Konferencja była okazją do przedstawienia szczegółów drugiej edycji programu. Na te informacje czeka 139 miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze, które mogą przygotować wnioski aplikacyjne.

Polsko-Szwajcarski Program Rozwoju Miast będzie realizowany w latach 2022-29 z tzw. Funduszy Szwajcarskich. Szwajcaria zadeklarowała pomoc finansową w wysokości 1,3 miliarda franków szwajcarskich dla 13 wybranych krajów UE celem zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych w obrębie Unii Europejskiej. Na cele związane z obszarem spójności przeznacza 1,1 mld CHF, a 0,2 mld CHF - na cele migracyjne. 

Wsparcie dla średnich miast

Z tej puli aż 320 mln CHF przypadnie Polsce. Na Program Rozwoju Miast przeznaczono większość wkładu Szwajcarii, bo aż 278,7 mln franków szwajcarskich. Dzięki tym środkom średnie miasta będą mogły realizować projekty, które przyczynią się do zmniejszenia bezrobocia, wzrostu bezpieczeństwa publicznego, a także inwestycje (w załączeniu wykaz miast kwalifikujących się do udziału w naborze do Polsko-Szwajcarskiego Programu Rozwoju Miast). Co ważne, dofinansowanie projektów wyniesie do 100% kosztów.

„Ze szwajcarską precyzją rozwijamy miasta” – motto programu

„Program ma sprawić, aby miasta, które tracą funkcje społeczno-gospodarcze weszły lub wróciły na ścieżkę rozwoju i były miejscami, gdzie chce się znaleźć swoje miejsce do życia (…) Chcemy mądrze zarządzać tymi zasobami, które są w naszych miastach. Chcemy inwestować w nie zgodnie z zasadą partnerstwa, partycypacji mieszkańców, chcemy też, by kadra zarządzająca miastami czuła się bezpiecznie i nie bała się podejmować wyzwań. Chcemy się uczyć od najlepszych, ale też dzielić się wiedzą i doświadczeniem, bo mamy się czym pochwalić” – powiedziała Małgorzata Jarosińska-Jedynak, minister funduszy i polityki regionalnej witając uczestników konferencji. I dodała, że liczy na to, że szwajcarska precyzja zadziała przy składaniu wniosków i ich ocenie, ale również – w efektach projektów.

Z kolei ambasador Szwajcarii Fabrice Filliez przypomniał, że Polska otrzyma najwięcej środków ze wszystkich 13 państw – beneficjentów programu. Dzięki zaangażowaniu wszystkich stron jest też pierwszym krajem, który zaczyna realizować drugą edycję. „Gratulacje, Polsko!” – zakończył swoje wystąpienie ambasador Filiez.

Pomoc w 2 „koszykach” i 12 obszarach

Podczas panelu dyskusyjnego dotyczącego Polsko-Szwajcarskiego Programu Miast, poznaliśmy szczegóły drugiej edycji. I tak miasta będą mogły przygotować projekty, zawierające dwa podstawowe działania: ekonomiczno-środowiskowe i społeczne (zwane „koszykami”). We wniosku aplikacyjnym ten pierwszy koszyk winien być większy i kierować około 65% środków na działania ekonomiczno-środowiskowe, a drugi koszyk - na działania społeczne - około 35%.

Wsparcie będzie ukierunkowane na finansowanie działań mieszczących się w dwunastu obszarach tematycznych objętych Programem:

• kształcenie oraz szkolenie zawodowe i specjalistyczne,
• finansowanie dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw,
• wspieranie zarządzania migracją i promowanie działań integracyjnych,
• efektywność energetyczna i energia odnawialna,
• transport publiczny,
• gospodarka wodno-ściekowa,
• zarządzanie odpadami,
• ochrona przyrody i różnorodność biologiczna,
• zdrowie i opieka społeczna,
• poprawa bezpieczeństwa publicznego,
• mniejszości i grupy znajdujące się w niekorzystnej sytuacji społecznej,
• zaangażowanie obywatelskie i przejrzystość.

Program daje szansę miastom na znalezienie bądź redefinicję „koła zamachowego” ich rozwoju. Program umożliwia i preferuje przygotowanie projektów, realizowanych przez miasta wraz z parterami, np. sąsiednimi gminami, z którymi zostaną utworzone powiązania funkcjonalne (lub już takie są). Takie projekty są trudniejsze w realizacji, ale przynoszą lepsze długofalowe efekty końcowe.

