Wyniki pilotażowego badania ankietowego, zrealizowanego przez Fundację Nasza Ziemia w ramach projektu „Lekcja Nieśmiecenia” pod koniec roku szkolnego 2020/2021, pokazują nie tylko fakt znajomości przez środowisko pedagogiczne Akcji „Sprzątanie świata-Polska”, są również źródłem cennej wiedzy na temat edukacji ekologicznej w polskiej szkole podstawowej. Współpracująca ze szkołami od 27 lat Fundacja Nasza Ziemia zyskała wyjątkowe opinie, które pomogą lepiej i atrakcyjniej oraz z korzyścią dla nauczycieli i uczniów przygotowywać ekologiczne materiały dydaktyczne.

Jednym z kluczowych wyzwań stojących przed blisko 7-miliardową populacją ludzką zamieszkującą nasz glob jest kwestia odnalezienia sposobu na utrzymanie równowagi między zapewnieniem koniecznego rozwoju i poziomu egzystencji a zachowaniem stanu planety dającym szansę przetrwania na niej życia w ogóle.

Dziś już wiemy, że rozwiązaniem nie jest rezygnacja z osiągnięć nauki i cywilizacji, ale takie ich wykorzystanie, aby pozyskiwane z ziemi surowce wykorzystywać, nie niszcząc zasobów planety. Kluczem jest, aby po użyciu produktów zagospodarować je ponownie bez powodowania nieodwracalnych szkód w środowisku – to bowiem jedyne środowisko, jakie – póki co – ludzkość ma dodyspozycji.

Konkluzja ta legła u podstaw dążeń do wprowadzania koniecznych rozwiązań, aby tego, co jest efektem ubocznym funkcjonowania populacji, życia gospodarczego, konsumpcji, rozwoju – czyli śmieci, nie gromadzić ze szkodą dla środowiska i żyjących w nim organizmów (w tym ludzi), ale przetwarzać je i wykorzystywać ponownie. Ten trend – obok innych, takich jak pozyskiwanie energii nie z kopalin, ale ze źródeł odnawialnych, dążenie do minimalizowania produkcji CO2, ochrona ginących gatunków roślin i zwierząt, zmniejszanie zużycia wody czy zanieczyszczania powietrza – jest jedyną dostępną nam dziś metodą powstrzymania nieodwracalnych zmian, które niezatrzymane doprowadzą do zagłady życia na Ziemi.

Żeby ponownie wykorzystywać już raz pozyskane surowce, musimy jako ludzkość nauczyć się ich segregowania w zależności od rodzaju i traktowania nie jako śmieci, ale cenny materiał do ponownego przetworzenia. Musimy też nauczyć się takiej organizacji procesu, aby zużyte materiały nie trafiały do środowiska, lecz także w coraz większym stopniu zastępowały te nowo pozyskiwane.

Jak każdy proces uczenia się, również ten dotyczący traktowania środowiska, najskuteczniej rozpocząć w młodym wieku, a zatem w szkole. Autorzy badania postanowili więc poszukać odpowiedzi na pytanie, jak ten proces przebiega w polskich szkołach. W jaki sposób dzieci w podstawówkach są zaznajamiane z problematyką segregacji odpadów? Czy oprócz wiedzy na ten temat szkoła przekazuje im pozytywne doświadczenie w postaci realnego segregowania śmieci na swoim terenie? Jakie bariery ograniczają te działania edukacyjne, a co może je wspierać?

Badanie prowadzono w ramach I edycji projektu „Lekcja nieśmiecenia”, realizowanego przez Fundację Nasza Ziemia we współpracy z firmą Henkel Polska Sp. z o.o., którego celem jest wspieranie szkół w procesie edukacji ekologicznej związanej z segregacją odpadów.

Przeprowadzone badanie zaplanowano jako rodzaj pilotażu, którego celem było zdiagnozowanie poziomu zainteresowania środowisk szkolnych sprawami edukacji proekologicznej, poznanie opinii i postaw nauczycieli wobec tych kwestii, a także dokonanie obserwacji na temat skali i sposobów prowadzenia segregacji śmieci w badanych placówkach. Pilotaż ten miał też za zadanie umożliwić wyłonienie i określenie interesujących obszarów i tematów do dalszych, pełniejszych badań w skali ogólnopolskiej.

Populację badaną tworzyli nauczyciele szkół podstawowych z całej Polski.