Konsorcjum Związku Miast Polskich i Związku Powiatów Polskich jest organizatorem jednodniowych krajowych wizyt studyjnych realizowanych w ramach projektu Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.

Celem wizyt jest przedstawienie uczestnikom rozwiązań zastosowanych w jednostkach administracji publicznej różnej wielkości, wdrażających zróżnicowane projekty w formule PPP. Cykl 12 krajowych wizyt studyjnych realizowany jest w okresie grudzień 2017 – październik 2019.
Podczas każdej wizyty uczestnicy mogą się zapoznać z praktycznymi doświadczeniami jednostki-gospodarza zdobytymi przy realizacji projektu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Takie spotkanie to możliwość obserwacji i dyskusji zarówno z przedstawicielami podmiotu publicznego, jak i partnera prywatnego, na temat szczegółów dotyczących każdego z etapów realizacji inwestycji, w tym m.in. procedury wyłonienia partnera prywatnego, montażu finansowego, aż do etapu zarządzania umową. W przypadku wizytacji projektów hybrydowych dodatkowym elementem są informacje dotyczące dofinansowania ze środków zewnętrznych. Częścią każdego spotkania jest również wizyta w miejscu wdrażania inwestycji.
Organizatorzy pokrywają koszty organizacji wizyty, materiałów szkoleniowych i wyżywienia. Uczestnicy pokrywają koszt dojazdu na miejsce wizyty.
Do udziału w krajowych wizytach studyjnych zaproszone są osoby zainteresowane tematyką PPP w jednostkach samorządu terytorialnego i jednostkach podległych oraz jednostkach administracji rządowej, w tym w szczególności decydenci i osoby zajmujące się inwestycjami i ich finansowaniem, infrastrukturą, pozyskiwaniem środków unijnych, zamówieniami publicznymi czy też obsługą prawną.

Gospodarz spotkania: gmina Solec-Zdrój
Wdrażany projekt: Koncesja na roboty budowlane dla zadania pn. „Kompleks mineralnych basenów w Solcu-Zdroju”

Przebieg wizyty
Spotkanie rozpoczęło się w sali konferencyjnej Hotelu Malinowy Raj w Solcu-Zdroju. Uczestników powitał wójt gminy p. Adam Pałys. Uczestnicy zapoznali się z krótką prezentacją dyrektora Hotelu Malinowy Zdrój p. Pawła Patrzałka – gospodarza spotkania. Następnie swoje prezentacje przedstawili p. Piotr Kalita - Kierownik Referatu Inwestycji i Rozwoju Gminy Solec-Zdrój na temat wdrażania projektu: Koncesja na roboty budowlane dla zadania pn. „Kompleks mineralnych basenów w Solcu-Zdroju” oraz p. Marek Rybak - dyrektor Basenów Mineralnych, który przedstawił prezentację dotyczącą historii budowy i obecnej oferty basenów mineralnych. Prezentacja miała charakter dyskusji, przerywanej pytaniami od uczestników. Zespół gospodarzy opowiedział o długim procesie przygotowywania się do realizacji tego projektu i ostatecznej decyzji o formule partnerstwa publiczno-prywatnego. W dalszej części wizyty uczestnicy zwiedzili najważniejsze pomieszczenia Basenów Mineralnych, w tym również część rehabilitacyjną. Podczas wizyty dyr. Rybak szczegółowo odpowiadał na pytania uczestników, w szczególności dotyczące technicznej części inwestycji oraz bieżącego utrzymania obiektu i działań marketingowych. Wizyta zakończyła się moderowaną dyskusją, podczas której kontynuowano rozmowy na temat realizacji projektu na różnych jego etapach.

