Wojciech Szczęsny Kaczmarek (1942–2009)

W 1990 r. na I Konferencji Prezydentów Miast RP zorganizowanej w Elblągu wystąpił z wnioskiem o reaktywowanie Związku Miast Polskich. Stanął na czele Grupy Organizacyjnej.
W styczniu 1991 r. na Kongresie Restytucyjnym Związku Miast Polskich w głosowaniu powszechnym został wybrany przez delegatów z 60 miast na prezesa ZMP.

Wojciech Szczęsny Kaczmarek urodził się w podpoznańskim Luboniu. Jego matka była rodowitą Węgierką spod Budapesztu, wychowaną w Polsce, natomiast ojciec Wielkopolaninem. Przyszły prezydent Poznania studia wyższe ukończył w 1966 r. na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Tam też pracował do 1990 roku uzyskując stopień doktora habilitowanego. Był jednym z członków założycieli NSZZ „Solidarność” na tej uczelni. W latach osiemdziesiątych pracował naukowo na politechnice w Zurychu i na Uniwersytecie Paris Nord w Paryżu.

W roku 1990, po wyborach samorządowych, w wyniku których został radnym, nowo wybrana Rada Miasta powierzyła mu stanowisko Prezydenta Miasta Poznania. Urząd ten sprawował przez dwie kadencje, do roku 1998. Przez trzy kadencje (do 2002) zasiadał w poznańskiej radzie miasta, m.in. z ramienia Unii Wolności.

Był jednym z najbardziej znanych polskich samorządowców. Zainicjował powstanie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego; był członkiem Rady ds. Samorządu Terytorialnego przy Prezydencie RP, Federacji Związków i Stowarzyszeń Gmin Polskich, Rady Integracji Europejskiej, a także Stałej Komisji Władz Lokalnych i Regionalnych przy Radzie Europy w Strasburgu. Należał do członków-założycieli Lions Club International (1990), a także Fundacji Poznań – Ille-et-Vilaine i Fundacji Rozwoju Miasta Poznania.

Po zakończeniu pracy w samorządzie w latach 2000–2003 pełnił funkcję konsula generalnego RP w Paryżu. Za zasługi dla rozwijania stosunków polsko-francuskich w 1997 r. odznaczony został przez prezydenta Republiki Francuskiej Jacquesa Chiraca krzyżem kawalerskim najwyższego francuskiego odznaczenia – Legii Honorowej.

Jako drugi obok prof. Wiktora Degi poznaniak otrzymał w 1993 r. tytuł szlachecki św. Dionizego, przyznawany od ponad 900 lat przez kapitułę za działalność społeczną i charytatywną. Prezydent Republiki Węgierskiej Arpád Göncz odznaczył go w 1998 r. Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej.

Postanowieniem Prezydenta RP z dnia 5 listopada 1999 za wybitne zasługi w działalności publicznej i społecznej został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, zaś postanowieniem z dnia 25 maja 2009 za wybitne zasługi dla samorządu terytorialnego i przemian demokratycznych w Polsce, za działalność państwową i publiczną, za osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

W uznaniu zasług dla rozwijania samorządności oraz opieki nad kombatantami, Wielkopolski Związek Solidarności Polskich Kombatantów nadał mu w 1997 r. Krzyż Zasługi „Semper Fidelis”. Otrzymał także Złotą Odznakę Zasłużonego dla Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej (1993) oraz Złotą Odznakę Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W Poznaniu Wojciech Szczęsny Kaczmarek wspominany jest jako osoba wielowymiarowa, o zdecydowanych poglądach i żywiołowej energii; osoba pragmatyczna, konsekwentna i skuteczna.


Piotr Uszok

Prezydent Katowic w latach 1998–2014, Prezes Związku Miast Polskich od roku 1998 do 2002.

Urodził się w 1955 r. w Mikołowie. W 1980 ukończył studia na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Po studiach podjął pracę w Kopalni Węgla Kamiennego Murcki, gdzie pracował przez 15 lat. Był kolejno sztygarem zmianowym, kierownikiem oddziału i nadsztygarem.

W roku 1990 po raz pierwszy uzyskał mandat radnego Katowic. Ponownie zasiadł w Radzie Miasta po wyborach w 1994 i 1998. Od 1994 był wiceprezydentem miasta, odpowiedzialnym m.in. za gospodarkę komunalną i inwestycje drogowe.

3 listopada 1998 roku został wybrany przez radnych (z rekomendacji Akcji Wyborczej Solidarność) na urząd prezydenta Katowic.

W bezpośrednich wyborach w 2002 skutecznie ubiegał się o reelekcję, uzyskując w nich 54% głosów. Kierowane przez niego lokalne ugrupowanie „Forum Samorządowe i Piotr Uszok” uzyskało 16 z 31 mandatów w radzie miasta. W 2006 po raz trzeci został prezydentem Katowic, wygrywając wybory już w pierwszej turze (uzyskał 73,01% głosów). W wyborach samorządowych 2010 ponownie wygrał w I turze.

