17 i 18 października 2016 roku w Ostrowie Wielkopolskim odbył się Kongres Mieszkaniowy „Finansowanie i eksploatacja budownictwa mieszkaniowego – szansa dla młodych”. Patronat nad spotkaniem objął Związek Miast Polskich.

W trakcie Kongresu, odbyło się spotkanie członków Komisji Gospodarki Mieszkaniowej i Przestrzennej Związku Miast Polskich, podczas którego przedstawiono informacje z miast o przygotowaniach do programu „Mieszkanie Plus”. Członkowie Komisji mieli również okazję spotkać się z administratorem i najemcami lokali wybudowanych w ramach programu „dla systematycznych”.

Kongres rozpoczęła prezentacja „Ostrowskie programy mieszkaniowe”, którą przedstawili gospodarze: Ryszard Wiśniewski – prezes Miejskiego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej oraz Marian Kupijaj – twórca programów „dla oszczędnych”. Budownictwo w ramach Ostrowskiego Przyjaznego Programu dla systematycznych realizuje Gmina lub Zakłady Gospodarki Mieszkaniowej ze środków własnych lub kredytów – realizacja budowy odbywa się systemem „non profit”. W tym roku zakończyła się budowa kolejnego bloku, w którym znalazło się 16 mieszkań różnej wielkości. Lokatorzy wprowadzili się do tego budynku jesienią. Program adresowany jest do osób, które nie ukończyły 40. roku życia o dochodach uniemożliwiających lub utrudniających uzyskanie komercyjnego kredytu w banku. W tym programie swoistym bankiem dla najemców jest spółka komunalna MZGM. Lokatorzy będą spłacać otrzymane mieszkania przez 30 lat, a po tym okresie spłaty staną się ich właścicielami. W tym roku ruszy budowa kolejnego bloku „dla systematycznych”, który oddany zostanie mieszkańcom w roku 2017.

Program „dla systematycznych”, to korzyści dla gminy, dla mieszkańców oraz dla banków. Gminy realizując zadanie własne związane z zapewnieniem mieszkań komunalnych, uzyskują w czasie zwrot zainwestowanych środków finansowych poniesionych na budowę mieszkań. Program pozwala wyprowadzić z mieszkań komunalnych i socjalnych najemców, którym zwiększyły się dochody lub tych, którzy chcą poprawić swoje warunki mieszkaniowe. Zmniejsza też komunalną listę mieszkaniową. Korzyści dla mieszkańców to przede wszystkim brak konieczności wykazywania bankowej zdolności kredytowej oraz fakt, że opłata eksploatacyjna i rata są na poziomie czynszu płaconego za wynajem mieszkania od prywatnych właścicieli. Mieszkańcy po spłacie rat staną się właścicielami tanich mieszkań. Niski czynsz pokrywa koszty utrzymania na zasadach obowiązujących we Wspólnotach Mieszkaniowych. Banki zamiast rozmawiać z kilkudziesięcioma kredytobiorcami, mają jednego, pewnego kredytobiorcę – podmiot komunalny lub gminę.

Podczas Kongresu podkreślano, że nigdy nie będzie tańszego systemu budownictwa mieszkaniowego. Program „dla systematycznych” spełnia podstawową regułę zasady pomocniczości, VAT pozostaje w gminie i jest to budowa systemem „not for profit”.

Miastem, które realizuje programu mieszkaniowego „dla systematycznych” są Mikołajki. O sytuacji mieszkaniowej w tej gminie opowiedziała sekretarz Joanna Wróbel. Program spotkał się z dużym zainteresowaniem mieszkańców, o czym świadczyć może liczba osób, które zgłosiły się do drugiej edycji programu oraz osób pytających o kolejną. Pomógł on rozwiązać problemy mieszkaniowe osób nieposiadających zdolności kredytowej niezbędnej do zaciągnięcia kredytu mieszkaniowego. Pozwala ograniczyć wyjazd młodych ludzi z Mikołajek i zachęca do wiązania się z miastem osoby spoza gminy stale pracujące na jej terenie. Stał się on również elementem budowania pozytywnej świadomości społecznej – możliwość uzyskania własności mieszkania mobilizuje do dbania o lokal i jego otoczenie, inaczej niż w typowych zasobach komunalnych.

Kolejnym ważnym punktem debaty mieszkaniowej była prezentacja „Problemy finansowania budownictwa mieszkaniowego w aspektach ustawowych i eksploatacyjnych” przygotowana przez Marka Goczyńskiego, przewodniczącego Komisji Gospodarki Mieszkaniowej i Przestrzennej Związku Miast Polskich. W dniu 27 września 2016 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Narodowego Programu Mieszkaniowego”, przedłożoną przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa, którego podstawowymi celami są m.in. zwiększenie dostępu do mieszkań dla osób o dochodach uniemożliwiających ich nabycie lub wynajęcie po cenach komercyjnych, zwiększenie podaży mieszkań o niskim czynszu, zachęcenie do systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe, ułatwienie podmiotom instytucjonalnym inwestowania na rynku mieszkań na wynajem. W ramach realizacji celów określonych w „Narodowym Programie Mieszkaniowym” rząd przewiduje zmiany przepisów regulujących funkcjonowanie rynku mieszkań na wynajem i organizacji procesu inwestycyjno-budowlanego, a także funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowych, gmin i towarzystw budownictwa społecznego w celu ułatwienia budowy mieszkań i gospodarowania wybudowanym zasobem. Podstawowym działaniem będzie przygotowanie nowego Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. Zmienione zostaną regulacje określające zasady funkcjonowania na rynku najmu. Przewidziano racjonalizację zasad gospodarowania zasobem mieszkań komunalnych. Ponieważ zmienione mają być przepisy prawa mające na celu między innymi racjonalizację zasad gospodarowania zasobem mieszkań komunalnych oraz wsparcie budowy lokali komunalnych, Marek Goczyński przedstawił propozycje zmiany dwóch ustaw, które regulują te ustawy:
- ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego - ustawy z dnia 8 grudnia 2006 roku o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych.

Podczas Kongresu Mieszkaniowego zajęto się również kwestią mieszkań dla seniorów. Pierwszą prezentację „Miejsce zamieszkania – autonomiczność i aktywizacja seniorów”, przedstawił Bolesław Meluch, doradca Zarządu Związku Banków Polskich, członek Rady Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej. Koncentrował się on na problemie, jak finansować mieszkalnictwo dla seniorów, aby zamożni i mniej zamożni korzystali solidarnie. Podjął też temat aktywnego starzenie się poprzez niezależność, dobre samopoczucie oraz wybór. W swoim wystąpieniu poruszył takie tematy jak: bariery finansowania i inwestowanie w projekty mieszkalnictwa senioralnego, warunki powstawania projektów mieszkań dla seniorów oraz warunki wykorzystania funduszy inwestycyjnych zamkniętych w mieszkalnictwie dla seniorów. Przykład budownictwa senioralnego zaprezentował przedstawiciel Stargardu, Jan Sawicki, wiceprezes Zarządu TBS. Przybliżył on uczestnikom Kongresu realizowany w Stargardzie program dla osób starszych „Nie Sami”.

W drugim dniu Kongresu Katarzyna Bury, dyrektor Wydziału Mieszkalnictwa UM w Krakowie mówiła o gospodarowaniu zasobem mieszkaniowym w Krakowie. Omówiła politykę remontową i czynszową miasta, ustalanie stawki czynszu w lokalach mieszkalnych, obniżki czynszów oraz zakres pomocy mieszkaniowej udzielanej przez gminę.

Ewa Ziółkowska