To już siedemnasta edycja konkursu na najlepiej zagospodarowane przestrzenie publiczne organizowanego przez Towarzystwo Urbanistów Polskich i Związek Miast Polskich. W skład jury tradycyjnie weszli przedstawiciele zarządu głównego TUP, prezesi oddziałów terenowych oraz zaproszeni goście. W tym roku kapituła liczyła 22 osoby. Byli to: Tomasz Majda, prezes TUP, Aneta Tomczak, Paulina Sikorska, Anna Pyziak, Dorota Kamrowska-Załuska, Małgorzata Bartyna-Zielińska, Joanna Grocholewska, Bartosz Bartosiewicz, Monika Gołąb-Korzeniowska, Jacek Godlewski, Łukasz Mikuła, Maria Oleszczuk, Dominik Drzazga, Bartosz Czarnecki, Anna Polska, Małgorzata Strzyż i Jolanta Patalan, a także Ewa Pawłowska, prezeska Fundacji Integracja, Mateusz Piróg, redaktor naczelny portalu Urbnews.pl, Anna Nowokuńska-Maksymiuk, członiki Zarządu Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej, Joanna Stefaniuk z Wydziału Polityki Miejskiej Departamentu Strategii Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Zuzanna Mielczarek, główna specjalistka ds. projektów zewnętrznych i wystaw Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.

Do konkursu nominowano w sumie 44 realizacje z całej kraju. Ostatecznie sędziowie przyznali 12 nagród i wyróżnień w pięciu kategoriach: rewitalizowana przestrzeń miejska, przestrzeń nadwodna, rewitalizowana przestrzeń zabytku, nowo wykreowana przestrzeń w zieleni i rewitalizowana przestrzeń w zieleni. Przyznano też nagrodę specjalną za innowacyjne podejście w projektowaniu przestrzeni publicznych.

Jurorzy pod uwagę brali nie tylko walory estetyczne, ale przede wszystkim wartość społeczną realizacji: to, w jaki sposób dane miejsca integrują mieszkańców i przywracają lokalną tożsamość kulturową.

Nagroda specjalna za innowacje

LABORATORIUM RAWA, KATOWICE

Autorzy projektu: arch. Paweł Jaworski, arch. Aleksandra Hantkiewicz-Lejman, arch. kraj. Michał Zarzecki

Nagroda specjalna została przyznana za innowacyjne podejście w projektowaniu przestrzeni publicznych. Prototypowanie stanowi kluczowy element procesu, pozwalając na wdrażanie rozwiązań tymczasowych, które mogą być oceniane pod kątem ich zastosowania i funkcjonalności. To podejście podkreśla rangę kształtowania miejsc publicznych, uwzględniając redukcję kosztów, zaangażowanie różnych grup użytkowników oraz ciągłą obserwację przestrzeni. Dzięki temu możliwe jest dostosowywanie zagospodarowania do bieżących potrzeb, co przyczynia się do szerokiej akceptacji i sukcesu koncepcji.

Projekt, który otrzymał nagrodę, wyróżnia się także złożonością przekształceń, obejmując różnorodne aspekty badanego obszaru, takie jak bulwar nadrzeczny, przestrzeń kampusu, ciągi komunikacyjne czy tereny zielone. Nagroda została przyznana w celu promowania metody prototypowania – alternatywy do tworzenia monumentalnych przestrzeni, które kształtują charakter miejsc na długie lata, bez możliwości przetestowania zmian.

Kategoria: REWITALIZOWANA MIEJSKA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

NAGRODA – RYNEK STAREGO MIASTA RAWA MAZOWIECKA ORAZ OBSZAR STAROMIEJSKI

Autorzy projektu: Arkon Atelier spółka z o.o. pod kierunkiem dr inż. arch. Ewy Brach

Nagrodę przyznano za kompleksową rewitalizację historycznego centrum miasta, z wprowadzeniem na miejskim obszarze funkcji społecznych, kulturalnych oraz gospodarczych, związanych z funkcją usługowo – handlową. Zrewitalizowano główne place: Piłsudskiego i Wolności, które zyskały nowy kształt i reprezentatywny charakter. Nowocześnie zaprojektowana przestrzeń centrum zmieniła układ komunikacyjny i organizację ruchu. Wykształcono strefę ruchu uspokojonego, dzięki czemu główne place miasta stały się miejscem bezpiecznym i estetycznym. Na terenie placu Piłsudskiego zostały zachowane wiekowe dęby będące pomnikami przyrody, które dodatkowo zostały podkreślone nowoczesnym oświetleniem. Przestrzeń publiczną placów wzbogacono o ciekawe obiekty małej architektury nawiązujące do historii miejsca, zielone przestrzenie i kolorowe, kwiatowe rabaty. Przeprowadzone prace rewitalizacyjne wyeksponowały wartości kulturowe miejsca oraz podkreśliły charakter i wartość kulturową okolicznych, zabytkowych obiektów, co dodatkowo wzmocniło funkcję turystyczną miasta.