Charakterystyka gminy
Solec-Zdrój – gmina uzdrowiskowa położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, na łagodnym wzniesieniu na skraju Wyżyny Małopolskiej i Kotliny Sandomierskiej nad rzeką Rzoską, 17 km na południowy wschód od Buska-Zdroju. Miejscowość jest siedzibą gminy liczącą 5,1 tys. mieszkańców, a sam Solec-Zdrój liczy niespełna 900 mieszkańców. W pobliżu uzdrowiska w wyniku przeprowadzonych badań geologicznych natrafiono na solankę o zawartości siarkowodoru 8-krotnie większą niż dotychczas eksploatowane źródła. Najcenniejszym bogactwem naturalnym uzdrowiska i podstawą kuracji są pozyskiwane tutaj wody lecznicze. Solecka siarka jest najsilniejszą dostępną wodą leczniczą w Polsce i jedną z najlepszych w Europie. Od 1837 roku skutecznie leczone są tu: reumatoidalne zapalenia stawów, zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa, gościec tkanek miękkich, zapalenia korzonków nerwowych, stany pourazowe, dyskopatie, nerwobóle, choroby skóry i alergie, choroby układu krążenia i układu oddechowego, nerwice, zatrucia metalami ciężkimi oraz osteoporoza.
Gmina w 80% ma charakter rolniczy, ale motorem napędowym jej rozwoju jest uzdrowisko.

Projekt Koncesja na roboty budowlane dla zadania pn. „Kompleks mineralnych basenów w Solcu-Zdroju”
Projekt hybrydowy, dotyczący obszaru turystyki i rekreacji, w którym przedmiotem umowy było określenie zasad realizacji przedsięwzięcia pn.: Budowa kompleksu mineralnych basenów z zapleczem leczniczo – rekreacyjno – wypoczynkowym wraz z infrastrukturą i zagospodarowaniem.

