W Łodzi w dniach 13 i 14 grudnia br. spotkali się po raz trzeci w tym roku członkowie Komisji Administracji ZMP. Obrady, które odbyły się w Urzędzie Miasta prowadził przewodniczący Komisji, Adam Panuś, sekretarz miasta Wieliczka, według następującego porządku obrad:
1. Informacja o pracach Zarządu Związku i Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
2. Zaopiniowanie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją.
3. Dostęp do informacji publicznej, petycje.
4. Wynagrodzenia pracowników samorządowych.

Informację o pracach Zarządu i Komisji Wspólnej Rządu i ST przedstawiła Jolanta Hałas, zastępca dyrektora Biura Związku, omawiając najważniejsze z punktu widzenia Komisji Administracji, proponowane zmiany w projektach ustaw i rozporządzeń.
W drugim punkcie Komisja zaopiniowała pozytywnie proponowane zmiany w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją. Następnie członkowie Komisji wzięli udział w prawie dwugodzinnej dyskusji na temat aktualnie obowiązujących przepisów dotyczących dostępu do informacji publicznej i petycji. Punkt ten prowadziła Marlena Sakowska-Baryła, znana i ceniona specjalistka z tej dziedziny, radca prawny Urzędu Miasta Łodzi. Członkowie Komisji mieli okazję skonsultować swoje wątpliwości w zakresie aktualnie obowiązujących przepisów.

Realizując punkt czwarty porządku obrad członkowie Komisji przedstawili swoje uwagi do propozycji Ministerstwa Pracy Polityki Społecznej i Rodziny dotyczące proponowanych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Komisja zaopiniowała pozytywnie propozycje w zakresie ujednolicenia tabel dotychczasowego rozporządzenia określone w załączniku nr 1 w części A i części B (dotychczas tabele różniły się między sobą wysokością minimalnego wynagrodzenia od VII kat. zaszeregowania.). Jest to zmiana oczekiwana przez samorządy. W zakresie uzupełnienia wykazu stanowisk/uzupełnienia katalogu stanowisk Komisja uważa, że ustawodawca prawdopodobnie nigdy nie będzie w stanie dostosować zapisów rozporządzenia do aktualnego zapotrzebowania pracodawców samorządowych w zakresie zawodów występujących w jst. Dzisiejszy katalog stanowisk powiela wersje z poprzednio obowiązujących rozporządzeń i nadal zawiera wiele stanowisk, które dzisiaj już praktycznie nie występują (np. telefonistki, maszynistki, itp.). Nie obejmuje natomiast stanowisk, które wynikają z odrębnych przepisów, np. stanowisk ds. bhp. Zdaniem Komisji należy dać większą swobodę pracodawcom samorządowym w zakresie określania nazewnictwa stanowisk (a w ślad za tym kategorii zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego). Proponowane zmiany w zakresie występujących w jst nowych zawodów, zdaniem Komisji mogą okazać się niewystarczające, zwłaszcza w małych zespołach, gdyż pracownicy IT w nich zatrudnieni realizują zadania z różnych obszarów i zaproponowane stanowiska nie będą mogły być zastosowane, jako zbyt wąskie tematycznie. Proponowane kategorie zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego dla tych stanowisk muszą być wyższe, gdyż nie spełniają swej roli (na poziomie XII kategorii i wyżej). Otwarty rynek pracy proponuje bowiem stawki dużo bardziej konkurencyjne. W zakresie podwyższenia minimalnych kwot wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę uzasadnienie: tabele nie były zmieniane od 2009 r.) w ocenie Komisji proponowane podwyższenie minimalnych wynagrodzeń w poszczególnych kategoriach zaszeregowania jest zbyt wysokie. Zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych minimalny poziom wynagrodzeń ustalany jest rozporządzeniem Rady Ministrów. W przypadku zmiany rozporządzenia, każdy pracodawca samorządowy zobligowany będzie do zmiany przepisów wewnątrzzakładowych, które ustala zgodnie z art. 39 ust.1 i 2 ww. ustawy (obowiązuje również procedura uzgodnienia ze związkami zawodowymi). Na podstawie właśnie tego przepisu, każdy pracodawca samorządowy wprowadził regulamin wynagradzania, w którym oprócz ustalonego przez Radę Ministrów w 2009 r. wynagrodzenia minimalnego określono m.in. maksymalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego w ramach poszczególnych kategorii zaszeregowania.

