Z Zarządu ZMP w Warszawie - o cenach energii, granicach miast i KPO
Podczas posiedzenia Zarządu Związku, które odbyło się 21 marca w Warszawie, przyjęto m.in. apel w sprawie przedłużenia wsparcia JST w ograniczeniu skutków wzrostu cen prądu oraz stanowiska w sprawie KPO i prac nad ustawą odorową.
O pracach KWRiST, rządu i Parlamentu
Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST) poinformował o spotkaniu na temat finansowania edukacji z udziałem przedstawicieli MF i MEN, które odbędzie się 25 marca (wtorek), a także o najważniejszych, bieżących pracach KWRiST, rządu i Parlamentu (projekt ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – przesunięcie terminu, kolejna zmiana jest przygotowywana; ROP - założenia korzystne dla JST, w tym roku uchwalenie; problem rozliczanie CIT; zatrzymanie propozycji usztywniania budżetów obywatelskich; płace pracowników pomocy społecznej – dodatki; projekt ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa i bezpieczeństwa publicznego oraz ustanawiania stref ochronnych dla niektórych terenów zamkniętych; przygotowanie do połowy kwietnia propozycji nowych determinant do ustawy o dochodach JST).
Podczas spotkania członków Zarządu Związku poinformowano ponadto o stanie prac nad projekt ustawy likwidującej bariery dla JST, który uwzględni 47 postulatów samorządowych złożone do MSWiA. Projekt zostanie już wkrótce poddany całej procedurze legislacyjnej. Obecnie zespoły problemowe KWRiST wniosą swój wkład do przygotowania OSR.
Ograniczenie wysokości cen prądu dla JST
Z kolei Arkadiusz Chęciński, wiceprezes ZMP, prezydent Sosnowca, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej, poruszył kwestię maksymalnych cen energii, w sprawie której decyzja ma być podjęta do końca marca. Zarząd ZMP na posiedzeniu w Warszawie przyjął Apel w sprawie przedłużenia wsparcia JST w ograniczaniu negatywnych skutków wzrostu cen za energię elektryczną, w którym zwraca się do Ministra Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwa Finansów o podjęcie w trybie pilnym inicjatywy legislacyjnej zakładającej wsparcie dla samorządów i ich jednostek organizacyjnych, w których umowna cena energii elektrycznej przewyższa obecne ceny rynkowe.
Nowelizacja ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku oraz w 2024 roku oraz niektórych innych ustaw, zakłada utrzymanie do końca września 2025 r. maksymalnej ceny energii elektrycznej na poziomie 500 zł netto za MWh dla gospodarstw domowych. Zgodnie ze wskazaną nowelizacją ustawy również samorządy zostały objęte preferencją w zakresie określenia ceny maksymalnej energii elektrycznej w wysokości 693 zł netto za MWh. Jednak rozwiązaniem tym objęto samorządy tylko w pierwszym kwartale 2025 r., a to powoduje zwiększone wydatki na oświetlenie i ogrzewanie prowadzonych przez samorządy żłobków, przedszkoli, szkół, szpitali, domów pomocy społecznej, bibliotek, instytucji kultury oraz innych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej po tym terminie w samorządach, które podpisały wieloletnie umowy na energię w szczycie kryzysu energetycznego. Może to skutkować też wyłączaniem oświetlenia dróg i ograniczaniem transportu zbiorowego opartego o autobusy elektryczne czy koniecznością podnoszenia opłat za podstawowe usługi komunalne.
KPO – dotacje zamiast pożyczek
Zarząd Związku Miast Polskich postanowił - z inicjatywy Krzysztofa Kosińskiego, wiceprezesa ZMP i prezydenta Ciechanowa - przyjąć wspólnie z Unią Metropolii Polskich oraz Unią Miasteczek Polskich Stanowisko ws. uzupełnienia do Addendum dla Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). W opinii korporacji samorządowych zrzeszających miasta przedłożona propozycja oznacza zabranie 30 mld zł z „Zielonej Transformacji Miast” i przeznaczenie tych funduszy na inny cel. „Krytycznie oceniamy sposób komunikacji przedmiotowej sprawy, gdyż o planie zabrania funduszy przysługujących samorządom dowiedzieliśmy się z przekazów medialnych. Nie odbyły się w tej sprawie konsultacje ze stroną samorządową ani w ramach Komitetu Monitorującego KPO ani w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu – można przeczytać w projekcie stanowiska. - Podkreślamy, iż już na etapie konstruowania polskiego KPO apelowaliśmy do poprzedniego rządu, a następnie w czasie rewizji tego dokumentu do obecnego rządu, aby samorządy były beneficjentami dotacji w ramach «Zielonej Transformacji Miast», a nie jedynie pożyczek (…). Od początku określaliśmy polski KPO jako program dalece scentralizowany i sprzeczny z zasadą pomocniczości, w którym państwo i jego jednostki mają możliwość korzystania z bezzwrotnych dotacji, a samorządy w zdecydowanej większości z pożyczek.” Aby móc pozytywnie zaopiniować przedłożone zmiany w ramach KPO, reprezentanci samorządów miast wnoszą m.in. o: spotkanie z Minister, uzgodnienie rozwiązań równoważnych, które będą zabezpieczały fundusze dla miast, zamianę już udzielonych pożyczek z „Zielonej Transformację Miast” na bezzwrotne dotacje lub znaczące podwyższenie poziomu umorzenia udzielonych pożyczek, a także przeznaczenie części niewykorzystanych pieniędzy dotacyjnych w ramach krajowych i regionalnych programów z polityki spójności na działania wpisujące się w zieloną transformację miast, w tym rozwój OZE czy termomodernizację budynków użyteczności publicznej (zwłaszcza przedszkoli i szkół) oraz części niewykorzystanych dotąd środków z polityki spójności na dostępne budownictwo mieszkaniowe, co jest szczególnie ważne w momencie, gdy liczne wnioski polskich miast i gmin nie mogą liczyć na środki z Funduszu Dopłat BGK. Więcej - TUTAJ.