Historia powstania i opis projektu
Odwiert solny „Malina”, który wykonany został już w latach 60-tych to ujęcie wód mineralnych o bardzo wysokim zasoleniu, w ówczesnych latach przy braku odpowiednich technologii nie do wykorzystania. Źródło swoją nazwę zawdzięcza Pani Malinie Wilkowskiej, geolog, która odkryła je w początku lat 60-tych. Dopiero w początkach XXI w., można powiedzieć z przypadku lub dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności, sytuacja zaczęła się zmieniać. Jeden z prywatnych przedsiębiorców z branży elektrycznej leczący się w sąsiednim Busku-Zdroju i odwiedzający Solec, postanowił zainwestować na tym terenie i wybudował w 2005 r. pierwszy obiekt – hotel „Malinowy Zdrój”. To był zaczątek do tego, by gmina zaczęła się rozwijać jako uzdrowisko i mogła myśleć o inwestycjach z wykorzystaniem wód mineralnych (siarkowych) i odwiertu „Malina”.
W 2007 r. władze gminy Solec-Zdrój ogłosiły konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno – urbanistycznej na budowę basenów mineralnych oraz opracowanie programu funkcjonalno – użytkowego i wstępnego studium wykonalności. Warto podkreślić, że wszystkie te czynności były związane z przygotowaniem przez gminę wniosku o dofinansowanie. W 2008 r. gmina Solec-Zdrój złożyła wniosek konkursowy o dofinansowanie do działania 2.3 Promocja turystyczna i gospodarcza regionu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego (RPOWŚ). Przy ocenie wniosku przez Urząd Marszałkowski, gmina Solec-Zdrój została zobligowana do przedstawienia opinii UOKiK w sprawie występowania pomocy publicznej w projekcie. Niestety opinia była dla gminy niekorzystna, co spowodowało obniżenie możliwego dofinansowania z 80% na 50% kosztów kwalifikowalnych. W tym wypadku koszt inwestycji dla gminy był nie do udźwignięcia, ze względu na prowadzone równolegle inne inwestycje mocno obciążające budżet (rozbudowę kanalizacji, oczyszczalnię ścieków, drogi, zieleńce i place zabaw). Inwestycja budowy basenów mineralnych miała kosztować 16 mln zł, przy czym dofinansowanie z budżetu gminy Solec-Zdrój miałoby wynosić 8 mln - przy budżecie gminy ok. 20 mln stało się to niewykonalne. Władze Solca-Zdrój stanęły w obliczu problemu - jaką podjąć decyzję i z jakich źródeł sfinansować inwestycję? W wyniku ostatecznych ustaleń w 2009 r. została podpisana pre-umowa na dofinansowanie projektu w wysokości 50%. Niestety pojawił się kolejny problem, ponieważ w 2010 r. usunięto kompensaty z Krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszy Spójności w okresie programowania 2007 – 2013, co oznaczało dla projektu brak możliwości wykorzystania funduszy prywatnych do kredytowania inwestycji. Problemy te zbiegły się w czasie z wejściem w życie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym i ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, które dawały takim projektom możliwość ich realizacji przy udziale partnera prywatnego. Wystąpiono do Urzędu Marszałkowskiego o zgodę na zmianę sposobu realizacji projektu i ogłoszono postępowanie na wybór partnera na roboty budowlane.
W ogłoszonym w grudniu 2009 r. postępowaniu zgłosił się jeden podmiot - Malinowy Zdrój Sp. z o.o., z którym w październiku 2010 r. podpisano umowę koncesji na roboty budowlane. W efekcie wyłonienia partnera prywatnego do projektu gmina mogła przedstawiać instytucji zarządzającej do rozliczenia koszty poniesione przez partnera prywatnego na realizację inwestycji. Aby taki sposób działania mógł być wdrożony, partner prywatny musiał wyłonić generalnego wykonawcę robót budowlanych. Na podstawie faktur otrzymanych od podwykonawcy koncesjonariusz wystawiał gminie Solec-Zdrój faktury, przedstawiane do rozliczenia Urzędowi Marszałkowskiemu w ramach kosztów kwalifikowalnych inwestycji. Przy takiej konstrukcji projektu ryzykiem gminy była rzetelność partnera prywatnego w wyborze wykonawcy - partner wybierał wykonawcę stosując zasady konkurencyjności, nie będąc przy tym zobligowanym do stosowania ustawy o zamówieniach publicznych. Na tym etapie projektu wybrano wykonawcę robót budowlanych i we współpracy z gminą partner prywatny przystąpił do projektowania.
W lutym 2011 r. złożono wniosek o pozwolenie na budowę do Starostwa Powiatowego, które uzyskano w kwietniu 2011 r. Jednocześnie po uzyskaniu wszelkich zgód, decyzji i zebraniu całej dokumentacji tj. kosztorysów, uzgodnień i opinii środowiskowych, co było warunkiem dalszej procedury związanej z dofinansowaniem, gmina Solec-Zdrój złożyła wniosek o dofinansowanie do II etapu konkursu w RPOWŚ. Po pozytywnym zaopiniowaniu w czerwcu 2011 r. podpisano umowę partnerską na rzecz realizacji projektu pomiędzy gminą Solec-Zdrój a partnerem prywatnym Malinowy Zdrój Sp. z o.o., a już w sierpniu 2011 r. rozpoczęto roboty budowlane.
31 grudnia 2012 r. nastąpił odbiór końcowy budowy i z dniem 1 lutego 2013 r. Baseny Mineralne rozpoczęły swą działalność. Przedstawiciel prywatny i przedstawiciele podmiotu publicznego zgodnie podkreślali, że realizacja projektu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego umożliwia szybkie i najefektywniejsze reagowanie na pojawiające się potrzeby i wyzwania, ponieważ partner prywatny zobowiązany jest do dostarczenia wymaganego przez podmiot publiczny rezultatu, natomiast sposób jego osiągnięcia pozostaje w rękach partnera o odpowiednich kompetencjach.

