Pierwsze kompleksowe badania polsko-niemieckich partnerstw miast przeprowadził Deutsches Polen-Institut (Niemiecki Instytut Spraw Polskich) w Darmstadt i Instytutu Spraw Publicznych w Warszawie. Z kolei publikacja podsumowująca badanie powstała w ramach projektu „Polsko-niemieckie partnerstwa miast: fakty, potencjał, wyzwania”, realizowanego wspólnie z Deutsches Polen-Institut oraz Związkiem Miast Polskich dzięki środkom Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki.

Polsko-niemieckie partnerstwa przeszły dużą ewolucję – od wspierania materialnego miast polskich przez niemieckie (współpraca zawiązywana przed 1989 rokiem), przekazywanie „dobrych praktyk” z Niemiec do Polski na jej drodze ku Unii Europejskiej (lata 90.) aż po obecne partnerskie relacje, w których przepływ doświadczeń jest dwustronny. - Niektórzy pytają, czy partnerstwa miast to już przeżytek. Nasze badanie pokazuje, że absolutnie tak nie jest. Ale oczywiście o współpracę trzeba dbać, jej efekty widać tylko tam, gdzie podejmuje się ciągłe starania o jej rozwój - komentuje wyniki badań dr Agnieszka Łada, wicedyrektor Deutsches Polen-Institut.

Czynnikami, które pozytywnie wpływają na efekty kooperacji są podobieństwa pomiędzy miastami. Można i należy ich szukać bardzo szeroko - czasami jest to zbliżone położenie geograficzne, wielkość czy jakaś cecha miasta, np. jego turystyczny czy przemysłowy charakter. Także podobne wyzwania, stające przed władzami w zakresie infrastruktury czy ochrony środowiska, są istotnymi polami konstruktywnej kooperacji. Często jednak łączyć mogą grupy muzyczne, organizacje charytatywne czy kluby sportowe o podobnym profilu. Jak wynika z badań ISP i DPI, ich współpraca staje się ważną i widoczną dla mieszkańców częścią współpracy miast. Dlatego warto, aby władze miejskie i zaangażowane w partnerstwa organizacje szukały właśnie takich łączących elementów.

Dla rozwoju partnerstwa miast kluczowe są także zaangażowane osoby. Gdy ich zabraknie, współpraca podupada. Widocznym we wszystkich miastach problemem jest starzenie się takich zaangażowanych osób i zbyt małe zainteresowanie młodszych pokoleń podjęciem działań w ramach kooperacji. 

- Nasze badanie pokazało też, co może niektórych zaskakiwać, że polsko-niemiecka przeszłość nie jest już ważnym tematem podczas współpracy czy spotkań. Potrzeba budowania polsko-niemieckiego porozumienia i zadośćuczynienia była istotna dla przedstawicieli niemieckich miast podczas inicjowania i w pierwszej fazie współpracy, obecnie o historii się mówi, ale koncentruje się na bieżących wyzwaniach - opisują wyniki autorzy publikacji.

Kontakty pomiędzy Polakami a Niemcami, budowane na płaszczyźnie współpracy miast, przyczyniają się do lepszego wzajemnego zrozumienia i wyzbywania się stereotypów. Fakt ten i wspólne realizowanie konkretnych projektów lokalnych powodują, że, jak pokazują wnioski z badań, aktualna polityka na płaszczyźnie narodowej nie wpływa na codzienne funkcjonowanie partnerstw miast. 

Badanie w formie ankiety internetowej zostało przeprowadzone w Polsce i Niemczech w okresie od września do listopada 2019 roku. Informację z prośbą o wypełnienie kwestionariusza wysłano do wszystkich miast członkowskich Związku Miast Polskich i na adresy urzędów miejskich dostępne w bazie teleadresowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce oraz niemieckiej sekcji Rad Gmin i Regionów Europy, dystrybuowano je również, korzystając z baz kontaktów Instytutu Spraw Publicznych oraz Deutsches Polen-Institut. Ankietę wypełniło do końca łącznie 343 reprezentantów miast z obu krajów.

Badanie zostało zakończone zanim niektóre polskie samorządy uchwaliły rezolucje przeciw „ideologii LGBT” lub Samorządowe Karty Praw Rodzin, stąd wyniki badań nie odnoszą się do tego tematu. Przyjęcie tych dokumentów wywołało niezrozumienie, zaniepokojenie czy oburzenie w niektórych zagranicznych samorządach, także w Niemczech. - Nasze badanie pokazuje, że właśnie w takich momentach regularne dbanie o rozwój dobrych kontaktów partnerskich przynosi owoce – stanowi bowiem ramy do wymiany opinii, wzajemnego informowania się. Tym bardziej nie wolno ich pochopnie zrywać – wręcz odwrotnie, szczególnie teraz warto wspierać kontakty międzyludzkie, które uczą otwartości na siebie nawzajem - podkreślają badacze.

Publikacja do pobrania:
Peter Oliver Loew, Agnieszka Łada (red.), Szukać tego, co łączy. Rozwój, szanse i wyzwania partnerstw miast z Polski i Niemiec, Instytut Spraw Publicznych / Deutsches Polen-Institut, Warszawa / Darmstadt 2020