Związek Miast Polskich

W ramach nowego projektu Centrum Wsparcia Doradczego Plus w dniach 14 i 15 czerwca br. w Mrągowie odbyła się konferencja sieciująca dla członków partnerstw. Jej organizatorami byli: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz partnerzy projektu – Związek Miast Polskich i Fundacja Fundusz Współpracy. W konferencji - która odbywała się w formule hybrydowej – przedstawiciele 62 spośród 77 partnerstw wzięli udział na żywo, a ponad 150 osób z pozostałych połączyło się zdalnie.

Sieciowanie partnerstw

Główny cel konferencji to sieciowanie 77 partnerstw i 16 regionów biorących udział w projekcie. W konferencji uczestniczyli zarówno przedstawiciele partnerstw, które brały udział w pierwszym projekcie CWD, jak i nowych, które dołączyły do obecnej jego edycji. Konferencja była pierwszym z cyklu spotkań, mających umożliwić wymianę doświadczeń i wiedzy między partnerstwami.

Uczestników powitał Miron Sycz, wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego, który z poziomu regionalnego obserwuje zacieśnianie się więzi dwóch partnerstw działających na terenie województwa, poszukiwanie i znajdowanie tego, co wspólne, co łączy różne JST. W wyniku długiej współpracy zawarły porozumienie na rzecz północnego pogranicza Polski stanowiącego istotną część obszaru województwa warmińsko-mazurskiego. Stały się też ważnym partnerem dla samorządu regionalnego i rządu.

- Jesteśmy świadomi, że realizacja wspólnych przedsięwzięć partnerstwa będzie możliwa, jeśli znajdą one źródła finansowania swoich projektów (…) Chcę podkreślić, że w programach regionalnych na lata 2021-27 zostaną przewidziane preferencje dla projektów partnerskich – powiedział Sycz. I zaapelował o takie same preferencje w ramach środków unijnych będących w gestii rządowej, a także środków z budżetu państwa czy programów rządowych.

Wspólne, ponadlokalne planowanie rozwoju

Z kolei Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP przypomniał, co już udało się osiągnąć w ramach projektu pilotażowego CWD. To podjęcie wyzwania, jakim jest wspólne planowanie rozwoju w obszarze funkcjonalnym, zarówno w układzie poziomym – między gminami, jak i pionowym: gmin z powiatami i województwami samorządowymi. Dzieje się to „pod parasolem” Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, które przy poparciu samorządowym wprowadziło w porządku prawnym zmiany dotyczące zasad prowadzenia polityki rozwoju. Wprowadzono ponadlokalną strategię rozwoju, a szczególną rangę zyskały zwłaszcza miejskie obszary funkcjonalne.

- W ramach współpracy z ministerstwem opracowaliśmy szereg narzędzi, które wspomagają współpracę ponadlokalną w obszarach funkcjonalnych i pozwalają monitorować procesy zachodzące w tych społecznościach, a na podstawie tego monitoringu - stawiać diagnozę. Te wszystkie doświadczenia i narzędzia powodują, że chętnie uczestniczymy w projekcie CWD Plus i innych projektach realizowanych wspólnie z MFiPR – powiedział dyrektor Porawski.

Przedstawicielka resortu funduszy i polityki regionalnej, dyrektor Departamentu Strategii Renata Calak wspomniała, że projekt CWD, który ruszył 2 lata temu powstał po to, by umożliwić samorządom trwałe prowadzenie współpracy. „To ćwiczenie się udało, więc przystąpiliśmy do CWD Plus” – podsumowała i dodała, że obecny projekt pozwoli na większy rozmach, bo po pandemii można się już spotykać bezpośrednio, co bardzo ułatwia tę współpracę.

- CWD Plus to innowacyjny projekt – współpracujemy z ponad 700 samorządami w 77 partnerstw. Zależy nam, by to nie był pilotaż, ale by to rozwiązanie na stałe zagościło w funkcjonowaniu polityki rozwoju w Polsce. W przyszłym roku podsumujemy wnioski płynące z tej inicjatywy i będziemy zgłaszać projekty pod nową perspektywę finansową – w zakresie zależnym od JST. Bardzo zależy nam na rozwoju obszarów funkcjonalnych – powiedziała dyrektor Calak.

Przypomniała, że zarówno w ustawie o prowadzeniu polityki rozwoju, jak i właśnie przyjętej przez Radę Ministrów Krajowej Polityce Miejskiej - obszary funkcjonalne to podstawa rozwoju, co znajdzie odzwierciedlenie w środkach europejskich przeznaczonych na nie. MFiPR chce promować i wspierać partnerstwa ponadlokalne w przygotowaniu strategii rozwoju i pozyskiwaniu na ich projekty środków unijnych i polskich. Intencją jest, by wszystkie projekty wypracowane w ramach CWD znalazły źródła finansowania, zapewniła.

CWD ma też promować współpracę ponad granicami administracyjnymi, zwłaszcza tymi na styku województw, bo tam właśnie często występują zapóźnienia rozwoju społeczno-gospodarczego.

Ważnym komponentem jest też sieciowanie partnerstw, a konferencja w Mrągowie to pierwsza do tego okazja w projekcie. Ma być forum wymiany doświadczeń między samorządami i ministerstwem, by uczyć się od siebie wzajemnie i wyciągać wnioski. Odbywają się też spotkania w regionach, pozwalające sieciować samorządy z terenu danego województwa.