Ryzykiem podmiotu publicznego w tym projekcie było rozliczenie środków uzyskanych z UE na budowę obiektu. Projekt zrealizowany był zgodnie z umową i uzyskano całość dofinansowania. Koszt całości inwestycji wyniósł 16 mln + VAT czyli 19 680 000 zł, przy 6,8 mln dofinansowania ze środków UE, środki budżetu państwa to 1,2 mln, natomiast wkład własny koncesjonariusza to 8 mln zł.
W ramach projektu podmiot publiczny wniósł grunt pod inwestycję, jest docelowym właścicielem obiektu i podczas codziennej działalności realizuje założone cele społeczne.
Podmiot prywatny przejął na siebie całe ryzyko finansowe inwestycji, budowy, modernizacji oraz ryzyka projektowe i eksploatacyjne, a także ryzyko ekonomiczne i popytu. Umowa została podpisana na 27 lat, w tym 2 lata budowy - po tym okresie obiekt zostanie przekazany gminie Solec-Zdrój.
Na pytanie zadane przez uczestnika o kontrolowanie przebiegu tak złożonego projektu, przedstawiciele gminy Solec-Zdrój podzielili się uwagą, że realizując projekt o tak wysokim stopniu skomplikowania, należy spodziewać się kontroli. W przypadku omawianej inwestycji, taka kontrola miała miejsce już na początku prac budowlanych - sprawdzano m.in. dokumentację dotyczącą procedury wyboru koncesjonariusza. Wynik kontroli był pozytywny, a jedynym uchybieniem, na które zwrócono uwagę było to, że nie wykonano analizy przedrealizacyjnej, która wynika z ustawy o PPP. Ponieważ jednak projekt był realizowany tylko w oparciu o ustawę o koncesji na roboty budowlane lub usługi, to z zapisów tego dokumentu taki obowiązek nie wynikał. Zespół prawny przygotowujący procedurę uznał, że ustawa o koncesji jest samodzielnym tworem prawnym i nie należy się posiłkować ustawą o PPP. Kontrolerzy NIK uważali natomiast, że ustawa o koncesji jest tylko narzędziem dla ustawy o PPP i taką analizę należało wykonać. Uwaga kontrolerów nie wpłynęła jednak na pozytywną ocenę całości projektu. Po zakończeniu realizacji projektu gmina Solec-Zdrój przeprowadziła rozmowy z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, z których wynikało, że ministerstwo również traktuje te dwie ustawy samodzielnie, co w efekcie nie nakłada na podmiot publiczny obowiązku przygotowania analizy przedrealizacyjnej.

Pytania uczestników wizyty studyjnej:
1. Czy gmina partycypowała w kosztach budowy?
Przedstawiciele Solca-Zdroju poinformowali, że gmina dofinansowywała budowę ze środków i w wysokości otrzymanej dotacji ze środków RPOWŚ, poniosła także koszty związane z nadzorem inwestorskim i analizami terenu potrzebne do przygotowania takiej inwestycji. Całość ww. kosztów przygotowawczych poniesionych przez gminę wyniosła ok. 200 – 300 tys. zł.
2. Co to znaczy II etap konkursu?
Przedstawiciele Solca-Zdroju wyjaśnili, że konkurs na dofinansowanie działań 2.3 ze środków RPOWŚ był dwuetapowy: I etap to złożenie zarysu projektu, koncepcji, studium wykonalności oraz części dokumentów formalnych. Natomiast II etap to przedstawienie szczegółowej informacja o inwestycji oraz całości dokumentacji tj. pozwolenia na budowę, kosztorysów, dokumentacji środowiskowej, projektowej itp.
3. Czy odwiert z lat 60-tych został wykorzystany czy zrobiono nowy? Jakie jest dobowe zużycie wody?
Gospodarze wizyty odpowiedzieli, że wykorzystywany odwiert jest nowy, wykonany przez inwestora i znajduje się w odległości 4 km od basenów mineralnych. Obecnie jest realizowany trzeci odwiert, który będzie zabezpieczeniem w razie konieczności zamknięcia ujęcia drugiego, np. przy konserwacji czy ewentualnych awariach. Wody siarczkowe znajdują się na poziomie 127 m czyli są to złoża płytkie. Zużycie wody to 3m3 na godzinę. Ujęcie obsługiwane jest przez firmę górniczą - baseny mineralne mają górnika na etacie, który cały czas monitoruje wydobycie. Jako ciekawostkę podano, że przy źródle jest 3,5 atmosfery ciśnienia, a zasolenie wydobywanej wody jest tak silne, że największym problemem technicznym było dobranie odpowiedniej technologii materiałów do wydobycia. Standardowo wykorzystywana rura stalowa ulega korozji w ciągu miesiąca, pod wpływem soli i siarki zamienia się całkowicie w proszek, dlatego zastosowane są materiały z tytanu. Dodatkowo hala z basenem siarczkowym musi mieć specjalną wentylację ze względu na możliwość gromadzenia się siarkowodoru, stąd na hali są 2 systemy wentylacji - górna i dolna, przy posadzce, a wszystko wykonane jest z tworzyw, które nie korodują.
Bardzo dużo problemów stwarzają wszystkie systemy sterowania, czyli elektronika, która przy tak agresywnych związkach często ulegała awarii - są to urządzenia bardzo czułe, a stężenie związków soli i siarczków w budynku jest wysokie. Eksploatowana woda jest rzadko spotykaną solanką o wysokim 4% stężeniu.
4. Jaki jest miesięczny koszt utrzymania obiektu?
Przedstawiciel partnera prywatnego poinformował, że łączny koszt z wszystkimi nakładami eksploatacyjnymi oraz kosztem pracowników to ok. 0,5 mln zł miesięcznie. Gmina Solec-Zdrój nie dofinansowuje obiektu ani nie dopłaca do jego utrzymania, a wręcz uzyskuje dochody z tytułu opłat za wodę i ścieki pokąpielowe, choć są one ustalone na preferencyjnych warunkach. Gmina uzyskuje również dochód z podatku dochodowego opłacanego przez partnera prywatnego, którego stawka jest obniżona zgodnie z uchwałą Rady Gminy ze względu na zatrudnienie ponad 50 osób z terenu gminy.
5. Dlaczego akurat projekt został zrealizowany w partnerstwie publiczno-prywatnym?
Przedstawiciel gminy Solec-Zdrój wyjaśnił, że ta formuła była jedynym możliwym dla gminy wyborem, gdyż zgodnie z informacjami przekazanymi w prezentacji gmina nie miała wystarczających środków na realizację takiej inwestycji.
6. Czy umowa koncesji była przygotowana przez Urząd w Solcu-Zdrój czy korzystano z firmy zewnętrznej?
Przedstawiciele Solca-Zdroju wyjaśnili, że gmina miała swoją kancelarię prawną, która wspierała proces przygotowania projektu. Partner prywatny również miał swoją kancelarię prawną i umowa projektu była w każdym punkcie negocjowana. Każda ze stron miała swoją wersję umowy i swoje warunki – sam dokument umowy powstawał od zera, na bazie kompromisów i ustępstw z jednej i drugiej strony, kiedy finalnie obie strony doszły do porozumienia. Umowa była trzykrotnie aneksowana - aneksy dotyczyły samego etapu budowy tj. niewielkich zmian harmonogramu realizacji prac budowlanych - terminów dotyczących poszczególnych etapów.