WYRÓŻNIENIE – WOONERF NA UL. PARKOWEJ W SOPOCIE

 Autorzy projektu: arch. Mirosław Gruzioła, Biuro Projektowo – Consultingowe HydroEco s.c.

Wyróżnienie przyznano za kompleksowe działanie na rzecz uporządkowania przestrzeni, w tej w bardzo ważnej części Miasta, położonej na jego styku z Morzem Bałtyckim. Projekt nie tylko uspokoił ruch samochodowy oraz poprawił bezpieczeństwo pieszych, ale i zmienił wygląd tej części Sopotu. Uatrakcyjnienie nadmorskiego fragmentu miasta, stworzenie nowego przedpola ekspozycji i skierowanie ruchu turystycznego do tego fragmentu miasta pozwoliło na wyeksponowanie zabytkowej architektury na tym obszarze. Ważnym założeniem projektu była również ochrona okolicznych terenów przed podtopieniami, poprzez wybudowanie nowych kanałów deszczowych i przebudowę infrastruktury. Warto również podkreślić uważne dobranie w tym projekcie nasadzeń, które są dostosowane do panujących tu warunków.

Kategoria: NADWODNA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

NAGRODA – OŚRODEK WYPOCZYNKOWO-REKREACYJNY SOSINA W JAWORZNIE

Autorzy projektu: Atelier Projektowe ARSIS

Nagrodę przyznano za realizację projektu obejmującego zagospodarowanie terenu nad zalewem Sosina, dzięki któremu przywrócono wartości przyrodnicze i użytkowe poprzez rekultywację miejskiego akwenu oraz ochronę zasobów przyrodniczych i rozwój terenów zielonych wokół zbiornika. Projekt tego założenia jest bardzo dobrą odpowiedzią na rekreacyjno-wypoczynkowe potrzeby mieszkańców, nie tylko miejscowości, ale i regionu. Na podkreślenie zasługuje staranne wpisanie rozwiązań przestrzennych i architektonicznych w krajobraz nadwodny i czytelny podział na strefy funkcjonalne. W efekcie powstała przestrzeń chętnie wykorzystywana przez mieszkańców zarówno do rekreacji, jak i różnego rodzaju aktywności fizycznej, a także integrująca różne grupy wiekowe. Przestrzeń została ukształtowana w sposób przemyślany i szanujący naturalny potencjał tego obszaru. Użyte materiały zostały w odpowiedni i estetyczny sposób dobrane do tego założenia.

WYRÓŻNIENIE – ŚRÓDMIEJSKI ODCINEK BULWARÓW RZEKI SŁUPI W SŁUPSKU

Autorzy projektu: SOCHA Sp. z o.o., Bydgoszcz

Budowa reprezentacyjnych bulwarów nadrzecznych i nowych kładek pieszych na rzece stworzyła nowy szkielet komunikacyjny obszaru z priorytetem dla ruchu pieszego. Równolegle powstały miejsca dla odpoczynku i spotkań w otoczeniu przyrody. Inwestycja „przywróciła” rzekę miastu i mieszkańcom, eksponując jednocześnie najważniejsze zabytki miasta Słupska, będące świadectwem jego bogatej historii. Wyróżnienie przyznano za wykreowanie atrakcyjnej, prestiżowej przestrzeni wspólnej na styku miasta i natury, w której umiejętnie wyeksponowano historyczną panoramę oraz potencjał przyrodniczy rzeki, a także wkomponowano bogaty program rekreacyjny, wypoczynkowy i kulturalny dla mieszkańców.

WYRÓŻNIENIE – BULWARY NAD BZURĄ Z AMFITEATREM, PRZYSTANIĄ KAJAKOWĄ I WZGÓRZEM ZAMKOWYM W SOCHACZEWIE

Autorzy projektu: Anna Stryszewska-Słońska, Heine, Wischer und Partner Architekci Sp. z o.o.

