30 października br. Związek Miast Polskich zorganizował w ramach Forum Rozwoju Lokalnego (FRL) jedenaste już seminarium z cyklu „Uruchomienie endogennych potencjałów warunkiem rozwoju małych i średnich miast w Polsce”. Tym razem temat spotkania on-line to „Instrumenty i narzędzia wspierające rozwój - aspekty finansowe i instytucjonalne”. Spotkanie odbyło się podczas części on-line Samorządowego Forum Kapitału i Finansów.

Związek Miast Polskich w ramach seminarium Forum Rozwoju Lokalnego zaprosił tym razem ekspertów, praktyków samorządowych i przedstawicieli administracji krajowej na trzy panele. 

Aktualny stan finansów miast po trzech kwartałach i prognoza
- prace nad budżetem na 2021 r. 

Samorządy rozpoczynają przygotowywanie projektów budżetów na kolejny rok, a więc także projektów wieloletniej prognozy finansowej na kolejny okres, co z uwagi na dynamiczny rozwój epidemii COVID-19 i jej skutki będzie coraz trudniejsze. Negatywne problemy wynikające z epidemii COVID-19 kumulują się z negatywnymi dla budżetów miast skutkami zmian w PIT z ubiegłego roku oraz z utrzymującą się zwiększoną od 3 lat „luką finansową” w edukacji. 

Podczas tej sesji pokazane zostały główne tendencje zmian w podstawowych wartościach i wskaźnikach w budżetach miast uwzględniające dane ze sprawozdań budżetowych miast po trzech kwartałach 2020 r. Jan Maciej Czajkowski – ekspert ZMP omówił aktualny stan finansów miast po 3 kwartałach oraz przedstawił prognozę. Zaprezentował także najświeższe dane (z 23 października br.) pozyskane ze stałego badania ankietowego finansów miast, prowadzonego przez Związek Miast Polskich. Krzysztof Kosiński, prezydent Ciechanowa omówił prace nad budżetem Ciechanowa na 2021 r. w świetle faktów, uwarunkowań strategicznych i prawnych. 

W panelowej dyskusji z udziałem samorządowców i ekspertów poruszono główne problemy związane z procesem przygotowywania i uchwalania budżetów w obecnej, mocno niepewnej co do przyszłego roku, sytuacji finansów JST. 

Zapis wideo panelu:

Propozycje działań lokalnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy 

Poszczególne resorty rozpoczęły prace mające na celu przygotowanie i zaproponowanie Komisji Europejskiej tzw. Krajowego Planu Odbudowy, który – zgodnie z założeniami UE – ma zapewnić naprawienie szkód spowodowane przez Covid-19, zwiększenie naszej odporności na sytuacje kryzysowe i dostosowanie organizacji życia naszych społeczności do nowych warunków. Znacząca część tych zamierzeń będzie miała wymiar terytorialny. Związek Miast Polskich także formułuje swoje postulaty do tych planów. 

57 mld euro – to kwota, jaką Unia Europejska przewiduje przekazać Polsce w ramach instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilince Facility - RRF). To środki przeznaczone na walkę z kryzysem gospodarczym i odbudowę krajowych gospodarek. 

Uczestniczący w panelu Daniel Baliński – zastępca dyrektora Departamentu Strategii i Rozwoju Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej podkreślił, że Polska starając się o to wsparcie musi się zmierzyć z olbrzymim wyzwaniem, które głównie jest związane z czasem. - Mamy cały czas regulacje, które nie są gotowe po stronie UE, a jednocześnie terminy, które mówią o wykorzystaniu tych pieniędzy nakładają jeden podstawowy wymóg w pierwszej kolejności: to rok 2022 – bowiem 70% tych środków, musimy zakontraktować do końca 2022 roku, a pozostałe 30% do końca 2023 roku. Jest więc mało czasu, a dużo pracy do wykonania.
Jak przyznał, rząd polski nie jest jeszcze gotowy do tych wyzwań. Na razie powołanych zostało 8 grup roboczych, w których definiowany jest zakres wsparcia, jaki będzie przekazywany w ramach krajowych planów odbudowy Komisji Europejskiej. - Sfery, w których zamierzamy działać, to: energia i środowisko, transport, infrastruktura, zdrowie, innowacje, społeczeństwo cyfrowe, spójność terytorialna i podgrupa zdrowotna, która w tych poszczególnych sferach jeszcze będzie także poszukiwać projektów – mówił D. Baliński.

