Konferencję „Zmiany w przepisach o podatku od nieruchomości po wyroku Trybunału Konstytucyjnego”  zorganizował Związek Miast Polskich, Miasto Białystok i Uniwersytet w Białymstoku.

Wzięli w niej udział przedstawiciele miast, a także eksperci z resortu finansów z wiceministrem Jarosławem Nenemanem, naukowcy, sędziowie NSA, członek Kolegium SKO, Prezes RIO oraz doradcy podatkowi, pracujący zarówno dla gmin, jak i podatników.

- Rozpoczynamy poważną dyskusję na temat finansów samorządu terytorialnego. System, który wcześniej funkcjonował, teraz nie działa. Trzeba zacząć jego naprawę i to intensywnie, gdyż większość samorządów znajduje się w bardzo złej sytuacji finansowej. Zmiany w podatku od nieruchomości były postulowane od bardzo dawna, gdyż podatek ten jest anachroniczny, niesprawiedliwy i nieefektywny - powiedział senator Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP otwierając konferencję.

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego (SK14/21) z 4 lipca 2023 roku, z którego wynika, że definicja budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest niezgodna z Konstytucją RP, ustawodawca ma 18 miesięcy na przygotowanie nowych zapisów ustawowych. Powinny one zacząć obowiązywać de facto od 1 stycznia 2025 roku. Zmiany w ustawie spowodują konsekwencje dla dochodów własnych gmin, Związek Miast Polskich zlecił więc opracowanie propozycji zmian zespołowi naukowemu z Uniwersytetu w Białymstoku pod kierunkiem prof. Leonarda Etela. 

Zespół przygotował 3 koncepcje zmian (prezentacja pod tekstem) w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.  Przedstawił je w wystąpieniu otwierającym prof. Etel. Pierwsza propozycja stanowi „przepisanie” do ustawy podatkowej obecnej definicji budowli z Prawa budowlanego, a kolejne dwie są konstruktywnymi propozycjami ujęcia definicji budowli w ustawie podatkowej.

Zdaniem profesora najlepszy jest trzeci wariant, który zawiera definicję budynku i budowli, a także 2 załączniki, w których zostaną one enumeratywnie wymienione, zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych. To pozwoli precyzyjnie określić przedmiot opodatkowania.

W konferencji wziął również udział wiceminister finansów, dr Jarosław Neneman, który na wstępie swojego wystąpienia obiecał przywrócenie departamentu podatków samorządowych w ministerstwie.

- Podatki stały się elementem walki politycznej i racjonalność w ogóle się nie liczy. Powstał system ulg, które służą tylko zwiększeniu popularności - powiedział minister.

Zaproponował rozważenie rozwiązania, w którym różnica finansowa między opodatkowaniem budynku i budowli nie byłaby tak duża jak obecnie. Spowodowałaby zmniejszenie opłacalności "kombinowania" - zatrudniania doradców podatkowych, kancelarii prawnych, sporów sądowych itp.

Zapewnił, że resort finansów podejmie wyzwanie i przygotuje zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych zgodnie z procedurami, a więc najpierw przedstawi założenia do ustawy, które skonsultuje m.in. ze środowiskiem samorządowym. Dopiero następnym krokiem będzie przygotowanie projektu ustawy. Nie będzie to łatwa praca, jako że w wyniku zmiany niektóre gminy zyskają finansowo, a inne stracą. To samo będzie dotyczyło również podatników, co może mieć konsekwencje polityczne (prezentacja dotycząca podatku od nieruchomości pod tekstem). Trzeba jednak wykorzystać okazję, jaką jest wyrok TK i czas, jaki dał na poprawę przepisów.

Podczas konferencji odbyły się cztery dyskusje panelowe:

Panel nr 1 – Warunki i wymogi reformy definicyjnej w podatku od nieruchomości

Panel nr 2 – Autonomiczność definicji podatkowej – dlaczego odtworzenie obo­wiązującego stanu prawnego w ustawie podatkowej nie będzie odpowiednim rozwiązaniem?

- Panel nr 3 – Między pewnością, a efektywnością i aktualnością opodatkowania budowli i budynków wskazanych w załączniku do ustawy podatkowej

Panel nr 4 – Wpływ reformy definicyjnej w podatku od nieruchomości na finanse samorządowe

W wyniku dyskusji okazało się, że wiele gmin - głównie ze względu na obawę przed zmianami (i ewentualną utratą dochodów podatkowych) - opowiada się za pierwszym wariantem zmian ustawowych, który jednocześnie jest - w oczach praktyków i ekspertów - wariantem najgorszym.

Dłuższa relacja z konferencji w Białymstoku ukaże się wkrótce w styczniowym numerze "Samorządu Miejskiego".

Dla osób zainteresowanych udostępniamy zapis video konferencji:

Załączniki:
Prezentacja prof. L. Etel
Prezentacja min. J. Neneman
Stanowisko Zarządu ZMP ws. zmian w podatku od nieruchomości