Związek Miast Polskich

Posiedzenie Zarządu Związku Miast Polskich odbyło się w Poznaniu w dniu 26 sierpnia br.

Kosztowna likwidacja gimnazjów

Sondaż opinii publicznej na ten temat, przeprowadzony na statystycznej próbie społecznej, w tym wśród osób, które nie miały żadnej styczności z gimnazjami, nie jest wystarczającą przesłanką do podejmowania takiej brzemiennej w skutki decyzji.

W podjętym przez samorządowców z miast stanowisku w sprawie planowanych przez resort edukacji zmian w systemie oświaty zwrócono uwagę, że ocena jakości nauki w gimnazjach (PISA) wg metodologii poważnej organizacji międzynarodowej (OECD) jest bardzo wysoka, a badania prowadzone przez ZMP w zakresie bezpieczeństwa w tych szkołach z udziałem ponad 30 tysięcy respondentów (uczniów i rodziców) potwierdzają dobrą sytuację pod tym względem.

- Każda gwałtowna zmiana w systemie oświaty niesie za sobą koszty i zaburzenia. Ważnym argumentem przeciwko likwidacji są nakłady finansowe, w tym majątkowe poniesione przez gminy na gimnazja od początku ich funkcjonowania w kwocie 8 mld zł. Część z tych inwestycji będzie nieprzydatnych i gminy, które podjęły duży wysiłek, aby zbudować dla swojej młodzieży nowe gimnazja - często zaciągnęły na cel kredyty i wzięły pieniądze unijne - w tej sytuacji wpadają w ogromne kłopoty. Muszą spłacić kredyty i oddać pieniądze z UE, bo nie będzie spełniony wymagany przez Unię warunek trwałości projektu – mówił prezes ZMP, Zygmunt Frankiewicz.

W ciągu najbliższych dwóch lat po rozpoczęciu wygaszania gimnazjów gminy poniosą dodatkowe koszty ich funkcjonowania, spadnie liczba uczniów, znacznie wzrosną koszty jednostkowe, co oznacza łącznie 984,2 miliona zł. Podana przez MEN informacja, że większość gimnazjów funkcjonuje w zespołach jest prawdziwa (59,5%), jednak ta „łatwa” likwidacja nie będzie dotyczyła pozostałych, czyli 3100 gimnazjów samorządowych oraz 208 prowadzonych przez inne podmioty. Te samodzielne placówki są skazane na zniknięcie. Przy aktualnych uwarunkowaniach demograficznych nie ma dla nich żadnej realnej alternatywy.

Złe i dobre propozycje

W stanowisku wyrażono brak akceptacji dla dokonanej ostatnio zmiany w systemie oświaty, która uzależnia decyzję gmin dotyczące sieci szkół od zgody kuratora. Za uczciwą, choć spóźnioną o rok, uznano z kolei propozycję MEN objęcia od przyszłego roku częścią oświatową subwencji ogólnej 6-latków w przedszkolach. Doceniono zmianę przepisów dotyczących rozliczania dotacji przekazywanych przez gminy i powiaty podmiotom prowadzącym przedszkola i szkoły niepubliczne, co uniemożliwi liczne, bezkarne nadużycia i z zadowoleniem przyjęto deklarację złożoną przez szefową resortu edukacji dotyczącą stworzenia platformy dialogu trójstronnego w oświacie z udziałem przedstawicieli rządu (MEN), pracodawców (JST) i pracowników (związki zawodowe). Więcej w Stanowisku.

Niepotrzebna nadregulacja

Prezydenci, burmistrzowie, przewodniczący rad miast zasiadający w Zarządzie Związku zaopiniowali negatywnie projekt ustawy przygotowywany przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa o przekształceniu współużytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we współwłasność gruntów. To nadregulacja, która - zdaniem członków Zarządu ZMP – w odniesieniu do nieruchomości komunalnych jest zbędna, gdyż już dzisiaj gminy mają wystarczające narzędzia, aby przekształcać współużytkowanie wieczyste gruntów we własność. Projekt ten wynika z niezrozumienia istoty tego instrumentu, a powoduje odgórne wywłaszczenie gmin, dlatego samorządowcy z miast są przeciwni zmianom, które idą w tym kierunku.

Niezależne RIO

Zarząd nie zgadza się też z zapisami projektu nowelizacji ustawy o regionalnych izbach obrachunkowychprzedstawionymi przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, opierając się m.in. na zagwarantowanej w Konstytucji RP samodzielności JST, zasadzie pomocniczości państwa, a także na tym, że tylko NIK ma prawo do sprawowania kontroli na podstawie kryteriów gospodarności i rzetelności. Projekt ten natomiast przewiduje prowadzenie nadzoru nad JST również na podstawie kryterium gospodarności, rozszerza zakres prowadzonej przez RIO kontroli na podmioty niepozostające w relacji zależności od JST oraz faktycznie uzależnia RIO od administracji rządowej poprzez proponowany w projekcie sposób powoływania prezesów. – Kiedy powstały Regionalne Izby Obrachunkowe były w całości wyłaniane przez samorząd. Członków kolegium RIO, które wybierało potem prezesa, zatwierdzał sejmik samorządowy województwa. Było to gremium niezależne od administracji rządowej, a także samorządowej, bo nie można go było odwołać. Idea ta ulegała zmianom - RIO przekazano pod nadzór administracji rządowej, zmieniono sposób powoływanie członków kolegium - przypomniał Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP. - Dziś nie mamy wpływu na wybór prezesa, ale kluczową wartością jest niezależność RIO od rządu, pomimo że działa w jego strukturze. Natomiast propozycja MSWiA zmierza do pełnego podporządkowania rządowi, w tym również w zakresie wyboru prezesa (3 reprezentantów w komisji konkursowej), co oznacza, że kończy się niezależność RIO od administracji rządowej. Członkowie Zarządu zdecydowali, że należy bronić niezależności RIO. Możliwym do przyjęcia rozwiązaniem mógłby być konkurs na prezesów, pod warunkiem jednak, że skład komisji konkursowej będzie gwarantować niezależność jej decyzji (np. dwóch przedstawicieli rządu, dwóch strony samorządowej KWRiST oraz po jednym przedstawicielu kolegium danej RIO i krajowej reprezentacji RIO).

Przeciwko centralizacji

Po dłuższej dyskusji i głosowaniu Zarząd ZMP postanowił też, że - po wprowadzeniu niewielkiej zmiany w treści preambuły - podpisze porozumienie o współpracy korporacji samorządowych z 3 sierpnia br. Chodzi o ochronę dotychczasowego dorobku polskiej samorządności przed wyraźnym zwrotem w stronę centralizacji państwa i przenoszeniem kompetencji samorządów z powrotem do administracji rządowej. Przejawia się to na przykład w zapowiedziach zmian w systemie ochrony zdrowia i edukacji. Porozumienie zakłada m.in. podejmowanie wspólnych inicjatyw, przeciwstawianie się złym rozwiązaniom systemowym i budowanie efektywnych rozwiązań prawnych przez pięć samorządowych organizacji ogólnopolskich – Związek Województw RP, Związek Powiatów Polskich, Związek Miast Polskich, Unię Miasteczek Polskich i Związek Gmin Wiejskich RP.

Joanna Proniewicz
Rzecznik prasowy ZMP

Stanowiska ZMP podjęte podczas spotkania Zarządu w Poznaniu 26 sierpnia 2016 r.