Duży nacisk musi być położony w projekcie na współpracę z urzędami marszałkowskimi, które teraz negocjują RPO, ale też w zakresie wsparcia partnerstw w zakresie planowania przestrzennego. Wspólnym celem jest przygotowanie strategii ponadlokalnych, które uwzględniają model rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego. To trudniejszy proces niż przygotowanie projektów pod uzyskanie środków europejskich, ale w długiej perspektywie czasowej procentuje.

Jedyną stałą w naszym życiu jest zmiana

Tomasz Jegier, prezes Fundacji Forum Współpracy zauważył, że warto patrzeć na bieżące, trudne doświadczenia takie jak pandemia czy wojna na Ukrainie z szerszej perspektywy. „Jedyną stałą w naszym życiu jest zmiana”, zacytował greckiego filozofa Heraklita z Efezu. I choć boimy się zmian, bo często niosą one zagrożenie (jak pandemia czy wojna), to warto się na nie przygotować. Zachęcał do stawiania sobie pytań, również w ramach współpracy w projekcie CWD Plus – kim jesteśmy i kim chcemy być za 10 lat? Jakie zasoby są nam bliskie? Z kim chcemy współpracować i tworzyć stałe partnerstwo? Odpowiedzi na te pytania poszczególnych osób i całych wspólnot lokalnych przyniosą dobre efekty w długim horyzoncie czasowym.

Postulaty

Przedstawiciele partnerstw zaprezentowali dobre praktyki i doświadczenia – zarówno te dobre, jak i trudne - z uczestnictwa w pilotażu Centrum Wsparcia Doradczego. Wnioski płynące zeń są m.in. takie, że dla powodzenia partnerstwa potrzebny jest aktywny udział wszystkich przedstawicieli partnerstwa od samego początku. Potrzebny jest też lider, który będzie prowadził dialogi i dbał o wszystkich członków partnerstwa i angażował ich. Akty prawne, które warunkują przygotowanie projektów winny być spójne i szybko przygotowane, postulowali uczestnicy konferencji. Do strategii włodarze winni nie tylko sami się zaangażować, ale też włączyć w prace najlepszych pracowników. Padł też postulat elastycznego podejścia do realizacji strategii terytorialnych, ideałem jest jedna strategia i różne źródła finansowania jej wdrażania.

Jak podkreślała starosta węgorzewska, Marzena Supranowicz, pomimo wieloletniej współpracy samorządów z terenu powiatu „dzięki partnerstwu zaczęliśmy patrzeć we wspólnym kierunku. Dotąd każdy miał własne aspiracje, pomysły na inwestycje – teraz działamy razem. Więcej rozmawialiśmy ze sobą i dostrzegaliśmy wspólne potrzeby”- podsumowała.

Drugiego dnia konferencji przedstawiciele MFiPR i samorządów województw przedstawili możliwości i doświadczenia w realizacji przedsięwzięć w ramach instrumentów terytorialnych ZIT i IIT (wkrótce zamieścimy prezentacje).

Podczas panelu Anna Sulińska-Wójcik, zastępca dyrektora Departamentu Regionalnych Programów Operacyjnych w MFiPR przedstawiła minusy i plusy instrumentów terytorialnych. Minusami był brak zrozumienia w niektórych przypadkach, do czego ma służyć partnerstwo. Motywacją do jego zakładania była możliwość zdobycia środków na konkretne projekty, a nie wspólne planowanie rozwoju. Plusem jest zawiązanie się partnerstw i wymierne efekty ich działania.

- To kapitał do współpracy. Tego nie da się cofnąć, a partnerstwa trzeba rozwijać i udoskonalać - przekonywała Sulińska-Wójcik.

CWD Plus - co to jest i po co?

Przypomnijmy, że w ramach nowej edycji projektu o nazwie CWD Plus będzie kontynuowane wsparcie najsłabszych kompetencyjnie samorządów lokalnych współpracujących w partnerstwach. Projekt CWD Plus ma wymiar praktyczny. Z jednej strony w ramach procesu doradczego przygotowane zostaną dokumenty strategiczne, istotne z punktu widzenia polityki rozwoju i polityki spójności, z drugiej natomiast – rozwinięte zostaną kompetencje do planowania i realizacji projektów rozwojowych wdrażanych w partnerstwie z innymi samorządami. Od partnerstwa zależy jaki dokument strategiczny będzie przygotowany w ramach doradztwa, strategia ZIT, IIT lub strategia rozwoju ponadlokalnego.

Ponadto, celem projektu będzie utworzenie systemu wymiany wiedzy i doświadczeń dla partnerstw JST uczestniczących w projekcie, jak i dla samorządu województwa, poprzez organizację spotkań sieciujących, seminariów i utworzenie bazy wiedzy.

Powodzenie projektu CWD Plus, rozumiane jako osiągnięcie sukcesu przez partnerstwa - wymaga zaangażowania wszystkich członków partnerstw, jak też dobrej współpracy z samorządami województw, na wszystkich etapach doradztwa dotyczącego przegotowania strategii, identyfikacji projektów i ich wdrażania, do uzgadniania rozwiązań korzystnych dla wszystkich partnerów.