W listopadzie 2020 r. Zarząd Związku Miast Polskich- - odpowiadając na powtarzające się wnioski miast - podjął decyzję o utworzeniu Komisji Praw Człowieka i Równego Traktowania. Na zaproszenie skierowane do miast odpowiedziało aż 45 osób chcących pracować w tym gremium. Są to m.in. członkinie i członkowie władz miejskich, radne i radni, urzędniczki i urzędnicy samorządowi, pełnomocniczki i pełnomocnicy do spraw równego traktowania, równych szans, polityki równościowej, tolerancji, przeciwdziałania ksenofobii oraz organizacji pozarządowych. 

Związek mówi o równości i prawach człowieka 

- Ponad połowa praw człowieka wymienionych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka jest realizowana przez samorządy lokalne – mówił do członków nowej komisji ZMP Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku.- Praktycznie cały katalog zadań własnych gmin opartych jest o te prawa. 

Związek Miast Polskich opracował nawet zestawienie tych dziedzin, w ramach których gminy i powiaty przyczyniają się do urzeczywistnienia poszczególnych praw. W 2008 r. zestawienie to zostało zaprezentowane na okolicznościowym, międzynarodowym posiedzeniu Senatu Republiki Francuskiej przez burmistrza Oleśnicy, Jana Bronsia. Było ono także prezentowane w Polsce, np. podczas międzynarodowej konferencji „Współpraca miast partnerskich na rzecz pokoju i ochrony praw człowieka” w Oświęcimiu (2009).
Związek podejmował również działania mające na celu eliminowanie dyskryminacji i zapewnienie równości wobec prawa, czego wyrazem był jego udział w opracowaniu i przyjęciu Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Publicznym (2006). A. Porawski przypomniał, że próba jej popularyzacji w Polsce nie przyniosła jednak oczekiwanych rezultatów, a niedawne jej przyjęcie przez Radę Miasta Poznania zostało unieważnione przez wojewodę wielkopolskiego.

Komisja rozpoczyna pracę..

Podczas pierwszego spotkania nowej Komisji Związku, jej członkowie zdecydowali, że jej pracami – jako przewodnicząca – kierować będzie wiceprezydentka Sopotu, Magdalena Czarzyńska-Jachim. Jest ona jednocześnie przedstawicielką ZMP w Radzie Gmin i Regionów Europy (CEMR). Na zastępców przewodniczącej zostali wybrani: Marta Mazurek, radna Rady Miasta Poznania (także przedstawicielka ZMP w CEMR), Agata Wierny, Pełnomocniczka Prezydenta Częstochowy ds. Równych Szans oraz Szymon Chojnowski, zastępca Prezydenta Miasta Świdnicy. Na sekretarza Komisji powołano Bartłomieja Ciążyńskiego, wiceprzewodniczącego Rady Miasta Wrocławia, także pełniącego funkcję doradcy społecznego Prezydenta Wrocławia ds. tolerancji i przeciwdziałania ksenofobii.

- W naszej Komisji znalazło się grono osób w wielką wiedzą i doświadczeniem, by zmieniać to, co dzieje się w naszym kraju – mówiła podczas spotkania Magdalena Czarzyńska-Jachim.- Naszej komisji będzie przyświecać idea samorządów nikogo nie wykluczających, włączających wszystkich w życie naszych miast. Cieszę się, że tak dużo osób zgłosiło chęć pracy w tej Komisji. Dzielenie się doświadczeniem i dobrymi praktykami oraz metodami działania – to największa zaleta takiego forum.