Plany – wydłużony termin
Podczas posiedzenia w Warszawie członkowie Zarządu pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który wydłuża termin obowiązywania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin określony w ustawie z dnia 7 lipca 2023 r. do dnia 30 czerwca 2026 r. W konsekwencji zmianie ulegną również inne powiązane terminy, określające wejście w życie poszczególnych znowelizowanych przepisów reformy systemu planowania przestrzennego. Projekt ten został już wcześniej zaopiniowany pozytywnie z uwagami przez korporacje samorządowe. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP przypomniał, że zapis w KPO, który przygotował poprzedni rząd, dotyczący terminu uchwalenia planów, a także dofinasowania samorządów ze środków unijnych, powstał w 2021 r., natomiast sama ustawa, która jest kluczowym aktem prawnym dla gmin, weszła w życie dopiero w 2023 roku. Skutek jest taki, że było 2 lata spóźnienia (niektóre rozporządzenia wykonawcze weszły nawet jeszcze pół roku później). Zwrócił też uwagę na kalekie zapisy nowelizacji, które nie pozwolą na osiągnięcie podstawowego efektu, jakim miało być powiązanie planów przestrzennych z planami rozwoju, polegające na wprowadzeniu możliwości obejścia tego wymogu.
Więcej precyzji w rozporządzeniach
Zarząd postanowił przekazać uwagi techniczne (dotyczące zawartych definicji) do projektu rozporządzenia RM w sprawie Rządowego programu pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2025–2027. Rozporządzenie pozwoli na przyjęcie rozwiązań wspierających dzieci i uczniów oraz ich rodziny w sytuacjach dla nich szczególnie trudnych, występujących bezpośrednio po wystąpieniu nagłych, niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Zespół Edukacji KWRiST 18 marca pozytywnie zaopiniował pozytywnie ten projekt rozporządzenia.
Taką samą decyzję podjęto w stosunku do projektu rozporządzenia RM w sprawie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia. Rozporządzenie odchodzi od dotychczasowego podziału stopni ewakuacji i traktuje wyłącznie o ewakuacji w czasie kryzysu i wojny oraz przewiduje współdziałanie organów obrony cywilnej różnych szczebli podziału administracyjnego w celu zapewnienia sprawnej i bezpiecznej ewakuacji osób z obszarów zagrożonych. Współpraca ta będzie obejmować bieżącą wymianę informacji dotyczącą m. in. możliwości przyjęcia osób ewakuowanych oraz dostępnych zasobów do wykorzystania w procesie ewakuacji. Zwrócono uwagę na konieczność uzupełnienia treści rozporządzenia o dodatkowe wytyczne, wyjaśnienia i interpretacje podstawowych definicji.
Granice miast – tezy ZMP
Zarząd ZMP po dyskusji w swoi gronie i zaproszonych gości (m.in. prezydent Słupska, Krystyny Danileckiej-Wojewódzkiej czy senator Ewy Kaliszuk) na temat problematyki granic miast, w związku z projektem zmian w ustawie, proponowanym przez ZGW RP, przygotował materiał wyjściowy do dalszych prac – następujące tezy stanowiska Związku:
„1. Zmiany przestrzenne zachodzą w sposób ciągły, w wyniku procesów społeczno-gospodarczych, w tym w formie urbanizacji. Mają one wpływ na jednorodność układu osadniczego i przestrzennego, uwzględ-niającą więzi funkcjonalne oraz zapewniającą zdolność wykonywania zadań publicznych. Mogą one wymagać dokonania zmian granic w podziale administracyjnym. Zmian dokonuje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, z własnej inicjatywy albo na wniosek zainteresowanej rady gminy.
2. Zgodna z ustawą zmiana granic nie jest – wbrew niektórym opiniom – zaborem czyjegoś terytorium. Stanowi przejęcie od danej gminy odpowiedzialności za dany teren i wszystkich wynikających z tego zadań i obowiązków przez inną społeczność lokalną. Oznacza zmianę zakresu właściwości terytorial-nej w wykonywaniu zdecentralizowanych zadań państwa („istotnej części władzy publicznej”).
