Negatywnie o założeniach projektu ustawy medialnej

Opublikowana przez resort kultury koncepcja wdrożenia do polskiego porządku prawnego Europejskiego Aktu o Wolności Mediów (EFMA) postuluje rozważenie wprowadzania całkowitego zakazu prowadzenia działalności medialnej (wydawania prasy oraz dostarczania usług medialnych w rozumieniu ustawy o radiofonii i telewizji) przez JST oraz podmioty podległe tym jednostkom oraz zakłada uszczelnienie i doprecyzowanie regulacji w zakresie prowadzenia działalności wydawniczej przez JST. Powołując się na argumenty naukowców, medioznawców i prawników, Związek Miast Polskich wskazuje w podjętym stanowisku, że zawarta w „koncepcji” propozycja zakazu wydawania prasy przez JST to pogwałcenie prawa do promowania miasta i informowania mieszkańców dostępnymi środkami komunikacji. Polskie i unijne prawo gwarantuje każdemu obywatelowi prawo do informacji oraz każdemu podmiotowi, w tym zwłaszcza publicznemu, prawo do informowania. Art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że prawo do informacji to jedno z podstawowych praw człowieka. Natomiast art. 61 ust. 1 Konstytucji RP wiąże prawo do informacji publicznej z działalnością organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. W przyjętym dokumencie Związek nie wyraża też zgody na odgórne ograniczenie nakładu ani częstotliwości ukazywania się lokalnej prasy samorządowej, gdyż oba te parametry powinny być wynikiem lokalnych potrzeb informacyjnych. „Nie można (…) ograniczać prawa wydawcy samorządowego do informowania obywateli o powszechnie dostępnych usługach publicznych, świadczonych przez samorząd w ramach realizacji zadań własnych.” - można przeczytać w stanowisku. Związek domaga się wzięcia pod uwagę przez resort kultury pełnej i rzetelnej oceny prasy samorządowej, z uwzględnieniem istotnych funkcji publicznych, jakie pełni ona wobec społeczności lokalnych, zwłaszcza że realizacji tych funkcji nie zapewnia pozostała część mediów publicznych, w tym tzw. prasa regionalna, skoncentrowana w rękach państwowej spółki.

Co dalej w sprawie projektu nowej ustawy o dochodach

Podczas dyskusji na temat projektu nowej ustawy o dochodach JST, po jej pozytywnym zaopiniowaniu przez KWRiST 21 sierpnia, samorządowcy z miast podkreślali, że jest to na pewno krok w dobrą stronę - oznacza istotny przyrost dochodów bieżących w 2025 roku, ale to dopiero pierwszy krok w stronę poprawy finansów samorządowych po latach ich dewastowania. Już wkrótce ruszą prace zespołów samorządowo-rządowych dotyczące zadań zleconych i nowego systemu finansowania oświaty. Zdaniem Zarządu Związku, ewaluacja systemu (bieżące monitorowanie ustawy) powinna być rozpatrywana łącznie z pracami tych zespołów. Ważne jest zgłoszenie do pracy w pięciu powołanych zespołach najbardziej merytorycznych osób (oprócz ww. wymienionych zespołów, będzie działał również zespół do spraw determinant oraz naprawy finansów samorządowych). Doceniono sukcesy negocjacyjne, ale zwracano uwagę na mankamenty projektu nowej ustawy, np. sposób podziału subwencji rozwojowej. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP stwierdził, że sposób ujęcia w art. 2 pkt 6 i 7 zastrzeżeń dotyczących nieuwzględnienia „dochodów (przychodów) wolnych (zwolnionych) od podatku” jest sprzeczny z głównym założeniem ustawy (wg projektodawców ma to dotyczyć dochodów dziś zwolnionych od podatku zryczałtowanego); bez korekty tego zapisu każde nowe zwolnienie zmniejszy dochody własne JST. Więcej także TUTAJ.

Zarząd ZMP postanowił ponadto skierować uwagę do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która dotyczy koniecznych korekt i zapewnienia rekompensaty dla budżetów JST. Projekt zakłada podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 60 000 zł, a projektodawca pokazał skutek finansowy dla JST na poziomie 18 mld zł, nie określając przy tym żadnej rekompensaty dla samorządów.