W 2014 nie ubiegał się o prezydencką reelekcję, został natomiast wybrany na radnego miejskiego w Katowicach. Zrezygnował jednak z mandatu z uwagi na objęcie stanowiska doradcy ds. inwestycji swojego następcy, prezydenta Marcina Krupy.

W latach 1999–2003 był prezesem Związku Miast Polskich. Następnie przez jedną kadencję pełnił funkcję Prezesa Zarządu w Unii Metropolii Polskich.
W latach 2003–2011 był współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, co – jak mówił – było ukoronowaniem jego działalności samorządowej.

W 1998 roku, gdy Piotr Uszok przejmował kierowanie Związkiem Miast Polskich, skład jego Zarządu po raz pierwszy był efektem consensusu politycznego. W Zarządzie znaleźli się reprezentanci różnych miast, ale także różnych opcji politycznych. Nowy prezes kierował się przekonaniem, że podstawowa zasada, która powinna być zachowana, to utrzymanie właściwej cechy Związku jako organizacji broniącej interesów miast, bez względu na przekonania ich delegatów.

Kadencja Piotra Uszoka przypadła dodatkowo na moment, gdy w Polsce została wdrożona reforma polegająca m.in. na powołaniu do życia powiatów i samorządowych województw. Miasta w tamtym czasie przejęły wiele dodatkowych funkcji.

W swojej pracy dla Związku prezydent Katowic postawił na zwiększenie reprezentowania interesów małych i średnich miast. Stąd za jego kadencji wzmocniona została działalność komisji tematycznych ZMP z szerokim udziałem przedstawicieli różnych miast.

Piotr Uszok za swoją publiczną działalność został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2015). 
W 2010 roku otrzymał Różę Franciszki Cegielskiej za zasługi dla rozwoju samorządności w Polsce, a w 2015 roku Złotą Wstęgę Miast Polskich – honorową nagrodę Związku Miast Polskich za wybitne zasługi dla samorządu terytorialnego. W 2019 roku otrzymał nagrodę „Fundament Rzeczpospolitej” im. Michała Kuleszy.


Ryszard Grobelny

Ekonomista, samorządowiec, społecznik, specjalista w zarządzaniu i restrukturyzacji administracji publicznej, wykładowca akademicki, prezydent Poznania w latach 1998–2014, prezes Związku Miast Polskich w latach 2003–2015.

Urodzony 17 kwietnia 1963 w Poznaniu. W 1987 roku ukończył Akademię Ekonomiczną w Poznaniu z wyróżnieniem. Następnie podjął pracę naukową na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza na stanowisku asystenta w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej.

W 1989 zapisał się do NSZZ „Solidarność”. W 1990 uzyskał mandat radnego poznańskiej rady miasta, zasiadał w niej do 2002 przez trzy kolejne kadencje.

W 1991 współtworzył poznańskie struktury Kongresu Liberalno-Demokratycznego, a w 1994 z tym ugrupowaniem dołączył do Unii Wolności. W 1992 roku wszedł w skład zarządu miasta. 14 grudnia 1998 rada miasta III kadencji wybrała go na urząd prezydenta Poznania. W 2002, gdy wprowadzono wybory bezpośrednie na to stanowisko, startował jako kandydat niezależny, popierany przez Platformę Obywatelską. Zwyciężył w II turze, wygrywając ze swoim poprzednikiem na tym stanowisku, Wojciechem Szczęsnym Kaczmarkiem.

W czasie jego prezydentury zorganizowano w Poznaniu Szczyt klimatyczny ONZ w 2008 roku. Zrealizowano wiele ważnych dla miasta inwestycji infrastrukturalnych, w tym związanych z Euro 2012. Poznań niezmiennie gościł na najwyższych miejscach w rankingach. W 2014 roku Ryszard Grobelny został najlepszym prezydentem wg tygodnika „Newsweek” m.in. za jego starania w walce z bezrobociem (najniższa stopa w Polsce).

W 2003 roku objął on funkcję prezesa Związku Miast Polskich, zastępując Piotra Uszoka i pełniąc ją do 2015 roku. W czasie szefowania ZMP był też w latach 2003–2015 Współprzewodniczącym Zespołu Finansów Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Jest znany ze stanowczości, uporu i konsekwencji. Obejmując funkcję prezesa ZMP chciał, aby Związek utrzymał jedność i siłę, stał się też bardziej liczny, bo przynależność do ZMP jest dobrym rozwiązaniem dla samorządu i przynosi konkretne rezultaty. Nacisk kładł na proces integracji Polski z UE oraz kwestie finansowania jednostek samorządu terytorialnego. W czasie pełnienia przez niego funkcji Związek osiągnął najwyższą liczbę swoich członków w swojej powojennej historii (w 2008 roku należało do niego 311 miast) i zrealizował najbardziej spektakularną akcję dotyczącą dochodów JST pod nazwą „Stawka większa niż 8 miliardów”.