- Miasta przestały wyznaczać granice administracyjne. Miasto to ludzie. To grupa, która daje popyt na nasze usługi. W związku z tym redefiniujemy dziś miasto. W kontekście rozwoju gospodarczego, podnoszenia jakości życia musimy patrzeć szerzej – powiedziała Katarzyna Śpiewok, doradczyni strategiczna ds. rozwoju instytucjonalnego w ZMP.

Związek Miast Polskich oferuje wsparcie w scenariuszowym podejściu do 12 priorytetów programu. Eksperci pomogą podjąć świadomą decyzję, który projekt zapewni miastu największy krok rozwojowy i będzie najkorzystniejszy w perspektywie lat (nie ma szans, by zdobyć dofinansowanie na wszystkie 12). Miasta będą mogły też korzystać z doświadczeń miast szwajcarskich, które słyną z dobrych rozwiązań i wysokiej jakości życia. W ramach programu zaplanowane są wizyty studyjne.

Co ważne, działania powinny być zaplanowane w strategiach rozwoju miast tak, by mogły być szybko przygotowane do realizacji.

2-etapowy konkurs na najlepsze projekty

Konkurs zostanie podzielony na 2 etapy. Pierwszy etap naboru rozpocznie się w lutym 2024 r. Na stronie internetowej www.programszwajcarski.pl pojawią się dokumenty niezbędne do aplikowania. Na przygotowanie wniosku miasta będą miały 10 miesięcy.

- Jest to etap wstępnej propozycji projektu, która ma dowieść wykonalności i wstępnej gotowości państwa koncepcji. Na tym etapie już trzeba będzie sprawdzić wiele aspektów prawnych, finansowych, środowiskowych i technologicznych. W tym czasie Związek Miast Polskich zaoferuje szkolenia i działania edukacyjne – wyjaśniała Agnieszka Dawydzik, koordynatorka ds. metodyki wdrażania programu DoT, zastępczyni kierownika projektu.

Po tym czasie nastąpi ocena projektów. W jej wyniku zostaną wyłonieni laureaci spośród wszystkich miast, które zgłoszą wnioski. Wybrane projekty będą mieścić się w przedziale finansowym między 10 a 18 mln CHF, będą to więc duże inwestycje.

Laureaci w ciągu kolejnych 25 miesięcy będą musieli przedstawić „kompletne propozycje projektów”. Na tym etapie będą korzystać z usług doradczych świadczonych przez doradców ZMP i szwajcarskich ekspertów.

Realizacja projektów zaś ma trwać kolejne 3 lata. Ostatniemu, trzeciemu etapowi realizacji projektów w miastach będzie towarzyszyła również współpraca bilateralna pomiędzy miastami polskimi i szwajcarskimi, mająca na celu wzajemną wymianę doświadczeń z zakresu zarządzania strategicznego i realizacji konkretnych działań rozwojowych.

Przygotowania trwały rok

Rok temu, 5 grudnia 2022 roku w Warszawie podpisana została Umowa Ramowa pomiędzy Konfederacją Szwajcarską a Rzeczpospolitą Polską w sprawie wdrażania w Polsce drugiej edycji Szwajcarskiej Pomocy Finansowej w obszarze spójności. Dzięki środkom szwajcarskim ruszy Program Rozwoju Miast oraz Program Badania Naukowe i Innowacje. Pierwszy przyczyni się do wzmocnienia rozwoju społeczno-gospodarczego miast średniej wielkości, a drugi - do intensyfikacji współpracy badawczej między ośrodkami naukowymi i przedsiębiorstwami w Polsce i Szwajcarii.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej będzie sprawować funkcję Krajowej Instytucji Koordynującej i czuwać nad wdrażaniem programu i osiągnięciem jego celów. Związek Miast Polskich ściśle współpracuje z MFiPR i w Programie będzie wspierać uprawnione do udziału w konkursie miasta w opracowaniu dokumentów konkursowych, a przyszłych laureatów - we wdrażaniu zaplanowanych we wnioskach działań.

Klasycznie i z humorem

Konferencję  uświetnił pełen humoru koncert pt. „Waldemar Malicki. Klasycznie”, w którym oprócz słynnego pianisty na wiolonczeli i fortepianie grała Małgorzata Krzyżanowicz.

hh