Z posiedzenia Zarządu ZMP w Suwałkach
Podczas posiedzenia, które odbyło się 8 lipca br. w Suwałkach w formule hybrydowej, członkowie Zarządu ZMP przyjęli m.in. Apel w sprawie edukacji i wsparcia dzieci uchodźców wojennych z Ukrainy oraz rozmawiali o dyskryminacji mieszkańców miast.
Na podstawie rekomendacji Komisji Praw Człowieka i Równego Traktowania Zarząd Związku Miast Polskich skierował apel do władz RP. Niemal 200 tys. z około 800 tys. dzieci w wieku szkolnym, które znalazły schronienie w Polsce konsekwencji agresji rosyjskiej na Ukrainę, rozpoczęło naukę w polskich szkołach. Pozostałe dzieci uczyły się zdalnie w systemie ukraińskim.
Edukacja dzieci cudzoziemskich w Polsce
Zarząd ZMP zwrócił uwagę, że obecność dzieci cudzoziemskich, nie tylko ukraińskich, jest już stałym elementem polskiej edukacji. Dlatego w trosce o ich potrzeby i zaapelował do rządu RP o przeznaczenie środków z budżetu państwa na wsparcie dzieci cudzoziemskich uczących się online w ramach swojego systemu edukacji (centra nauki zdalnej, szerokopasmowy Internet, zakupu sprzętu komputerowego, wynagrodzenie nauczycieli cudzoziemskich, zajęć integracyjne i dodatkowe z dotacji celowej dla JST), a także finansowanie w ramach subwencji oświatowej nauki języka ojczystego w polskich placówkach edukacyjnych dla dzieci cudzoziemskich. „Chcemy, aby polska szkoła była szkołą przyjazną i dostępną dla wszystkich uczniów, niezależnie od ich kraju pochodzenia, aby była szkołą integracji, a nie przymusowej asymilacji. (…) Apelujemy, by warunki stworzone w Polsce dla dzieci uchodźców wojennych z Ukrainy były tworzone w jak największym stopniu we współpracy z resortem edukacji Ukrainy. Uważamy za celowe powołanie międzyresortowego zespołu konsultacyjnego. Ze względu na zaangażowanie samorządów w pobyt uchodźców i proces edukacji dzieci i młodzieży, deklarujemy udział w jego pracach naszych obserwatorów.” – napisali w apelu samorządowcy z miast, zaznaczając, że obecnie organizacja miejsc nauki zdalnej czy zajęcia integracyjne dla dzieci cudzoziemskich, niebędących w polskim systemie edukacji, spoczywa na barkach samorządów oraz sektora społecznego. Treść Apelu - TUTAJ.
Priorytety KPM 2030 wg ZMP
W trakcie obrad w Suwałkach Zarząd Związku przygotował postulaty ws. priorytetów wdrażania Krajowej Polityki Miejskiej 2030. Opierając się na zapisach z Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju i samej KPM 2030, przedstawiciele miast chcą przede wszystkim, aby uzdrowić finanse miast. Zdaniem prezydentów i burmistrzów zasiadających w Zarządzie ZMP, polityka miejska powinna być realizowana w obszarach funkcjonalnych, dlatego pilne jest podjęcie prac nad takimi rozwiązaniami prawnymi (ustawa o metropoliach i o zespołach współpracy terytorialnej), które umożliwią zinstytucjonalizowaną współpracę. Bardzo ważne jest również przeprowadzenie zmian w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Dyskryminowani mieszkańcy miast
Po raz kolejny rozmawiano o dyskryminacji miast i ich mieszkańców. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP zaprezentował wskaźniki obrazujące sposób rozpatrzenia II tury programu inwestycji strategicznych „Polskiego Ładu”. Prezentacja w załączeniu.
Dyskryminowane są miasta i ich mieszkańcy, a proces ten postępuje. Już Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych (RFIL) stworzył dramatyczne bariery dla miast na prawach powiatu, a sytuacja wszystkich miast, dużych i małych, jest taka sama. Środki z RFIL na wydatki inwestycyjne przypadające na 1 mieszkańca kształtowały się następująco w poszczególnych kategoriach gmin: gminy miejskie – 2020 r. 176,22 zł, 2021 – 52,66 zł, gminy miejsko-wiejskie – 2020 r. – 206,38 zł, 2021 – 71,54 zł, miasta na prawach powiatu – 2020 r. – 159,31 zł, 2021 r. – 13,85 zł, a gminy wiejskie – 2020 r. – 262,74 zł, 2021 r. – 104,55 zł.