W VII kadencji był radnym Sejmiku Samorządowego Województwa Wielkopolskiego. Jest uznanym specjalistą w zakresie finansów komunalnych: planowania i zarządzania budżetem, podatków i opłat lokalnych, pozyskiwania alternatywnych źródeł finansowania, Partnerstwa Publiczno-Prywatnego.
Współpracuje nadal z ZMP jako ekspert. 

Za swoją działalność w samorządzie został nagrodzony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010), Złotym Krzyżem Zasługi (2005), Odznaką Honorową za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (2015), Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (2012), a także Różą Franciszki Cegielskiej za osiągnięcia w budowie samorządu terytorialnego (2010).

Zygmunt Frankiewicz

Profesor nadzwyczajny, doktor habilitowany nauk technicznych, prezydent Gliwic nieprzerwanie przez 26 lat od 1993 do 2019 roku, prezes Związku Miast Polskich od 2015 roku, członek strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego - w latach 2015-2019 (współprzewodniczący strony samorządowej KWRiST). Od 2019 roku senator RP i przewodniczący Senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Urodził się 19 czerwca 1955 roku w Gliwicach. W 1979 roku ukończył z wyróżnieniem Politechnikę Śląską i przez wiele lat był pracownikiem naukowym tej uczelni. W latach 1979-1993 pracował w Zakładzie Elektroniki Biomedycznej, Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki, gdzie w 1987 roku uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a następnie w 1994 roku stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych. Od roku 1996-2003 działalność naukową kontynuował jako profesor nadzwyczajny w Katedrze Podstaw Systemów Technicznych na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej.

W latach 80. był aktywny w ruchu „Solidarność”. W latach 1990-2002 pracował na rzecz miasta jako radny Rady Miejskiej w Gliwicach. W latach 1990-1993 był przewodniczącym Komisji ds. Rozwoju Miasta oraz Komisji Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska, a od lutego 1993 roku Przewodniczącym Rady Miejskiej. 2 września 1993 r. został wybrany przez Radę Miasta Gliwice na urząd Prezydenta Miasta, jako trzeci w kolejności w pierwszej kadencji samorządowej Przewodniczący kolegialnego wówczas Zarządu Miasta. Od tej pory nastąpiła stabilizacji władzy wykonawczej - w dużej mierze dzięki jego zasługom. Od 2002 r. był 4-krotnie wybierany na stanowisko prezydenta miasta w wyborach bezpośrednich (w tym 3-krotnie w I turze). Sprawował ten urząd nieprzerwanie przez 25 lat i jest najdłużej urzędującym prezydentem w Polsce po 1990 roku. W 2018 roku wygrał wybory również w I turze.

Zygmunt Frankiewicz uznawany za jednego z najlepszych prezydentów miast w Polsce, był wielokrotnie nagradzany za swoją pracę. Kiedy objął po raz pierwszy urząd, Gliwice były jednym z najbiedniejszych miast w ówczesnym województwie katowickim. W 2019 roku, kiedy zakończył piastowanie funkcji prezydenta miasta, Gliwice były nie tylko jednym z najbardziej rozwiniętych – i to zgodnie z przemyślaną wizją - miast w województwie śląskim, ale i w Polsce.

Od 1995 do 2015 roku pełnił społecznie funkcję przewodniczącego regionalnego stowarzyszenia - Śląski Związek Gmin i Powiatów. Należał do Kongresu Liberalno-Demokratycznego i Unii Wolności, w 2001 był jednym z założycieli Platformy Obywatelskiej w województwie śląskim. Po odejściu z PO zasiadał we władzach Ruchu Obywatelskiego „Polska XXI”.

W 2015 został wybrany przez Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich na prezesa tej organizacji. Przez pięć lata stania na czele ZMP wykazał się silnym i propaństwowym charakterem. Ma jasną wizję rządzenia i jest niezwykle systematyczny. Wielokrotnie spokojnie i zdecydowanie w wielu wypowiedziach publicznych, komentarzach, artykułach bronił samorządności oraz występował przeciwko centralizacji i przeregulowaniu życia publicznego.

Za działalność samorządową i publiczną otrzymał szereg nagród i wyróżnień. Został m.in. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a ponadto Odznaką Honorową za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego w 2015 r. od Ministra Administracji i Cyfryzacji. W 2014 roku Pismo Samorządu Terytorialnego „Wspólnota” przyznało mu tytuł Samorządowca Roku. Jest laureatem prestiżowej dla środowiska samorządowego nagrody Fundament Rzeczpospolitej im. prof. Michała Kuleszy.