Powyższa sprawa była już przedmiotem wniosku Rady Gminy Bełchatów z 2019 roku, który zakończył się negatywnym rozstrzygnięciem Rady Ministrów wydanym w przewidzianej przez prawo procedurze uwzględniającej udział Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Związek Miast Polskich oraz Związek Gmin Wiejskich RP wyraziły wówczas negatywne opinie co do proponowanej zmiany, którą nadal podtrzymują.

Rozumiejąc potrzeby okolicznych gmin udało się wówczas oddolnie wypracować lokalny instrument wsparcia na rzecz gmin i powiatów w postaci Solidarnościowego Funduszu Rozwoju Lokalnego (SFRL), którego bezpośrednimi beneficjentami jest grupa jednostek samorządu terytorial­nego – zarówno o charakterze miejskim, jak i wiejskim. Dzięki tej niekwestionowanej przez organy nadzoru czy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji inicjatywie od 2020 roku udaje się skutecznie wspierać gminy i powiaty objęte SFRL w realizacji ich zadań własnych. Co więcej, inicjatywa ta ma charakter ewolucyjny i otwarta jest na dalsze modyfikacje, zarówno co do wysokości udzielanego przez Gminę Kleszczów wsparcia, jak i co do zasad jego udzielania – w granicach wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Dotychczas jednak uczestnicy systemu solidarnościowego – w tym Gmina Bełchatów – nie występowali z inicjaty­wami zmian w tym zakresie. Tym bardziej dziwią wypowiedzi Wojewody Łódzkiego dotyczące niewypeł­nienia przez Gminę Kleszczów zobowiązania do stworzenia na poziomie lokalnym mechanizmu sprawiedliwego podziału dochodów na rzecz innych gmin.

- Jednostki samorządu terytorialnego objęte SFRL powinny dalej samodzielnie - bez niepotrzebnej i nieuzasadnionej ingerencji ze strony Rady Ministrów - rozwijać współpracę międzygminną z korzyścią dla mieszkańców wszystkich gmin a nie jednej z nich. Nieuzasadniona ingerencja terytorial­na, przekładająca się bezpośrednio na sytuację finansową Gminy Kleszczów, spowoduje zakoń­cze­nia współpracy na dotychczasowych zasadach, niwecząc wypracowane wspólnie mechanizmy - podkreślają Zarządy Związku Miast Polskich i Związku Gmin Wiejskich we wspólnym stanowisku. 

Przypominają jednocześnie, że Gmina Kleszczów od wielu lat pośrednio wspiera wszystkie gminy w Polsce, poprzez wpłaty (ok. 50 mln. zł rocznie) do systemu wyrównawczego, a także wszystkie samorządy w regionie łódzkim, poprzez wpłaty nadwyżki opłat środowiskowych (ok. 50 mln. zł rocznie) do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ooba Związki sprzeciwiają się instrumentalnemu wykorzystywaniu przepisów dotyczących zmian granic pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i podejmowaniu działań w tym zakresie w oderwaniu od jakichkolwiek przesłanek wynikających z Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego czy prawa krajowego. Zmiany granic pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego nie mogą być motywowane wyłącznie względami ekonomicznymi.

Związek Gmin Wiejskich RP i Związek Miast Polskich apelują o podjęcie dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi jednostkami samorządu terytorialnego objętymi SFRL, aby wypracowane zostały optymalne rozwiązania w tym zakresie, także w celu zdiagnozowania ewentual­nych przeszkód prawnych, które ograniczać mogą współpracę międzygminną we wskazanym obszarze. Być może diagnoza taka pozwoli na podjęcie przez Radę Ministrów inicjatywy ustawodawczej pozwalającej na poprawę prawa samorządowego w tym zakresie.

Załączniki:
Stanowisko Zarządów Związku Gmin Wiejskich RP i Związku Miast Polskich