Wyróżnienie przyznano za działania na rzecz uporządkowania przestrzeni w nadrzecznej części Sochaczewa. Zagospodarowanie terenów objętych projektem pozwoliło na wyeksponowanie walorów historyczno-kulturowych miasta i jego efektywniejsze wykorzystanie. Ponadto poprawiono dostępności przestrzeni przy jednoczesnym rozszerzeniu oferty kulturowej i rekreacyjnej. Projekt jest elementem przemyślanych i kompleksowych zmian dokonywanych w przestrzeni, co wpisuje się w pożądane trendy wychodzące naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Warte podkreślenia jest również wykorzystanie odpowiednich materiałów oraz rozwiązań bezpiecznych dla użytkowników i sprzyjających estetyce miejsc.

Kategoria: REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA ZABYTKU

NAGRODA – UPAMIĘTNIENIE DAWNEGO CMENTARZA EWANGELICKIEGO – WĘZEŁ PRZESIADKOWY OLSZTYN-ŚRÓDMIEŚCIE W OLSZTYNIE

Autorzy projektu: Biuro Architektoniczne GADOMSCY

Nagroda została przyznana za bardzo oryginalny oraz odważny projekt łączący, w sposób umiejętny i wyważony, zagospodarowanie dwóch mocno ze sobą kontrastujących obiektów: cmentarza oraz stacji kolejowej. Na uwagę zasługuje upamiętnienie dziedzictwa historycznego miasta w postaci wyeksponowania zachowanych nagrobków (lapidarium) oraz waloru edukacyjnego w formie Pawilonu Pamięci, w którym za pomocą prezentacji zilustrowano historię miejsca. Inwestycji towarzyszą liczne nasadzenia, dzięki którym przestrzeń nabierze docelowo parkowego charakteru. Inwestycja została zrealizowana z zachowaniem zasad dostępności dla różnych grup użytkowników. Zrewitalizowana przestrzeń została poprawnie wkomponowana w otoczenie i stała się atrakcyjna dla mieszkańców jak i dla odwiedzających.

WYRÓŻNIENIE – EKSPOZYCJA RELIKTÓW PALATIUM MIESZKA I I KAPLICY PAŁACOWEJ FUNDACJI JEGO ŻONY DOBRAWY W OBRĘBIE GRODU NA OSTROWIE TUMSKIM W POZNANIU

Autorzy projektu: Pracownia Projektowa J. P. Woźny

Realizacja stanowi znakomity przykład wyeksponowania w przestrzeni miejskiej zarysu murów nieistniejących obiektów historycznych, będących świadectwem świetności początków Państwa Polskiego. Szczególnie intrygujące jest wykorzystanie w inwestycji nowoczesnego materiału w formie zielonego, artystycznego szkła, które stanowi kontrapunkt dla gotyckiej ceglanej architektury otoczenia i kamiennej posadzki placu. Pomimo zastosowania oszczędnych środków wyrazu, uzyskano czytelny przekaz historyczny i wysokie walory przestrzeni.

WYRÓŻNIENIE – LAPIDARIUM W DOŁUJACH, GM. DOBRA

Autorzy projektu: Joanna Wojtecka, ARCHIMEDES Architektura, Media, Design

Projekt Lapidarium został wyróżniony za uporządkowanie i zagospodarowanie miejsca o wartości historycznej upamiętniającego pochówki. Stanowi on dobry przykład ochrony cmentarza – wyznania innego niż katolickie – wbrew powszechniejszym trendowi likwidacji, degradacji lub przekształcenia takich miejsc. Co warte podkreślenia, realizacja projektu została zainicjowana oddolnie przez mieszkańców niewielkiej gminy w województwie zachodniopomorskim. W efekcie podjętych działań, zaniedbany, zarośnięty cmentarz w Dołujach stał się elementem edukacji, wiedzy o przeszłości regionu, a także atrakcją turystyczną. Z tego względu stanowi on przykład dobrej praktyki pozwalającej na ochronę wartości zabytkowych, walorów przyrodniczych i krajobrazowych przestrzeni oraz promocję dziedzictwa kulturowego. Ponadto warto podkreślić, iż realizacja projektu wpłynęła na poprawę bezpieczeństwa w tym miejscu, przy jednoczesnym udostępnianiu go szerszej społeczności oraz turystom.