ZMP przekazuje uwagi do Prawa oświatowego

Zarząd zdecydował o przesłaniu uwag z wielu miast do autorów (Trzecia Droga) projektu zmiany ustawy Prawo oświatowe oraz ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3. Projekt zakłada prawne zapewnienie dzieciom chorym uczęszczającym do żłobka, klubu dziecięcego, korzystającym z wychowania przedszkolnego lub uczącym się w szkole podstawowej, posiłku zgodnego z ich wymaganiami zdrowotnymi. Zmiany te pozwolą spożywać wraz z grupą rówieśniczą w żłobkach, przedszkolach i szkołach posiłków, które będą dla nich bezpieczne i zgodne z ich wymaganiami zdrowotnymi. Prezydenci i burmistrzowie z miast członkowskich podkreślali, że inicjatywa co do zasady jest słuszna, jednak zastrzeżenia budzi uzasadnienie dotyczące skutków finansowych. Mimo deklaracji w nim zawartych, trudno zgodzić się z twierdzeniem, że zmiany te nie przyniosą ubytków dla budżetów JST (wynikających np. z konieczności uzupełnienia personelu obsługującego szkolne stołówki o stanowisko dietetyka czy zapewnienia osobnych naczyń do przygotowania posiłków). Wątpliwości budzi też krótki vacatio legis do tego projektu – 3 miesiące.

Konieczne kompleksowe zmiany w zarządzaniu kryzysowym

Taka sama decyzja – przekazanie uwag - zapadła wobec rządowego projektu ustawy o zarządzaniu kryzysowym oraz niektórych innych ustaw, który nie był opiniowany jeszcze przez KWRiST. Celem nowelizacji jest m.in. wdrożenie rozwiązań zapewniających podstaw zarządzania ryzykiem, wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odporności podmiotów krytycznych, zapewnienie ciągłości świadczenia usług kluczowych, identyfikacja tych usług kluczowych świadczonych przez operatorów infrastruktury krytycznej z uwzględnieniem potencjalnych skutków zakłócenia zarówno w odniesieniu do funkcjonowania państwa, jak i społeczeństwa, a także modyfikacja obecnych rozwiązań prawnych dotyczących infrastruktury krytycznej. Samorządowcy z miast uważają, że kierunek zmian jest dobry ale konieczne są kompleksowe zmiany systemowe.

Pozytywnie o lotniskach

Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze, który zakłada uchylenie obowiązku uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów objętych planem generalnym lotniska, znosząc związany z tym skutek dla decyzji o warunkach zabudowy, w postaci bezterminowego zawieszenia postępowania. Istotą tej regulacji jest umożliwienie wydawania decyzji WZ w otoczeniu lotnisk, w szczególności na obszarze objętym planem generalnym lotniska.

Niezbędne zmiany w OSP

Pozytywnie, choć z uwagami (redakcyjnymi i merytorycznymi), które zostaną wysłane do Kancelarii Sejmu, zaopiniowano poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa doprecyzowuje pewne zapisy, np. otwiera katalog typów działalności, jakie OSP może prowadzić (dotychczas jest to katalog zamknięty, który jak wskazuje praktyka prowadzi do problemów w zakresie zmian statutów), a także obliguje zakłady ubezpieczeń społecznych do przekazywania 10% sumy wpływów z ubezpieczenia od ognia do dwóch podmiotów: Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej oraz Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Zmiana to przywraca stan obowiązujący przez wiele lat i decentralizuje system dystrybucji tych środków – z korzyścią dla JST. Jednak przedstawiciele miast zwrócili uwagę na to, że nie każde OSP musi należeć do Związku OSP. Zgodnie z polskim prawem istnieje bowiem dobrowolność zrzeszania się i tworzenia związków, nie ma także przymusu wstępowania stowarzyszeń (jakimi są jednostki OSP) w żadne struktury związkowe. Można zatem założyć, że jednostki OSP niezrzeszone w strukturach Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, najprawdopodobniej będą pozbawione możliwości otrzymania dofinansowania. Przepisy zmieniające nie precyzują również, ile z tych środków (niezależnie od tego, kto będzie ich dysponentem) ma trafić do jednostek OSP. Ponadto doświadczenia z lat ubiegłych pokazują, że ZOSP stosował nieuczciwe praktyki przy rozdysponowywaniu takich środków. Dlatego lepszy byłby podział tych środków bezpośrednio na wszystkie OSP – np. proporcjonalnie do liczby mieszkańców, bądź po prostu na wszystkie strażnice solidarnie.

Pozytywne opinie o rozporządzeniach

Członkowie Zarządu pozytywnie zaopiniowali dwa projekty rozporządzeń MEN w sprawie: kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (nowelizacja wynika z potrzeby określenia minimalnej liczby godzin kształcenia na branżowym szkoleniu zawodowym dla studentów na takim samym poziomie, jak dla uczniów, tj. w wymiarze co najmniej 15 godzin, a w przypadku branżowych szkoleń zawodowych dla osób niebędących uczniami i studentami – na poziomie dwukrotnie wyższym, tj. co najmniej 30 godzin) oraz akredytacji kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (wskazano na błędny zapis dotyczący budżetu JST - samorządy nie posiadają bowiem jednego, wspólnego budżetu, podobnie jak jest to z budżetem państwa; przypadku samorządów każdy z nich posiada swój niezależny i autonomiczny budżet, dlatego wyraz „budżetu” zastąpić wyrazem „budżetów”). Pozytywną opinię otrzymał też projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie warunków i trybu finansowania zwrotnego przez BGK (usprawnia procedury udzielania finansowania budownictwa w taki sposób, aby środki programu zostały wykorzystane w sposób jak najbardziej efektywny). Natomiast w kwestii projektu zmiany rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną, oraz wysokości stawek opłaty, zaproponowano przekazanie uwag z miast, które dotyczą np. wyłączenia spod obowiązku uiszczania opłat pojazdów wykonujących przejazdy w ramach komunikacji miejskiej oraz konieczności nowelizacji ustawy, aby wszystkie obwodnice miast były zwolnione z opłat.