Z analizy wynika ponadto, że z I transzy Rządowego Funduszu Inwestycji Samorządowych z „Polskiego Ładu” przyznano gminom 19,312 mld zł. Podział tych środków wynosił odpowiednio: dla gmin wiejskich – 10,033 mld zł (928 zł na mieszkańca), dla gmin miejsko-wiejskich 4,404 mld zł (484 zł na mieszkańca), dla gmin miejskich – 2,314 mld zł (396 zł na mieszkańca) i dla miast na prawach powiatu – 2,560 mld zł (205 zł na mieszkańca). Warszawa otrzymała 149 mln zł, czyli na mieszkańca przypadło zaledwie 83 zł. Z kolei środki z II transzy RFIS to dla gmin - 24,589 mld zł, z tego gminy wiejskie dostały 12,780 mld zł (1185 zł na mieszkańca!), gminy miejsko-wiejskie – 6,250 mld zł (690 zł na mieszkańca), gminy miejskie – 2,927 mld zł (505 zł na mieszkańca), a miasta na prawach powiatu – 2,612 mld zł (210 zł na mieszkańca). Warszawa pozyskała 100 mln zł, czyli 56 zł na 1 mieszkańca.
Wynika z tego jednoznacznie, że w głównych rozdaniach środków w łamach „Polskiego Ładu” faworyzowane były gminy wiejskie, które dodatkowo miały dostęp do specjalnych programów tylko dla nich (inwestycje wodno-kanalizacyjne w obszarach wiejskich i dla gmin popegeerowskich). Reprezentanci ZMP podkreślali, że nie mają nic przeciwko wspieraniu gmin wiejskich, ale zwracali uwagę na nierównomierny podział tych środków, które nie zawsze trafiają tam, gdzie są najbardziej potrzebne. Przy czym rząd kilka razy zapewniał, że „Polski Ład” ma rekompensować ubytki JST w PIT, a przecież straty z tego tytułu w dużych miastach są największe.
Zarząd ZMP zdecydował, że zostanie przygotowane także stanowisko finansowe dotyczące zwiększenia dochodów własnych JST – chodzi o niezbędne działania bieżące i systemowe. Miasta polskie zmagają się z poważnymi ubytkami w swoich budżetach w związku z polityką podatkową rządu zmniejszającą dochody własne JST, inflacją i drożyzną, nie mają środków m.in. na podwyżki płac dla nauczycieli, urzędników, pracowników MOPS-ów, DPS-ów i innych instytucji publicznych będących w ich gestii. Więcej również TUTAJ.
Granice miast i niezbędne korekty
Członkowie Zarządu Związku przyjęli stanowisko w sprawie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, w którym nie wnieśli do niego uwag. Jednocześnie zasygnalizowali brak postępu w zakresie oczekiwanego, systemowego uregulowania kwestii granic administracyjnych, a także to, że przepisy obecnie obowiązujące nie uwzględniają w żadnym stopniu wymogów zintegrowanego prowadzenia polityki rozwoju. Zarząd ZMP wezwał też ponownie do systemowej korekty zasadniczego podziału terytorialnego kraju w kwestii połączenia sztucznych tworów, jakimi są gminy obwarzankowe, w gminy miejsko-wiejskie.
Dobre zmiany w mieszkalnictwie
Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych. Proponowana zmiana została oceniona przez przedstawicieli miast jako dobra regulacja, która zwiększy kompetencje gmin w kwestii prowadzenia polityki mieszkaniowej. Projekt daje m.in. radzie gminy możliwość podwyższania progów dochodowych określanych ustawowo, aby dostosować je do kosztów życia danej społeczności lokalnej, oraz wskazuje tryb ustalania dochodu w przypadku opodatkowania w formie zryczałtowanej (dotychczasowy przepis był niemożliwy do stosowania). Zakłada też realizację Krajowego Planu Odbudowy i dotyczy głównie wymiany źródeł ciepła, poprawy efektywności energetycznej oraz budowy mieszkań przeznaczonych dla gospodarstw o niskich i umiarkowanych dochodach (pożyczki). Proponowane wsparcie będzie wypłacane przez BGK, a pożyczki przez banki rekomendowane przez BGK.