Polskie miasta już działają

Wśród członków Komisji Praw Człowieka i Równego Traktowania znaleźli się przedstawiciele zarówno mniejszych miast, jak i metropolii. Z ich wypowiedzi wynika, że są w naszym kraju miasta, które już od dawna poświęcają kwestiom równości i tolerancji wiele uwagi i wysiłków. W Częstochowie na przykład od siedmiu lat pracuje przy prezydencie miasta pełnomocniczka do spraw równych szans, a w Urzędzie Miasta działa Referat Dialogu i Praw Człowieka. Miasto od dłuższego czasu pracuje nad polityką równości. Ma już gotową diagnozę i rekomendacje. Podobne prace nad polityką równościową trwają także w Krakowie.
Prezydenci Poznania, Słupska, Częstochowy, Gdańska, Wrocławia, Łodzi, Koszalina, Kołobrzegu i Bydgoszczy podpisali Kartę Różnorodności. Jest to międzynarodowa inicjatywa mająca na celu promowanie różnorodności i równych szans w zatrudnieniu, bez względu na płeć, rasę, orientację seksualną, pochodzenie etniczne, wiek, niepełnosprawność czy religię. Wiele miast opracowało programy edukacyjne dla szkół, w których poruszane są kwestie tolerancji, różnorodności, praw obywatelskich, ale także języka nienawiści i hejtu. W Częstochowie gotowa jest gra antydyskryminacyjna dla młodzieży (czeka na powrót młodych ludzi do szkół), a we Wrocławiu utworzono klasy przygotowawcze do podjęcia nauki w szkole dla dzieci obcokrajowców, którzy postanowili zamieszkać w tym mieście. 

- Bez edukacji nie uda nam się zmienić rzeczywistości. Dlatego proces uświadamiania kwestii związanych z równością praw powinien być istotny w działaniach naszej Komisji – podkreślała podczas dyskusji Alicja Bartuś, Dyrektor Oświęcimskiego Instytutu Praw Człowieka.
- Metropolie mają różne polityki, jednak ważna jest perspektywa różnych miast, dlatego tak ważne, że to Związek Miast Polskich zajmuje się tą tematyką. W naszej Komisji mamy szansę stworzyć platformę wymiany wiedzy na przykład na temat procedur przyjmowania kart i innych dokumentów czy polityk równościowych – zwracała uwagę Marta Mazurek, nowo wybrana wiceprzewodnicząca Komisji.

Jakie zadania dla Komisji

Jedną z pierwszych kwestii, jaką zajęła się nowa Komisja, jest Krajowy Program Działań na rzecz Równego Traktowania na lata 2021-2030. Związek Miast Polskich otrzymał ten dokument do zaopiniowania i już rozpoczął prace zauważając w nim wiele braków oraz odnotowując język, którym jest napisany – dyskryminujący i nietolerancyjny. Teraz swoje uwagi dołoży Komisja, zostaną one następnie przedstawione na zespole Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Przedstawiciele miast zgłaszali także sprawy, które ich zdaniem powinny stać się przedmiotem zainteresowania Komisji. Prezydent Ostrowa Wielkopolskiego, Beata Klimek, zwróciła uwagę na narastająca falę rasizmu i ksenofobii, co znajduje odzwierciedlenie w przestrzeni publicznej miast w postaci malowanych na murach faszystowskich i godzących w godność człowieka haseł. Ostrowski ratusz trzy lata temu zorganizował akcję „Miasto czyste na wiosnę”, podczas której m.in. pani prezydent i urzędnicy miejscy zamalowywali tego typu malunki. – Był to taki symboliczny gest, który miał pokazać, że chcemy, by nasze miasta były wolne od takich haseł – mówiła prezydent Beata Klimek.- Jako Komisja Związku Miast Polskich powinniśmy o tym jednak mówić głośno i domagać się zaostrzenia sankcji karnych za takie zachowanie, by eliminować je z życia publicznego. Jako prezydenci i burmistrzowie jesteśmy często bezradni wobec takich działań, a sprawcy nie są za nie karani. 

---------------------------------------------

Przypomnijmy, że w Związku Miast Polskich działa obecnie 20 stałych komisji tematycznych. Komisje to gremia doradcze Związku, w których pracuje ponad 600 pracowników samorządowych z miast członkowskich. Do zakresu działania komisji należy m.in.: opiniowanie i przygotowanie stanowisk i wniosków dotyczących projektów aktów prawnych, wymiana doświadczeń, a także analizowanie stanu danej dziedziny. Stanowiska komisji są prezentowane na posiedzeniach Zarządu, który na ich podstawie przyjmuje niektóre stanowiska Związku.
Komisje zajmują się sprawami: administracji, bezpieczeństwa i porządku publicznego, edukacji, finansów, geodezji i infrastruktury informacji przestrzennej, gospodarki komunalnej, nieruchomościami, mieszkaniowej i przestrzennej, kultury, małych miast, partycypacji społecznej, polityki europejskiej i współpracy zagranicznej, polityki miejskiej i rozwoju miast, polityki społecznej, sportu, transportu i turystyki.
(epe)