Apel o sprawiedliwy ROP

W trakcie Zarządu w Gdańsku rozpatrywano również projekt wspólnego pisma korporacji samorządowych do Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie ROP po spięciu strony samorządowej z rządową podczas KWRiST 28 sierpnia. W posiedzeniu Zarządu wzięła udział uczestniczka tej debaty, Olga Goitowska, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej w UM Gdańska. W ministerstwie nie ma dyskusji na temat minimalizacji produkowanych opakowań czy projektowaniem ekoopakowań. Zamiast tego trwa dyskusja dotycząca karania mieszkańców czy weryfikacji jakości selektywnej zbiórki w altanach śmietnikowych. Ministerstwo optuje za systemem, który nie wymusza zmian w systemie recyklingu. O.Goitowska powiedziała, że jako samorządy jesteśmy w stanie maksymalnie osiągnąć 55% recyklingu (średnio 40%). Bez radyklanej zmiany morfologii odpadów nie da się poprawić tych wyników. Dlatego potrzebne jest wprowadzenie sprawiedliwego ROP, który zakłada, że to producent ma zmniejszyć ilość produkowanych produktów i opakowań oraz wprowadzić takie, które będą mogły być recyklingowane. Dyrektor z UM Gdańska alarmowała, że w przeciwnym razie jest ryzyko, że to branża prywatna będzie wpływać na realizację zadań gminy. W opinii Jacka Sutryka, prezesa ZMP, niezbędne jest spotkanie w tej sprawie z panią minister MKiŚ. W projekcie pisma do Ministerstwa, zaapelowano, aby w pracach nad projektem ustawy uwzględnić postulaty organizacji zrzeszających podmioty samorządowe. To właśnie samorządy, w szczególności gminne, ponoszą ustawową odpowiedzialność za cały system gospodarki komunalnymi w Polsce. ZMP ma na względzie w szczególności interesy mieszkańców miast, którzy od wielu lat ponoszą koszty będące następstwem daleko idących opóźnień we wdrożeniu systemu ROP.

Potrzebne zmiany w prawie

Członkowie Zarządu omówili też postulaty legislacyjne korporacji wraz z problemami wniesionymi przez miasta. Chodzi o wspólną listę zmian aktualnie obowiązujących przepisów, które nie spowodują dodatkowych obciążeń dla budżetu państwa i budżetów JST, a będą korzystne dla zdecentralizowanej administracji publicznej. Wśród postulatów samorządowych są następujące sprawy: poszerzenie możliwości tworzenia śródmiejskich stref parkowania, w zakresie tzw. utraconych korzyści, likwidacja ograniczeń w ustalaniu liczby zastępców wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przywrócenie wpływu JST na wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, przywrócenie gminom władztwa nad taryfami za wodę i ścieki, uelastycznienie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, poszerzenie możliwości współfinansowania programów polityki zdrowotnej, odpolitycznienie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, zniesienie limitu kadencji wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przywrócenie autonomii samorządów w tworzeniu sieci szkół, zracjonalizowanie wprowadzania sytemu kaucyjnego, a także dodanie art. 26b do ustawy o odpadach (zadanie polegające na usunięciu odpadów i gospodarowaniu nimi w odniesieniu do odpadów niebędących odpadami komunalnymi nie stanowi zadania własnego gminy; jest to zadanie z zakresu administracji rządowej).

Przedstawiciele miast zasiadający z Zarządzie w poczet miast członkowskich przyjęli 2 miasta leżące w województwie mazowieckim: Przytyk i Sierpc. Więcej TUTAJ.

Podczas posiedzenia Zarządu ZMP 29 sierpnia w Gdańsku, wiceprezes ZMP, prezydent Ciechanowa, Krzysztof Kosiński mówił o możliwościach programu Zielona Transformacja Miast obsługiwanego przez BGK na przykładzie swojego miasta. Więcej w załączonej prezentacji.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP

Załączniki:
Stanowisko ZMP - założenia projektu ustawy medialnej
Prezentacja - Refinansowanie inwestycji w ramach preferencyjnej pożyczki z KPO