Konieczne rozwiązania systemowe w gospodarce odpadami
Natomiast w związku z uchwałą Rady Ministrów w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2028 Zarząd przyjmie stanowisko, w którym krytycznie odniesie się do próby punktowego rozwiązania problemów gospodarki odpadowej w Polsce. Miasta oczekują wciąż na systemowe rozwiązania - co wielokrotnie już postulowały (np. w stanowisku w sprawie zmian w gminnych systemach gospodarowania odpadami komunalnymi z 9 lipca ub.r.) - które będą zawierały: prawidłowy system kaucyjny, realną odpowiedzialność producentów opakowań, mechanizmy uszczelniające system i zasadę „zanieczyszczający płaci”. Jak informuje Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych w „Sprawozdaniu z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2021 r.”, system gospodarki odpadami ma prawie 1 mld zł deficytu. Aż 76,2% miast na prawach powiatu nie zbilansowało systemu gospodarki odpadami, czyli dopłaca do niego.
Brak środków na podwyżki dla nauczycieli
Członkowie Zarządu Związku negatywnie zaopiniowali projekty dwóch rozporządzeń MEiN - zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy i w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej. W opinii prezydentów i burmistrzów wzrost wynagrodzeń nauczycielskich jest jak najbardziej uzasadniony i pożądany, nauczyciele powinni zarabiać godnie, ale JST nie widzą obecnie adekwatnych środków, z których te podwyżki mogłyby być zrealizowane. Oprócz tego zastrzeżenia dotyczą tego, że propozycje resortu edukacji spłaszczają wynagrodzenia w oświacie.
Zarząd negatywnie ocenił też rozporządzenie MEiN zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST w r. 2022. Chociaż idea podwyższenia wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli jest słuszna, niemniej jednak zawarty w załączniku do projektu sposób obliczenia kwoty dodatkowej subwencji oświatowej oznacza, że wiele miast będzie musiało dołożyć z własnych środków – niepochodzących z subwencji oświatowej – znaczącą kwotę, bo (np. m.st. Warszawa ponad 3 mln zł, na dodatkowe wynagrodzenia dla nauczycieli). Minister Edukacji i Nauki nie zapewnił samorządom środków na zwiększenie wynagrodzenia dla wszystkich nauczycieli początkujących i przerzucił znaczną część kosztów na barki JST.
Pozytywnie o rozporządzeniach
Pozytywnie zaopiniowano projekt rozporządzenia MRiT ws. udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej na instalacje Odnawialnych Źródeł Energii realizowane przez społeczności energetyczne w ramach KPO oraz rozporządzenia MI zmieniającego rozporządzenie ws. warunków dystrybucji blankietów dowodów rejestracyjnych i pozwoleń czasowych pod warunkiem zmiany kwot, które od kilkunastu lat nie były zmieniane (opinia w załączeniu).
Ponadto Zarząd ZMP generalnie pozytywnie zaopiniował pakiet projektów wytycznych dotyczących: ewaluacji polityki spójności na lata 2021-2027, wyboru projektów na lata 2021-2027 (z uwagami np.: nabór powinien trwać 30 dni, powinna być dokonana ocena formalna każdego złożonego wniosku, wnioskodawcy powinni mieć możliwość uzupełnienia przedłożonych dokumentów), komitetów monitorujących na lata 2021-2027, kwalifikowalności wydatków na lata 2021 – 2027 (uwagi szczegółowe dotyczące zapisów), kontroli realizacji programów polityki spójności na lata 2021-2027 (uwaga – propozycja zmniejszenia liczby instytucji objętych kontrolą systemową).
O dostępności budynków i bezpieczeństwie
Zarząd pozytywnie zaopiniował stanowisko Komisji Polityki Społecznej ZMP w sprawie dostępności budynków w związku z wprowadzeniem zmian w projekcie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii ws. warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zaakceptowano również stanowiska Komisji Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Związku: w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (rozszerzenie uprawnień straży gminnych) oraz w sprawie projektu zmiany ustawy Prawo o ruchu drogowym, w zakresie dostępu do CEPIK i Krajowego Punktu Kontaktowego (dostęp do danych właścicieli pojazdów zarejestrowanych w UE), a także wniosek tej Komisji w sprawie zmiany art.15 ust.3 Prawa o ruchu drogowym (chodzi o zmianę zapisu mówiącego o tym, że osoba poruszająca się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, korzystając z chodnika albo drogi dla pieszych, jest obowiązana poruszać się nie z „prędkością zbliżoną do prędkości pieszego”, ale z „prędkością mniejszą od prędkości pieszego poruszającego się w tym samym kierunku”). Stanowiska w załączeniu.
Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP
POZOSTAŁE ARTYKUŁY