Warto pamiętać, że Krajowy Plan Odbudowy do dokument operacyjny do wdrażania celów postawionych w najwyższej strategii – na rzecz odpowiedzialnego rozwoju z 2017 roku, a także innych polityk publicznych sformułowanych przez rząd. W tym kontekście z punktu widzenia samorządów najważniejsza jest Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego i aktualnie przygotowywana Krajowa Polityka Miejska. - Jesteśmy na etapie definiowania wyzwań, które aktualnie są istotne z perspektywy miast i ich obszarów funkcjonalnych. Dziś już wiadomo, że cała interwencja europejska skierowana ma być w 37% na projekty z obszaru Zielonego Ładu, a co najmniej w 20% na projekty cyfrowe – wyjaśniał przedstawiciel ministerstwa. 

Łącznie do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej wpłynęło już ponad tysiąc zgłoszeń od resortów, regionów i niżej zaangażowanych interesariuszy.
Po wpływem tych działań zrodził się w ministerstwie pomysł na specjalny instrument dla miast – program „Silne i odporne miasto”. Ma on mieć na tyle duży budżet, by zapewnić wsparcie kilkudziesięciu miastom i ich obszarom funkcjonalnym, ale z perspektywą dość istotnej zmiany polegającej na kompleksowym rozwiązaniu problemu. Program ten z jednej strony miałby wspierać projekty, które już są w miarę gotowe; realizowane z wcześniejszych czy obecnych programów teraz mogłyby uzyskać finansowanie na wdrożenie. Druga grupa, która mogłaby uzyskać wsparcie, to pomysły, których dotąd nie udało się sfinansować z dostępnych źródeł, ani nawet zgłosić do wcześniejszych programów. Tutaj ministerstwo chciałoby dofinansować projekty sprzyjające zarządzaniu miastem i zmieniające miasto, wspierające partnerskie podejście, zapewniające zatrzymanie mieszkańców w ich mieście, tworzące nowe warunki dla rozwoju przedsiębiorczości.

Zapis wideo panelu:

Raport OECD o stanie samorządu terytorialnego w Polsce
i narzędzie samooceny rozwoju instytucjonalnego JST

Trwają prace nad raportem OECD o stanie samorządu terytorialnego w Polsce. Równocześnie OECD opracowała metodologię, za pomocą której każdy samorząd, dokonując systematycznie samooceny, samodzielnie oceni, czy jego stan instytucjonalny, w tym organizacyjny i kadrowy ulega poprawie, a także łatwiej ustali, gdzie potrzebne są działania modernizacyjne. 
Narzędzie samooceny ma pomóc przy przygotowaniu planów działań i ich wdrażaniu. Ma też w dalszej perspektywie być instrumentem wykorzystywanym do porównywania się. 

Takie podejście do zarządzania swoim rozwojem – uwzględniające ciągłą samoocenę i doskonalenie – od lat z powodzeniem stosuje Urząd Miasta Dzierżoniowa. – Kluczowym, bezpośrednim efektem podnoszenia jakości zarządzania jest rozwój kapitału ludzkiego - mówiła podczas panelu Anna Grochowina, sekretarz Miasta Dzierżoniów.– Dzisiejsze czasy wymagają od nas budowania silnej pozycji administracji samorządowej jako lidera społecznego. To, na co przekłada się ciągłe doskonalenie, to innowacje.
Swoimi doświadczeniami dotyczącymi rozwoju instytucjonalnego podzielił się z uczestnikami panelu także Jacek Terebus, zastępca prezydenta Płocka.- Dla mnie rozwój instytucjonalny to przede wszystkim budowanie zaangażowanego zespołu ludzi. Z wszystkich doświadczeń Płocka w ubieganiu się o środki unijne i ze zrealizowanych projektów płynie nasze przekonanie, że miasta dziś właśnie takich zespołów najbardziej potrzebują myśląc o swoim rozwoju. 

Finalna wersja narzędzia samooceny OECD oraz założenia raportu zostaną po raz pierwszy zaprezentowane na Forum Rozwoju Lokalnego jeszcze w tym roku. Pełna wersja raportu będzie dostępna on-line w drugim kwartale 2021. 

Zapis wideo panelu:

Przypominamy, że cykl seminariów jest realizowany w ramach Programu „Rozwój lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w ramach III edycji Funduszy norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Już dziś zapraszamy na kolejne spotkania, które Związek zorganizuje w ramach Forum Rozwoju Lokalnego:

• 12 listopada – „Partnerstwo i współpraca międzysamorządowa”
• Początek grudnia – Narzędzie samooceny potencjału instytucjonalnego JST przygotowane przez OECD.

Strona internetowa FRL - www.forum-rozwoju-lokalnego.pl.