Efekty realizowanego partnerstwa dla podmiotu publicznego:
Solec-Zdrój zyskał na swoim terenie znaczącą i rozpoznawalną atrakcję turystyczną, oferującą usługi zarówno dla gości jednodniowych, jak i kuracjuszy, chcących w pełni wykorzystać leczniczą solankę ze źródła „Malina”.
Baseny Mineralne to nowoczesny, trzykondygnacyjny obiekt z windą i podjazdem dla niepełnosprawnych, basenem zewnętrznym, tarasem przy restauracji i dwoma tarasami w strefie SPA. W kompleksie można wyróżnić część basenową składającą się z tzw. strefy głośnej z halą basenową ze zjeżdżalniami, otwartą plażą przy basenie zewnętrznym oraz strefy cichej z basenami z solanką siarczkową oraz częścią wellness z saunami: ziołową, parową, fińską i jacuzzi.
SPA&Wellness to część z odnową biologiczną z masażami, zabiegami SPA, siłownią i zajęciami fitness. Część Medical to strefa rehabilitacyjna oferująca zabiegi balneoterapii, kinezyterapii i fizykoterapii. Wachlarz usług oferowanych w obiekcie przez koncesjonariusza jest dość szeroki – dostosowany pod klienta w każdym wieku i z różnymi potrzebami – i wynika ze stałej analizy potrzeb rynku i dopasowania do oczekiwań klientów oferowanych usług przez koncesjonariusza. Obiekt świadczy usługi na zasadach komercyjnych, przy czym mieszkańcy gminy Solec-Zdrój posiadają ulgę na korzystanie z usług w wysokości 50%. Nie ma specjalnej oferty dla szkół; w przeszłości realizowany był taki program współfinansowany przez gminę, ale dzieci i młodzież nie chciały z tego korzystać. Dlatego gmina nie płaci za te „puste” godziny, a dzieci korzystają indywidualnie. Obecnie jest realizowany projekt finansowany z funduszy Polskiego Związku Sportowego, w ramach którego prowadzone są zajęcia w trzech grupach, ale to nie jest główny klient kompleksu basenów.
Z uwagi na dodatkowe wymogi obiekt nie świadczy usług finansowanych ze środków NFZ, m. in. ze względu na koszty personelu (potrzeba zatrudnienia w takim przypadku pielęgniarki). W ubiegłym roku, wg danych z systemu monitoringu gości, zostało sprzedanych 220 tys. biletów. Zwraca uwagę skala liczby odwiedzin w miejscowości, w której na stałe mieszka ok. 900 mieszkańców. Z uwagi na komfort i możliwości obsługi gości jednorazowo z obiektu może korzystać do 300 osób. Jest to maksymalna liczba osób, jaką dopuszcza się ze względu na wielkość basenów solankowych, pojemność saun, basenu zewnętrznego z plażą oraz infrastruktury towarzyszącej, w tym m.in. liczby leżaków. Pojemność basenu głównego to 180 osób.
Marketing obiektu skierowany jest terytorialnie tzn. dla klienta z regionu, który może dojechać każdego dnia. Takie pozycjonowanie wynika z problemu zapełnienia obiektu w tygodniu - nie ma problemu z długimi i krótkimi weekendami i wakacjami. Obiekt promowany jest głównie w woj. świętokrzyskim, małopolskim, podkarpackim i w mniejszym zakresie w woj. śląskim. Osoby korzystające z oferty basenów i Malinowego Zdroju dzielą się na dwie grupy: klient jednodniowy – głównie są to rodziny oraz klient na 7-8 dni korzystający z oferty ze względów zdrowotnych, ze wskazaniami lekarskimi. Partner prywatny podkreśla bardzo dobry klimat współpracy z samorządem - zarówno na poziomie gminy, jak powiatu i województwa. Współpraca ta to m.in. wsparcie w promowaniu obiektu, pokazywanie go w Polsce na targach czy konferencjach oraz włączenie oferty basenów w całość oferty turystycznej gminy i regionu.