Kategoria: NOWO WYKREOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

WYRÓŻNIENIE – PARK KIESZONKOWY ZIELONA STREFA PRZY UL. KATOWICKIEJ W BYTOMIU

Autorzy projektu: Anna Becker, Marlena Pilch, Magdalena Wnęk, Małgorzata Łaczek, Anna Becker Signa Projekt

Wyróżnienie przyznano za przemyślane planowanie i staranną realizację. Projekt stanowi odpowiedź na deficyt terenów zielonych w wyjątkowej przestrzeni oraz jej znaczenie dla społeczności lokalnej. Obszar po wyburzonej kamienicy przekształcono w przyjazną, malowniczą przestrzeń rekreacyjną w sercu miasta, tak by mogła ona tętnić życiem i rozkwitać przyrodą. Co więcej, park kieszonkowy Zielona Strefa przy ul. Katowickiej w Bytomiu został zgłoszony oraz zrealizowany w ramach Budżetu Obywatelskiego, co świadczy o zaangażowaniu społeczności lokalnej i jej partycypacji w procesie powstawania. Warto także podkreślić, że cała inicjatywa została wdrożona z poszanowaniem układu urbanistycznego i wyeksponowaniem pozostałości murów miejskich, co nadaje jej dodatkowy wymiar kulturowy oraz historyczny.

WYRÓŻNIENIE – WOŁCZYŃSKA TĘŻNIA Z OGRODEM HALOFITÓW

Autorzy projektu: INVEST Grzegorz Piwnik

Wołczyńska tężnia jest obiektem wykorzystującym naturalne zasoby wód termalnych oraz łączącym funkcję rekreacyjną i leczniczą z ochroną zagrożonych gatunków roślin i zwierząt w siedliskach wodno-błotnych. Zaaranżowana przestrzeń stanowi atrakcyjne miejsce spotkań i integracji mieszkańców oraz przyciąga turystów odwiedzających Wołczyn. Na uznanie zasługuje czytelna kompozycja zespołu i konsekwencja w kształtowaniu elementów architektonicznych tężni i pawilonu edukacyjnego oraz umiejętne powiązanie naturalnych walorów lokalizacji, tj. występujących wód termalnych i ekspozycji zagrożonych wyginięciem roślin słonolubnych – halofitów.

Kategoria: REWITALIZOWANA PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W ZIELENI

WYRÓŻNIENIE – „LASEK SZUBIANKI” – PARK PRZY UL. SZUBIANKI W JAROCINIE

Autorzy projektu: Magdalena Gralińska, Krzysztof Kowalski, Tomasz Florkowski; KOWALSKI – Pracownia Projektowa

„Lasek Szubianki” to miejsce skromne, proste i piękne. Wyróżnienie przyznano za uporządkowanie przestrzeni parkowej, nadanie jej charakteru rekreacyjno-wypoczynkowego oraz stworzenie miejsca do codziennych spacerów. Przestrzeń ukształtowano w sposób minimalistyczny, uwzględniający potrzeby biegaczy, miłośników rowerów oraz osób chcących obcować z przyrodą. W parku stworzono również ofertę edukacyjną w formie tablic botanicznych, hotelików dla owadów oraz wykreowano miejsca integrujące społeczność lokalną. Park stanowi przykład wykorzystania prostych działań przestrzennych w celu stworzenia niezwykłej przestrzeni o walorach przyrodniczych do codziennej rekreacji. Lasek obecnie jest miejscem pięknym, nowoczesnym i bezpiecznym.

WYRÓŻNIENIE – PARK GOEPPERTA W SZPROTAWIE

Autorzy projektu: Maciej Boryna, Jan Ryszawy, Jan Litwinka; PROWAY Zbigniew Kowalski;

Wyróżnienie przyznano za rewitalizację przeprowadzoną w zgodzie z zasadami kształtowania terenów zieleni przy uwzględnieniu niewątpliwych walorów historycznych oraz kulturowych tego miejsca. Rewitalizacja została przeprowadzona w sposób kompleksowy z zachowaniem zasad dostępności dla różnych grup użytkowników. Park został włączony w system miejskiej zieleni i dróg rowerowych. W ten sposób przywrócone zostały walory rekreacyjne tego miejsca. Park stał się ponownie atrakcyjną przestrzenią użytkowaną na co dzień przez mieszkańców, a także ciekawym produktem turystycznym.