Publikujemy materiał przygotowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, dotyczący działań zmierzających do rozwoju usług społecznych w społeczności lokalnej w celu zaspokojenia potrzeb osób potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Resort opracował i wdraża kompleksowy system realizacji usług społecznych, który ma zagwarantować możliwość dokonania przez osobę potrzebującą wsparcia wyboru najbardziej optymalnej formy realizacji usługi.

Głównym dokumentem w tym zakresie jest przyjęta w czerwcu 2022 roku Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.). Strategia określa kierunki działania:

- dające priorytet usług społecznych realizowanych w społeczności lokalnej przed usługami stacjonarnymi, 

- rozwój zindywidualizowanych usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej, w tym usług o charakterze profilaktycznym, które wpłyną na ograniczenie konieczności opieki instytucjonalnej,

- wykorzystanie zasobów i potencjału instytucjonalnej opieki długoterminowej (w tym domów pomocy społecznej) dla rozwoju nowych usług środowiskowych w społeczności lokalnej.

Działania dotyczą: rodziny - dzieci, w tym dzieci z niepełnosprawnościami, osób starszych, osób z niepełnosprawnościami, z zaburzeniami psychicznymi i w kryzysie psychicznym oraz  osób w kryzysie bezdomności.

Kierunki zmian legislacyjnych

Trwa proces legislacyjny, mający na celu wprowadzenie regulacji umożliwiających świadczenie usług wsparcia krótkoterminowego przez DPS-y (w formie pobytu całodobowego, jak i pobytu dziennego), świadczenie usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich, jak również wprowadzenie nowych regulacji dotyczących mieszkalnictwa (treningowego i wspomaganego).

Już dziś mogą działać małe, kameralne formy wsparcia całodobowego osób starszych i z niepełnosprawnościami, takie jak rodzinny dom pomocy, gdzie przebywa nie mniej niż 3 i nie więcej niż 8 osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie. To alternatywa dla DPS-ów.

Katalog narzędzi z opisem i możliwością finansowania

Ponadto Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wspiera działania samorządów w rozwoju różnego tego typu placówek, np. przez:

• Program rozwoju rodzinnych domów pomocy, w ramach którego samorządy mogą otrzymać wsparcie finansowe
• usługi opiekuńcze (w tym specjalistyczne) świadczone w miejscu zamieszkania (np. pranie, sprzątanie, zakupy)
• Środowiskowe domy samopomocy oraz kluby samopomocy, które są placówkami świadczącymi wsparcie osobom z zaburzeniami psychicznymi
• mieszkania chronione
• Program „Korpus Wsparcia Seniorów”
• program „Opieka 75+”
• Centra usług społecznych
• Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu. Aktualizacja 2021-2027, polityka publiczna z perspektywą do roku 2030 (priorytet III)
• Program wieloletni "Senior +"
• Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030
• „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”
• Usługi opieki wytchnieniowej
• Program „Centra opiekuńczo-mieszkalne"
• Wspieranie podmiotów ekonomii społecznej

- Warto korzystać z tych narzędzi. Wiadomo, że nakłady na pomoc społeczną będą rosły, w niektórych gminach wydatki na ten cel już dziś są na drugim miejscu, zaraz za oświatą, a wkrótce mogą zająć pierwsze miejsce. Nakłady będą rosły z powodu zmian demograficznych, a także cywilizacyjnych - będzie coraz więcej osób słabszych fizycznie, niepełnosprawnych, które będą potrzebowały wsparcia; słabną więzi rodzinne. Deinstytucjonalizacja ma głębokie uzasadnienie, choć nie oznacza to, że mogą zniknąć wszystkie DPS-y czy domy dziecka - mówi Marek Wójcik, ekspert Zarządu ZMP ds. legislacji, zwracając jednak uwagę, że rozwiązaniem docelowym powinny być nie rządowe programy, z których mogą korzystać JST, ale zwiększenie dochodów własnych tak, by samorządy mogły je przeznaczać na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej.

Materiał przygotowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej na wniosek przewodniczącej sejmowej Komisji Polityki Senioralnej można pobrać poniżej.

Załączniki:
Deinstytucjonalizacja usług społecznych