W podjętym 29 stycznia br. stanowisku Zarząd Związek Miast Polskich negatywnie zaopiniował senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Projekt - przypominamy - wprowadza m.in. automatyczne zrównanie bonifikat na gruntach Skarbu Państwa z tymi, które chcąc ulżyć mieszkańcom, wprowadziły niektóre samorządy.

W naszej opinii proponowane przepisy w sposób oczywisty naruszają Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz podstawowe kanony demokratycznego państwa prawa, jakimi są: zasada legalizmu, zasada zaufania obywatela do państwa oraz ochrona interesów w toku, powiązane z zasadą niedziałania prawa wstecz. - czytamy w stanowisku.

Zwrócono uwagę, że proponowane przepisy ograniczają także zagwarantowaną konstytucyjnie samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w wykonywaniu przez nie zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Szerokie orzecznictwo, w tym rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego oraz wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego, daje podstawy do stwierdzenia, że w opiniowanym, senackim projekcie ustawy mamy do czynienia:

• w art. 1 i 2 z ograniczeniem samodzielności jednostek samorządu terytorialnego w realizacji zadań własnych,
• w art., 3 i 4 z naruszeniem zasady, że prawo nie może działać wstecz oraz z naruszeniem samodzielności jednostek samorządu terytorialnego,
• w art. 5 z naruszeniem nakazu zagwarantowania adresatom ustawy odpowiedniego okresu dostosowawczego; odpowiednio długa vacatio legis jest warunkiem uznania ustawy za zgodną z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego.

Wobec tak poważnych naruszeń norm konstytucyjnych, zaapelowano do posłów o odrzucenie wymienionego projektu w pierwszym czytaniu. Nie spotkało się to jednak z pozytywnym odzewem.

W trakcie licznych dyskusji podejmowanych na różnych poziomach legislacyjnych, a także w mediach, padały krzywdzące argumenty w stosunku do miast i gmin dotyczące nieuzasadnionego podnoszenia opłat. A przecież podnoszenie tych opłat nie wynika z czyjegoś widzimisię, tylko jest oparte o operat szacunkowy, który sporządza rzeczoznawca, po uwzględnieniu analizy rynku nieruchomości w danym miejscu. Jak podkreśla Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych, podnoszenie opłat było często aktualizacją i wyrównaniem stawek w myśl zasady sprawiedliwości społecznej. Nagle okazuje się jednak, że dokonane przez samorządy aktualizacje z zeszłego roku, niezależnie, czy rzeczywiście przyjęte tuż przed końcem roku (co zarzucają rządzący) są nieważne, a obliczone na ich podstawie prognozowane wpływy można wyrzucić do kosza.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów nie reguluje rozpoczętych i trwających procedur. Trzeba będzie je zacząć od nowa. Na oświadczenia, które wydają miasta, wyznaczono termin 12 miesięcy (nota bene zbyt krótki).

Regulacja wprowadza na gruntach komunalnych fakultatywne przekształcenia w prawo własności dla garaży i miejsc postojowych (uzależnione od decyzji rady miasta czy gminy). Obowiązek ten dotyczy natomiast nieruchomości Skarbu Państwa.