- Dziś wchodzi w życie nowelizacja ustawy, która według mnie ma istotny wpływ na miejską politykę rozwoju, czyli politykę prowadzoną przez same miasta – mówił 13 listopada, podczas seminarium Forum Rozwoju Lokalnego poświęconego współpracy JST Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich.- Związek Miast Polskich bardzo silnie poparł tę nowelizacje mając na uwadze to, że jest to pierwszy etap nowej legislacji w tym zakresie. W drugim etapie miasta spodziewają się jeszcze silniejszego powiązania polityki rozwoju z polityką przestrzenną. 

Andrzej Porawski omówił najważniejsze elementy nowelizacji z samorządowego punktu widzenia.

Pierwszy z nich to diagnoza. W nowym prawie przestaje ona być elementem, który dotąd był częścią strategii czy różnych dokumentów o charakterze strategiczno-programowym. Sporządzenie diagnozy staje się odrębnym działaniem. W nowym ujęciu diagnoza powinna być procesem oceny sytuacji społecznej, ekonomicznej i przestrzennej, prowadzonym systematycznie przez podmioty prowadzące politykę rozwoju. Wnioski z diagnozy będą potrzebne gminie do istotnych działań. Są punktem wyjścia do projektów strategii i programów rozwoju, a także są podstawą oceny kolejnych etapów realizacji strategii i programów oraz ich aktualizacji. Ponadto powinny być podstawą dorocznych raportów o stanie gminy. Mogą też być przydatne do sporządzania wniosków do różnych programów, funduszy itp.

Kolejnym elementem jest strategia. Została ona przeniesiona do ustrojowej ustawy o samorządzie gminnym. Nowelizacja ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju wprowadza na poziomie lokalnym możliwość przygotowywania strategii rozwoju gminy lub też strategii rozwoju ponadlokalnego w przypadku dokumentu wspólnego dla kilku gmin czy dla obszaru funkcjonalnego.
Punktem wyjścia dla prac nad strategią powinny być teraz wnioski z diagnozy. Strategia określa cele strategiczne, kierunki działań podejmowanych dla realizacji celów strategicznych, oczekiwane rezultaty tych działań, w tym w wymiarze przestrzennym, model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, rekomendacje dla polityki przestrzennej gminy, obszary strategicznej interwencji, system realizacji i ramy finansowe.. Zwraca uwagę fakt, że większość z tych zapisów ma kontekst przestrzenny. 

Nowością w nowelizacji ustawy jest strategia ponadlokalna. Co na jej temat mówi nowa ustawa? Gminy sąsiadujące, powiązane ze sobą funkcjonalnie, mogą opracować strategię rozwoju ponadlokalnego będącą wspólną strategią rozwoju tych gmin. Strategia ponadlokalna może zastąpić strategie gminne, ale może też być z nimi komplementarna. Dotyczą jej te same przepisy ustawy ustrojowej, które określają strategię gminną. W celu jej przygotowania gminy mogą utworzyć w szczególności związek międzygminny, założyć stowarzyszenie JST, zawrzeć porozumienie międzygminne. Skoro ustawa mówi „w szczególności”, oznacza to, że dopuszczalne są także inne formy organizacyjne, jak choćby spółka czy konsorcjum. I wreszcie dokument mówi, że strategia ponadlokalna to podstawowe narzędzie partnerskiej współpracy miast z gminami (i powiatem) w miejskim obszarze funkcjonalnym.

Nowelizacja wprowadza wreszcie nowe narzędzia partnerskiej współpracy samorządów. Takim narzędziem jest porozumienie terytorialne. Co do zasady obejmuje ono więcej niż jedna gminę.
Jest to umowa określająca w szczególności przedsięwzięcia priorytetowe dla rozwoju danego obszaru objętego tym porozumieniem. Porozumienia terytorialne mogą być zawierane przez gminy z różnymi podmiotami, a więc z zarządem województwa, z ministrem (rozwoju lub sektorowym), z innymi JST realizującymi zadania wynikające ze strategii ponadlokalnej lub gminnych z obszaru funkcjonalnego. Projekt porozumienia przygotowuje odpowiednio: […] - wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu albo organ wykonawczy związku, porozumienia międzygminnego albo stowarzyszenia, który jest inicjatorem porozumienia terytorialnego.

Ostatni element, który istniał wcześniej w ustawach, ale został obecnie na nowo zdefiniowany to obszar funkcjonalny, który staje się narzędziem integracji, preferowanym w różnych programach krajowych i unijnych. Obszar funkcjonalny to taki, na którym występuje względnie wyodrębniający się, intensywny i otwarty system powiązań społecznych, gospodarczych lub przyrodniczych, uwarunkowanych cechami środowiska geograficznego (przyrodniczego i antropogenicznego). W ustawie zapisano, że szczególnym typem obszaru funkcjonalnego jest miejski obszar funkcjonalny. 

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zapewnia, że ustawa stwarza podstawy prawne dla koordynacji różnych instrumentów i źródeł finansowania; ma też zapewnić spójności w planowaniu działań rozwojowych. Zaproponowane zmiany w ustawie mają także umożliwić przygotowanie dokumentów niezbędnych dla pozyskania funduszy UE na lata 2021-2027, tj. Umowy Partnerstwa i programów ją realizujących.

(epe)