Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę już po raz trzeci (wcześniejsze edycje pochodzą z 2011 i 2017 r.) opublikowała raport "Dzieci się liczą", którego celem jest opis zagrożeń bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Zespół naukowców zgromadził najbardziej aktualne dane statystyczne i wyniki badań, które opisują sytuację dzieci. Raport ma pomóc w przygotowaniu strategii ochrony dzieci przed krzywdzeniem, a także w ewaluacji skuteczności podejmowanych działań.

Co wynika z raportu?

M.in. to, że maleje ubóstwo relatywne dzieci, choć jednocześnie dane dotyczące ubóstwa absolutnego (minimum egzystencjalne) pokazały wzrost z 4,5 w 2019 do 5,9% w 2020 roku. Mogło to być związane z trudnościami gospodarczymi w wyniku pandemii, która wybuchła właśnie w tym roku.

Niepokojące dane dotyczą zmniejszania liczby wykonywanych szczepień obowiązkowych wśród 3-latków. W ciągu ostatnich 10 lat zmalała ona w przypadku WZW typu B z 99,4 % w 2010 r. do 95,4% w 2020 r., natomiast w przypadku polio, błonicy, tężca i ksztuśćca z 95 do 85% - aż o 10 punktów procentowych.

W Polsce nadal stosunkowo niewielki jest odsetek dzieci do lat 3 objętych opieką instytucjonalną (np. żłobki) – 11,2% przy średniej unijnej 32,3%.

Buszujący w sieci

Zatrważające są dane dotyczące korzystania przez nastolatki z internetu: stale rośnie długość ich przebywania w sieci – od 3,6 h dziennie w 2014 do 5,7 – w 2020 roku. Młodzież spotyka się tam z nieodpowiednimi treściami. I tak z okrucieństwem i przemocą spotkało się ponad 31 % nastolatków, metodami samookaleczenia – 26,1%, metodami samobójstwa – blisko 16%, a promocją narkotyków – 8%.

Nieco bardziej optymistyczne są dane dotyczące spożycia alkoholu i papierosów, gdyż od 1995 r. spada liczba zażywających je 15-16-latków. I tak alkohol spożywało w 1995 r. 91,5% nastolatków z tej grupy wiekowej, a w 2020 r. – 81%, zaś papierosy paliło – 66% w 1995, a 50% w 2020 roku.

Problemy psychiczne, przemoc

Jednocześnie dane statystyczne pokazują, że pogarsza się stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży - w 2020 r. 170 tys. z nich korzystało z pomocy specjalistycznej ze względu na zaburzenia psychiczne, zaś 6,5 tys. było hospitalizowanych ze względu na zaburzenia psychiczne.

Gwałtownie rośnie też liczba samobójstw – z 332 w 2002 roku do 2031 w 2022 r. Na pogorszenie samopoczucia dzieci i młodzieży negatywny wpływ miała pandemia i związana z nią społeczna izolacja. W 2021 r. do 31% (z 8%) wzrosła liczba młodych osób samotnie spędzających czas. O połowę – z 46% do 23% zmalała liczba osób uprawiających sport.

W ostatnich latach wzrósł znacząco odsetek dzieci i nastolatków, które odczuwają silny stres związany ze szkołą. Według danych z ostatnich badań Health Behaviour in School-age Children (HBSC) z 2018 r. ponad dwie piąte ankietowanych uczniów odczuwa duży lub bardzo duży poziom stresu szkolnego, co stanowi wzrost o 9 pkt procentowych (pp) w stosunku do badania z 2014 r. i o 19 pp w stosunku do edycji z 2010 r

Przemocy rówieśniczej kiedykolwiek doświadczyło aż 57% badanej młodzieży.

Jednocześnie gwałtownie (z 51% w 2014 r. do 80% w 2018 r.) wzrasta odsetek rodziców deklarujących, że rozmawiali z dzieckiem w wieku 5-12 nt. zagrożeń wykorzystywaniem seksualnym.

Osobna część raportu dotyczy sytuacji dzieci i młodzieży - uchodźców wojennych z Ukrainy.

Rekomendacje

Raport przynosi nie tylko dane statystyczne, wskazuje również na konieczność szerokiej i rzetelnej debaty wszystkich zainteresowanych środowisk, na podstawie której zostaną przygotowane odpowiednie akty prawne wdrażające skuteczne
rozwiązania dotyczące ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Przy opracowywaniu i realizacji działań profilaktycznych ważne jest, by:

• kierować je do wszystkich grup;

• wykorzystywać istniejące zasoby instytucjonalne;

• realizować je na każdym etapie życia dziecka;

• tworzyć kompleksowe, włączające programy;

• poświęcić szczególną uwagę zdrowiu psychicznemu dzieci i młodzieży;

• prowadzić kampanie społeczne

Raport do pobrania TUTAJ