Podczas spotkania, które miało miejsce w Muzeum im. Ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, samorządowcy, skarbnicy miast i eksperci rozmawiali w formule hybrydowej o tym, jak miasta mają sobie poradzić ze zmniejszającymi się dochodami własnymi w nadchodzących latach. 

Jak powiedział na początku konferencji senator Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP, zmiany, które generuje przyjęta przez Sejm nowelizacja ustawy o dochodach JST, bez uwzględnienia poprawek zgłoszonych przez Senat RP, m.in. zwiększających udziały JST we wpływach z PIT czy wprowadzających rekompensatę w kwocie 12,4 mld zł, są dziś trudne do oszacowania. Jedno jest pewne, że czynią samorząd bardziej zależnym od transferów z budżetu państwa i sprawiają, że coraz więcej JST będzie miało problem z konstruowaniem swoich budżetów w tym roku i w latach następnych, bo rekompensata ubytków nie będzie pełna. Dlatego Związek Miast Polskich wyszedł z inicjatywą przygotowania dla miast specjalnych rekomendacji, które zostaną wypracowane dzięki zaproszonym do współpracy ekspertom. Już wkrótce odbędą się też następne konferencje strategiczne, na których będą omawiane bardziej szczegółowo tematy poruszone na spotkaniu w Grudziądzu, takie jak: polityka podatkowa, oszczędności w wydatkach bieżących, uruchomienie i wykorzystanie potencjału lokalnego, gospodarka odpadami i ciepłownictwo. 

Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP mówiąc o skutkach finansowych „Polskiego Ładu”, zwrócił uwagę, że uzależnienie rewaloryzacji od PKB, a nie od rosnącego szybciej PIT-u, sprawi, że straty w budżetach JST wraz z upływem lat będą zwiększać się. Zapowiadane przez rząd środki w wysokości 20 mld zł na inwestycje samorządowe, mogą spowodować taką sytuację, że tych nowych inwestycji nie będzie za co utrzymać. W JST będzie brakować bowiem środków przede wszystkim na wydatki bieżące, ze względu także na rosnące szybciej niż inflacja koszty energii, pracy itp.

Zaproszeni na konferencję eksperci radzili, co miasta mogą robić w tej trudnej sytuacji. Profesor Jacek Sierak z SGH, zaproponował w prezentacji „Finanse miast - stabilizacja bez nadwyżki operacyjnej i z rosnącym długiem” m.in. projektowe podejście do finansowania w trudnych czasach oraz zastosowanie zintegrowanego modelu zarzadzania strategicznego jako warunku zapewniania racjonalności gospodarki budżetowej. Jego zdaniem racjonalizacja wydatków bieżących może przyczynić się do zwiększania potencjału inwestycyjnego. Należy też optymalizować dochody własne, dążyć do pozyskiwania bezzwrotnych źródeł finansowania, racjonalnie zaciągać zobowiązania dłużne oraz planować realistyczne wieloletnie programy inwestycyjne (np. korzystając z symulacji w programie BeSTi@). 

Ryszard Grobelny, były prezydent Poznania, obecnie ekspert ZMP, mówił o szukaniu rezerw po stronie dochodowej i zwiększaniu efektywności wydatków bieżących, długofalowej restrukturyzacji zatrudnienia, audytach (np. dotyczących nakładów inwestycyjnych), samowystarczalności energetycznej, współpracy międzygminnej (Centra Usług Wspólnych) czy automatyzacji procesów. Zachęcał do korzystania z PPP nie tylko w kontekście finansowania inwestycji, ale też racjonalizacji wydatków bieżących (np. do zarządzania obiektami kultury). 

Z kolei Mariusz Tobor z firmy VULCAN pokazał, jak można szukać rezerw w kosztach edukacji (sieci szkół, wielkość oddziałów). Na przykładzie Wyszkowa (Andrzej Porawski) i Gołdapi (były, wieloletni burmistrz, Marek Miros), zaprezentowano, jak skutecznie można wykorzystać potencjał nieruchomości komunalnych oraz jak konsekwentna i zdeterminowana postawa lidera może przyczynić się skutecznie do zmiany oblicza miasta i wydobycia go z potężnego kryzysu (m.in. z ponad 40% bezrobocia). 

W jaki sposób mądra polityka podatkowa może poprawić stronę dochodową miast mówił - w dalszej części konferencji w Grudziądzu - Wojciech Jarczewski, dyrektor Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, który zapowiedział, że już wkrótce ukaże się na ten temat publikacja. Jak pokazują analizy IRMiR, utracone wpływy przez JST w związku ze zwolnieniami w podatkach od nieruchomości, to w skali kraju rocznie nawet ponad 3 mld zł.  Do obowiązkowego strefowania stawek podatkowych, a także zmian w podatkach od gruntów mieszkaniowych (wyższe stawki, szerokie widełki) zachęcał natomiast  Stefan Kawalec z Capital Strategy. W jego opinii trzeba dać JST szansę na swobodne decyzje w tym zakresie. 

O stworzenie funduszu modernizacji energetyki i ciepłownictwa (z opłat za prawa do emisji CO2) apelował Janusz Steinhoff, b. wiepremier, a Jacek Szymczak, prezes IGCP - o efektywniejsze wykorzystanie odpadów. Prezentację na temat termicznego przetwarzania odpadów przedstawił Zdzisław Czucha, ekspert ZMP. Tylko powszechne wdrożenie procesów odzysku energii z RDF (Refuse Derived Fuel), czyli kalorycznej frakcji odpadów, może pomóc rozwiązać problem zagospodarowania odpadów komunalnych w Polsce. Do tego niezbędne jest uruchomienie lokalnych wielopaliwowych instalacji ciepłowniczych z wykorzystaniem spalarni RDF. W najbliższym czasie planowane jest powstanie koalicji lobbingowej, z udziałem m.in. ZMP, której celem ma być przekonanie polityków do spalania odpadów w ciepłowniach i tworzenia specjalnych programów zapewniających finansowanie takich przedsięwzięć. 

Więcej w następnym numerze Samorządu Miejskiego.

(jp)

Wszystkie prezentacje są dostępne po zalogowaniu się w Strefie dla miast (zakładka Dokumenty i Materiały konferencyjne i pokonferencyjne).