3. Zmiana granic oznacza między innymi, że interesy danej grupy mieszkańców będzie reprezentować inna niż dotąd jednostka samorządu terytorialnego. Dlatego decydujący głos w sprawie każdej zmiany granic powinni mieć mieszkańcy terytorium podlegającego zmianie, bowiem to ich interes publiczny jest przedmiotem zmiany. Wszystkie inne opinie powinny mieć charakter dodatkowy. Nie można zatem zgodzić się na propozycję, by o zmianie granic decydowały konsultacje (referendum) przeprowadzane na innym obszarze.
4. Przejęcie obowiązków powinno być sprawiedliwe, to znaczy obejmować pełną odpowiedzialność za sprawy będące w toku, w tym trwające umowy, zaciągnięte i pozostające do spłaty zobowiązania oraz inne okoliczności. Zakres tej odpowiedzialności powinien być określony w rozporządzeniu zmieniającym.
5. Nie ma uzasadnienia propozycja poddania rozporządzeń kontroli sądów administracyjnych. Nie mają one żadnych kompetencji w zakresie oceny ich zgodności z kryteriami określonymi w art. 4 ustawy.
6. Nie ma uzasadnienia propozycja ograniczenia częstotliwości kierowania wniosków o zmiany granic.” Więcej w załączeniu.
Dyrektor Biura Związku przekazał informacje, że rząd przyjmie zmiany tylko wtedy, gdy korporacje samorządowe osiągną kompromis w tej sprawie. Samorządowcy z miast wskazywali, że miasta są ofiarami suburbanizacji, a suburbia są silne dzięki ośrodkom miejskim, a także na to, że nowy podział administracyjny kraju jest niezbędny do rozwoju.
Uwagi do wód
Pozytywną opinię otrzymał projekt rozporządzenia MKiŚ w sprawie funkcjonowania Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (zmiana techniczna). W sprawie rozporządzenia RM zmieniającego rozporządzenie w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych, które dodaje się jako śródlądowe drogi wodne: rzekę Pasłękę na odcinku od miejscowości Braniewo do ujścia do Zalewu Wiślanego, Jezioro Łabap – system Wielkich Jezior Mazurskich oraz Kanał Klucz oraz Rzeka Duńczyca, zaaprobowano uwagę z miasta Wrocławia o rozważeniu przyznania IV klasy drogi wodnej na odcinku Odry od Portu Miejskiego we Wrocławiu i dalej przez Odrę swobodnie płynącą. Przy okazji omawiania tej regulacji, burmistrz Pucka, Hanna Pruchniewska wystąpiła z propozycją uregulowania sytuacji dróg wodnych w swoim rejonie.
Komisje ZMP – propozycje stanowisk zaakceptowane
Zarząd podjął stanowisko w sprawie prac nad tzw. ustawą odorową, bazując na rekomendacjach Komisji Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska ZMP, w którym pozytywnie ocenia zapowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczące przygotowania propozycji rozwiązań prawnych ograniczających uciążliwości zapachowe. Kwestia ta niezmiennie znajduje się w obszarze zainteresowania samorządów gminnych, które z jednej strony są adresatami licznych skarg i protestów ze strony swoich mieszkańców dotyczących występujących uciążliwości zapachowych, z drugiej zaś - odpowiadają za szereg kwestii prawnych związanych z procesem inwestycyjnym dotyczącym nowych obiektów, których funkcjonowanie generować może uciążliwości dla mieszkańców. Zarząd ZMP apeluje o włączenie przedstawicieli środowisk samorządowych na możliwie wczesnym etapie w skład zespołu pracującego w MKiŚ nad nowymi regulacjami prawnymi, deklarując pełną gotowość aktywnej współpracy w zakresie prac legislacyjnych dotyczących ograniczenia uciążliwości zapachowych.
Zaakceptowano ponadto propozycje stanowisk - Komisji Małych Miast ZMP w sprawie dofinansowania wynagrodzeń pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w postaci dodatku motywacyjnego na lata 2024–2027 (rozwiązanie 3-letnie należy zamienić w systemowe) oraz w sprawie zwiększenia wysokości środków finansowych przewidzianych dla inwestycji w gospodarkę wodno–ściekową na terenach wiejskich w ramach KPO, a także Komisji Edukacji ZMP w sprawie zmian w systemie oświaty. Stanowiska w załączeniu.
Zarząd przyjął w poczet miast członkowskich Związku Tomaszów Lubelski – do ZMP należą już 382 miasta. Nowe miasto leży w województwie lubelskim i liczy 18 023 mieszkańców. Prawa miejskie otrzymało 25 maja 1621 roku. Więcej - https://www.miasta.pl/aktualnosci/witamy-tomaszow-lubelski-w-zwiazku. Zarząd przegłosował też projekt uchwały Zarządu w sprawie organizacji pracy Biura Związku i zasad wynagradzania pracowników wynikających z Regulaminu wynagradzania w 2025 r. oraz projekt budżetu Związku na rok 2025.
Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP
POZOSTAŁE ARTYKUŁY
