk. Ostatecznie jednak, po dyskusji i wyjaśnieniach przedstawicieli środowiska teatralnego przyjęli oba dokumenty bez poprawek, z zastrzeżeniem, że zaproponowany wzór umowy można modyfikować według własnych potrzeb.

Komisja Kultury Związku Miast Polskich zarekomendowała Zarządowi ZMP podpisanie porozumienia z ZASP-em w sprawie promowania Katalogu dobrych praktyk, przygotowanego przez środowisko teatralne, a omówione podczas spotkania.

Uczestnicy spotkania zdecydowali się też kontynuować spotkania, by omówić kolejne tematy, m.in. kwestię zbierania przez GUS danych statystycznych – następna rozmowa ma się odbyć w czerwcu br.

Hanna Hendrysiak