Można byłoby zgodzić się z uzasadnieniem do projektu, gdyby pracownicy samorządowi otrzymywali wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem za wieloletnią pracę na najniższym wymaganym poziomie (lub zbliżonym do najniższego), co w praktyce nie ma miejsca, ponieważ samorządy mając możliwość kształtowania wynagrodzeń w swoich regulaminach wynagradzania ustaliły inne składniki wynagrodzenia. Składają się na nie premie, dodatki funkcyjne i specjalne, które określono jako procentową pochodną wynagrodzenia zasadniczego. Podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania spowoduje zatem wzrost wypłacanego wynagrodzenia miesięcznego, często powyżej istotnie zwiększanej innymi przepisami płacy minimalnej obowiązującej w 2017 r. Nie było to przez miasta uwzględnione w projektach budżetów lub uchwalonych już budżetach na rok 2017. Proponowana w rozporządzeniu wysokość minimalnych wynagrodzeń od 1 marca 2017 r. skutkować może bardzo wysokim wzrostem kosztów wynagradzania (kilka milionów złotych w przypadku dużego miasta). Zastosowanie nowych zapisów rozporządzenia wymagać będzie wprowadzenia w wielu miastach zmian do istniejących regulaminów wynagradzania, z zachowaniem procedury konsultacji ze związkami zawodowymi.

Zdaniem Komisji, jest to zbyt duża ingerencja projektodawcy w samodzielność gmin w zakresie kształtowania wynagrodzeń, która została przyznana gminom w ustawie o pracownikach samorządowych w 2009 roku. Spowoduje to konieczność dokonywania poważnych zmian budżetowych w sferze wynagrodzeń, co w konsekwencji może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego (rezygnację z zatrudniania stażystów, ograniczenie zatrudniania pracowników obsługi oraz w ramach prac interwencyjnych). Dodatkowo projekt nie przewiduje rekompensaty za niezbędny wzrost nakładów na fundusz płac. Niestety powyższe problemy nie są jedynymi, z którymi przyjdzie się zmierzyć samorządom w sferze wynagrodzeń w 2017 roku. Do innych istotnych problemów mających wpływ na budżety miast należy dodać: ustalenie minimalnej stawki godzinowej w wysokości 13 zł za godzinę (w przypadku umów zleceń), niedoszacowanie kosztów wynagrodzeń (w przypadku zadań zleconych), problemy płacowe związane z trudną do przewidzenia sytuacją w oświacie, a także oczekiwania związków zawodowych, postulujących wzrost wynagrodzeń dla wszystkich pracowników samorządowych.

W ocenie Komisji proponowane zmiany nie dają samorządom żadnych nowych możliwości kształtowania wynagrodzeń, a poprzez obligatoryjne zapisy mogą wywołać trudne do przewidzenia (w chwili obecnej) skutki finansowe i społeczne oraz zaburzą istniejące budżety.

Ponadto Komisja uważa, że obowiązujące rozporządzenie nie spełnia oczekiwań miast w sferze prowadzenia polityki płacowej, ponieważ nie eliminuje istniejących od lat problemów. Dlatego postuluje o rozpoczęcie prac nad stworzeniem takiego systemu wynagradzania pracowników samorządowych, który pozwoli na:

- zapobieganie spłaszczaniu wynagrodzeń pomiędzy pracownikami o wysokim stopniu odpowiedzialności, pozwalając jednocześnie (przy zachowaniu hierarchii stanowisk) wynagradzać na odpowiednim poziomie pozostałych pracowników, adekwatnie do zajmowanych przez nich stanowisk, posiadanej wiedzy i kwalifikacji,

- wyeliminowanie nieuzasadnionego obniżania wynagrodzeń pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, które może mieć miejsce w wyniku walki politycznej ugrupowań zasiadających w radach gmin,

- zniesienie lub podwyższenie górnej granicy zarobków szefów jst, co pozwoli na nieobniżanie wynagrodzeń przez rady miast w przypadku uzyskania większego dodatku stażowego; pracownicy pochodzący z wyboru są jedyną grupą pracowników samorządowych, której obniża się wynagrodzenie wraz ze zwiększeniem stażu pracy,

- możliwość przyznania szefom jst nagród za szczególne osiągnięcia – jest to jedyna grupa pracowników samorządowych, która nie może takiej nagrody otrzymać,

- możliwość zatrudniania w urzędach i jednostkach budżetowych fachowców za wynagrodzeniem zbliżonym do wynagrodzeń stosowanych w innych sektorach.

Komisja apeluje o przesunięcie terminu wejścia w życie proponowanych zmian dotyczących podwyższenia minimalnych kwot wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę (najwcześniej od 1 stycznia 2018 roku) i pilne rozpoczęcie prac nad nowymi zasadami wynagradzania pracowników samorządowych zgodnie z oczekiwaniami miast.

W drugim dniu członkowie Komisji obejrzeli nowy dworzec kolejowy Łódź Fabryczna, którego otwarcie miało miejsce 11 grudnia br. Jest to największa inwestycja w tej części Europy. Dworzec jest jednym z elementów budowanego nowego centrum i ma stać się wizytówką miasta. Zwiedzili również kompleks EC1, w którym obejrzeli pokaz w najnowocześniejszym w kraju planetarium.

Komisja ustaliła, że kolejne posiedzenie odbędzie się w przyszłym roku na początku marca w Wałbrzychu.

Jolanta Hałas
Zastępca Dyrektora Biura
Związku Miast Polskich