Ostateczne rozliczenie projektu hybrydowego:
Całkowita wartość inwestycji: 19 680 000 PLN
Całkowite wydatki kwalifikowane: 16 000 000 PLN
- środki UE: 6 800 000 PLN
- środki krajowe: 1 200 000 PLN
- wkład własny Koncesjonariusza: 8 000 000 PLN
- teren to wkład własny gminy, a budynek przejdzie na własność gminy po zakończeniu trwania umowy koncesji

Podsumowanie/wnioski końcowe
Realizacja wizytowanej inwestycji w formule projektu hybrydowego umożliwiło gminie Solec-Zdrój pełniejsze wykorzystanie naturalnie występujących źródeł termalnych o właściwościach leczniczych i uzupełnienie oferty uzdrowiskowej. Nowoczesny obiekt wspiera rozwój gospodarczy i turystyczny gminy, powiększając ofertę usługową w sąsiednich miejscowościach, zwiększając procent zatrudnienia lokalnych mieszkańców w obsłudze ruchu generowanego przez kompleks Baseny Mineralne. Dzięki odpowiedniej strukturze usług oferowanych przez Baseny Mineralne, popyt na rekreację i rehabilitację w Solcu-Zdroju trwa cały rok, a mieszkańcy gminy mogą z nich również korzystać na co dzień. Profesjonalna działalność koncesjonariusza w zakresie prowadzenia kompleksu Basenów Mineralnych stanowi jedną z wizytówek Solca-Zdroju i podnosi atrakcyjność inwestycyjną gminy. W przyszłości może się więc rozwinąć sektor usług towarzyszących dla gości uzdrowiska.
Na uczestnikach wizyty studyjnej szczególne wrażenie zrobiły standard i oferta hotelu w połączeniu z profesjonalizmem obsługi basenów mineralnych. Podczas wizyty studyjnej podkreślano przemyślane udogodnienia dla gości, nowoczesność oraz dbałość o najwyższą jakość usług i wyposażenia, serdeczność obsługi.
Połączenie kompetentnego partnera realizującego skomplikowaną inwestycję z dobrze przemyślanym i przygotowanym pomysłem na pozyskanie dofinansowania ze źródeł unijnych po raz kolejny pokazało skuteczność samorządów lokalnych w realizacji przedsięwzięć prorozwojowych na skalę całego subregionu.