Raport jest cennym źródłem informacji o liczbie uczniów z Ukrainy, którzy uczą się w polskich szkołach oraz uczniach, którzy pozostają poza polskim systemem edukacji.

Ze zgromadzonych danych wiadomo, że:

• liczba ukraińskich dzieci w wieku szkolnym znajdujących się w Polsce to około 342 000 (w tym ponad 292 000 z numerem PESEL UKR);
• liczba dzieci z Ukrainy w polskich szkołach to ok. 185 000 (w tym 135 000 z numerem PESEL UKR);
• liczba dzieci z Ukrainy poza polskim systemem edukacji to ok. 156 000.

Raport dostępny jest na stronie Centrum Edukacji Obywatelskiej: https://ceo.org.pl/dzieci-uchodzcze-w-polskich-szkolach-co-mowia-nowe-dane/

Komentarz dr. Jędrzeja Witkowskiego, prezesa Centrum Edukacji Obywatelskiej

Prezentowane dane powinny zaniepokoić wszystkich, którym na sercu leży zarówno stan polskiej edukacji, jak i dobro młodych uchodźców z Ukrainy, którzy w Polsce szukają schronienia przed wojną i lepszego życia. W polskich szkołach uczy się ok. 185 tys. uczennic i uczniów z Ukrainy (w tym ok. 135 tys. z nich to uchodźcy wojenni), kolejne 150 tys. osób jest poza systemem. Teoretycznie uczą się online, w praktyce jednak nie wiemy, co się z nimi dzieje.

Szczegółowa analiza danych (w tym porównanie do pomiarów z poprzednich dwóch lat szkolnych) pozwala wyciągnąć ważne wnioski:

· Choć za chwilę miną dwa lata pobytu większość młodych uchodźców w Polsce, nadal ponad połowa z nich znajduje się poza polskim systemem edukacji. Liczba uczniów w szkołach nie rośnie (a w szkołach podstawowych nawet maleje!). Jeśli nie zmienią się rozwiązania prawne, tak pozostanie.

· Sytuacja jest szczególnie trudna w szkołach średnich, które nie są dobrze przygotowane do przyjmowania uczennic i uczniów z Ukrainy. Do niedawna uczyło się w nich 20% z nastolatków z doświadczeniem uchodźstwa. Obecnie –prawie 40%. Ten wzrost wynika jednak z tego, że do szkół średnich trafili z ukraińcy absolwenci polskich podstawówek.

· Ukraińscy uczniowie i uczennice częściej niż ich polscy rówieśnicy uczą się w szkołach branżowych i technikach, zapewne często wbrew własnym intencjom i poniżej aspiracji. Jest to prawdopodobnie efekt szkolnej selekcji po egzaminie ósmoklasisty.

· Duża część uczniów i uczennic z Ukrainy nie radzi sobie w szkołach średnich. Polski system wypycha w próżnię od 20% do 50% uczennic i uczniów zależnie od rocznika. Ponad połowa uczniów z klas III liceów z poprzedniego roku szkolnego nie podjęła w tym roku nauki w klasie czwartej!

· Oddziały przygotowawcze mają obecnie znaczenie marginalne, tylko 3% uczniów z Ukrainy się w nich uczy. Jeśli jednak na poważnie myślimy o włączeniu do polskiego systemu edukacji wszystkich uczniów z Ukrainy, powinniśmy wrócić do oddziałów przygotowawczych i lepiej przygotować nauczycieli do uczenia w nich.

· W 64 000 klasach w Polsce (czyli w co czwartej) jest już przynajmniej jeden uczeń-uchodźca z Ukrainy. Ta liczba wzrośnie, jeśli doliczymy uczniów ukraińskich, którzy przybyli do Polski wcześniej. Szacujemy, że nawet 75% nauczycieli może uczyć przynajmniej w jednej w klasie, w której są uczniowie ukraińscy. Wszyscy ci nauczyciele powinni zdobyć podstawowe kompetencje w zakresie pracy z takimi uczniami, a my jako społeczeństwo powinniśmy ich wesprzeć. Jest to szczególnie istotne także dlatego, że badania ICCS 2022 pokazują, że polscy nauczyciele uznają różnorodność za wyzwanie.

· Jeśli wszyscy uczniowie i uczennice z Ukrainy trafiliby do szkół, stanowiliby aż 7% uczniów w polskich szkołach. Różnorodność na dobre zawitała do szkół. Trzeba zacząć świadomie nią zarządzać.

W naszym przekonaniu konieczne jest podjęcie skoordynowanych działań wspierających integrację edukacyjną, Muszą się na nie składać:

· wprowadzenie wszystkich uczniów ukraińskich do polskiego systemu edukacji – jako społeczeństwo nie możemy sobie pozwolić na pozostawanie 150 000 młodych ludzi w edukacyjnej próżni;

· wsparcie szkół, które przyjmują uchodźców z Ukrainy – musimy wesprzeć szkoły w radzeniu sobie z nowym wyzwaniem, by z sukcesem mogły się w nich uczyć zarówno polskie dzieci, jak i ich rówieśnicy z Ukrainy.