Dziś najważniejsze jest utrzymanie entuzjazmu społecznego, który zaowocował rekordową frekwencją w wyborach parlamentarnych. Dała ona zwycięstwo ugrupowaniom demokra­tycznym i prosamorządowym, które uważają, że siła państwa buduje się bardziej z aktywności obywateli i ich wspólnot niż działań administracji centralnej. Nie będzie to łatwe, gdyż wybory samorządowe od dekad cieszą się mniejszym zainteresowaniem. Jest to w pewnym sensie naturalne, gdyż sprawy, o których decydują samorządy, są pozornie mniej ważne – dotyczą proble­mów lokalnych i regionalnych. Po reformie ustrojowej z lat 90. gminy, powiaty i samo­rządy województw jasno udowodniły jednak, że to one, będąc najbliżej obywateli, w największym stopniu przyczyniają się do rozwoju Polski, ponieważ decydują o jakości codziennego życia.

Aby odwrócić niekorzystne tendencje ostatnich lat, gdy samodzielny rozwój wynikający z gospodarności wspólnot  samorządowych zastąpiono koniecznością ubiegania się o uznaniowo rozdawane dotacje, wybory muszą wyłonić  odpowiedzialnych gospodarzy gmin, powiatów i województw. Będą oni partnerami, a nie posłusznymi klientami władzy centralnej.

Wkrótce po wyborach samorządowych wybierzemy Parlament Europejski, w którym warto współtworzyć lepsze, skuteczniejsze narzędzia wsparcia zrównoważonego rozwoju Europy, a nie w imię interesów partykularnych odwracać się od współpracy z innymi państwami.

Wyraźnie widać, że trzeba utrzymać mobilizację społeczną z października 2023 roku, bo zmiany, jakie ona przyniosła, potrzebne są także na innych poziomach życia publicznego. Zbliżające się wybory samorządowe będą oczywiście konkurowaniem o mandaty, ubieganiem się o poparcie współobywateli. W wyborach samorządowych w mniejszym stopniu liczą się szyldy partyjne. W poprzednich kadencjach, zwłaszcza w miastach i gminach, zaufanie wybor­ców zdobywały często lokalne komitety wyborcze, zazwyczaj skupione wokół konkretnych kandydatów. 

Tym razem, dokonując wyboru, warto jednak sprawdzić, czy pod nazwiskiem lub szyldem kryje się konkretny program rozwoju miasta albo gminy, powiatu bądź regionu, czy nie stoi za tym tylko chęć zdobycia władzy, zwłaszcza po niepowodzeniu w wyborach parlamentarnych.

Warto stawiać na ludzi, których działalność samorządowa lub społeczna służyła rozwojowi małej ojczyzny, a nie partii władzy, którzy nie wahali się walczyć o sprawy lokalne, a nie tylko zyskać przychylność rządzących. Wierzymy, że obywatele wykażą dobre rozeznanie również w wybo­rach samorządowych, popierając kandydatów, którym bliska jest prawdziwa samorządność i gospodarność. Mimo że wybory są zawsze rywalizacją, to jednak stale warto pamiętać o celu nadrzędnym, jakim jest walka o przywrócenie samorządowi terytorialnemu jego miejsca w demokratycznym państwie.

Docierają do nas już pierwsze sygnały o tworzeniu lokalnych porozumień ponad podziałami, swoistych „paktów samorządowych” – niedawny przykład przedterminowych wyborów prezydenta Rzeszowa był dobitnym przykładem skutecz­ności takich działań. 

Na pewno ułatwią one tworzenie koalicji powyborczych tam, gdzie będzie to konieczne do uzyskania większości w organach stanowiących, zwłaszcza w większych miastach, powiatach i województwach.

Związek Miast Polskich będzie ponownie zachęcał do udziału w wyborach. Nasza kampania profrekwencyjna będzie skierowana oczywiście do mieszkańców miast, przy czym trzeba podkreślić, że to miasta właśnie w ostatnich latach były przedmiotem dyskryminacji ze strony poprzedniego rządu, więc zwiększony udział ich mieszkańców w głosowaniu powinien stać się w pewnym sensie wyrazem sprzeciwu wobec takich działań.

Ostatnie wybory pokazały, że kobiety i młodzież to istotne grupy społeczne, o które warto zabiegać. 

Konieczne jest przyciągnięcie zwłaszcza młodych ludzi. Udowadniają oni, że mają wiele ciekawych inicjatyw, które realizują poprzez młodzieżowe rady miast, gmin i powiatów oraz lokalne budżety obywatel­skie. 

Walczą też o ustanowienie rzeczników praw ucznia, powołanych już w kilku miastach. Związek Miast Polskich zamierza poprzeć obywatelski projekt ustawy o rzeczniku praw ucznia, który ma działać w każdym powiecie i w każdej szkole. Sądzimy, że warto poprzeć kandydatów, którzy propagują te rozwiązania i pomysły.

Związek od lat popiera także przedsięwzięcia mające na celu dalsze poprawianie sytuacji kobiet w środowiskach pracy i w lokalnej polityce społecznej. Wspomagamy konkretne działania w tym zakresie i tego samego oczekujemy od osób, które otrzymają mandaty samorządowe.

Związek będzie aktywnie wspierać szczególnie tych kandydatów, którzy sprawdzili się w do­tychczasowej działalności, nie tylko lokalnej, ale i na forum Związku
(Zarząd, komisje, inne gremia). 

Będziemy popierać samorządowców, którzy mieli odwagę stanąć w obronie prawa. Będziemy promować tych, którzy walczyli o samorządność w trudnym czasie, a zwłaszcza tych, którzy sprzeciwiali się dyskryminacji miast. Będziemy również starać się odwrócić niekorzyst­ne zmiany w ustroju samorządowym, w tym zabiegać o przywrócenie obywatelom prawa do decydo­wania o liczbie kadencji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Dąbrowa Górnicza/Poznań, grudzień 2023 r.