W Dąbrowie Górniczej, 14 grudnia 2017 r. odbyło się wydarzenie poświęcone realizowanym w samorządach Budżetom Partycypacyjnym. Na konferencji poruszano tematykę ich rozwoju i ewaluacji. Z niepokojem przyjmujemy informację, iż w Parlamencie trwają prace na projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli
w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, do którego to wprowadzono regulację dotyczące tego procesu. Regulacje nieprzedyskutowane
z tymi, którzy zajmują się ich wrażaniem w samorządach.
Zwracamy się z apelem o interwencję w tej sprawie, bowiem na obecnym etapie procedowania tej ustawy skupia się ona jedynie na zmianach dotyczących kodeksu wyborczego. Wydaje się, że zapisy odnoszące się do Budżetów Partycypacyjnych, nie wiadomo z jakiego powodu wprowadzone do projektu, zostały zupełnie pominięte w dyskusji nad nim. Nikt nimi się nie interesuje, a trzeba podkreślić, że uznajemy je za niepotrzebne
i szkodliwe w zaproponowanej formule.
Uwagi i rekomendacje do projektu:
USTAWY z dnia … o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli
w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych
dotyczące: regulacji Budżetu Obywatelskiego (Partycypacyjnego) w art. 1.
1. Regulacja zakłada wprowadzenie obligatoryjności procedury na poziomie miast na prawach powiatu. Wydaje się, że to właśnie w tych JST BP jest realizowany i niekoniecznie wpłynie to na realizację tej procedury, tam gdzie jej nie podjęto.
2. Wątpliwość budzi jakiekolwiek przymuszanie JST do realizacji tej procedury jeszcze
w tak określonych ramach. Spowoduje to jedynie coraz większą degradację wypracowanych przez ostatnie 5 lat mechanizmów w różnych samorządach w Polsce. Procedura ta powinna być wdrażana w jak największej liczbie samorządów, ale musi bazować na przygotowanej do jej realizacji kadrze administracji samorządowej oraz partnerach społecznych. W innym przypadku jest skazana na niepowodzenie
i wypaczanie idei partycypacji.
3. Regulacja procedury na poziomie ustawy, w której narzuca się bezpośrednie głosowanie zamyka drogę jej rozwoju w kierunku, o którym dziś szeroko dyskutujemy, a w Dąbrowie Górniczej testujemy, czyli odchodzenia od obligatoryjnego głosowania.
• W naszym przekonaniu zatrzyma to rozwój tych mechanizmów i ich ewaluację.
Z dyskusji z innymi samorządami, ale i działaczami organizacji pozarządowych czy ruchów miejskich wynika, iż część miast, w których BP jest realizowany od 3-4 edycji zachodzi refleksja nad jego reformą.
• Wątpliwości budzi użycie w ustawie pojęcie „wybierane w bezpośrednim głosowaniu”. Obecne formy głosowań są organizowane w różny sposób: elektronicznie, poprzez zbieranie kart do głosowań, głosowanie w punktach.
Jest to swojego rodzaju mechanizm sondażowy, co pozwala go zorganizować
w sposób praktyczny i nie generujący wielkich środków. Pytanie, czy przewidziane rozwiązanie w projekcie nie spowoduje interpretacji, iż ma to być bezpośrednie głosowanie oparte o zasady wyborów, co rodzi ogromne skutki finansowe
i organizacyjne.
4. Podobne, co powyższe, wątpliwości budzi zapis wiążący procedury BP z ich wpisywaniem do projektu uchwał budżetowych. Obecnie miasta stosują różne rozwiązania nie zawsze literalnie wprowadzając zadania do projektu uchwały budżetowej, a jedynie rezerwują na ich rezerwację daną pulę środków. Jest to podyktowane faktem, iż jeżeli BP rozwija się
w kierunku spotkań i dialogu nie jest możliwe wyłonienie projektów z BP do chwili tworzenia projektu Budżetu JST.
5. Warto zwrócić uwagę, iż w kraju funkcjonują dwa terminy Budżet Obywatelski oraz Budżet Partycypacyjny. Samorządy, w których procedura jest realizowana od kilku lat są zapewne przywiązane do stosowanej terminologii. I warto było by dać taką możliwość, która pozwoli zachować nazwy dotychczas przyjęte. Terminologia Budżet Partycypacyjny pełniej obrazuje, iż jest to ta część budżetu, o której współdecydujemy. Terminologia Budżet Obywatelski, powoduje w naszym przekonaniu niepotrzebne odczucie,
iż pozostała część Budżetu Gminy nie jest obywatelska czyli??
6. Regulacja mechanizmów Budżetu Partycypacyjnego powinna się ograniczyć do wprowadzenia tego mechanizmu współdecydowania do ustawy o samorządzie gminnym. I pozostawienie regulacji jego trybu Radzie Gminy po przeprowadzeniu obowiązkowych konsultacji. (Podobnie jak to jest z regulacja konsultacji)
7. Należy podkreślić, że regulacja powinna rozwiązać od lat funkcjonujący problem podszywania się mechanizmu współdecydowania pod mechanizmu konsultacji. Niestety ten projekt pogłębia to nieporozumienie uznając BP za szczególną formułę konsultacji.
Otwarte posiedzenie Komisji Dialogu i Partnerstwa Związku Miast Polskich.
Dąbrowa Górnicza, 14 grudnia 2017 r.