Jest to kolejne spotkanie z cyklu „Konkretnie. O Europie.” z zakresu zarządzania miastem. Do dyskusji zostali zaproszeni specjaliści m.in. - Jolanta Świątkowska z Komisji Europejskiej, koordynator umowy partnerstwa na lata 2021-2027 oraz Krzysztof Hetman, poseł do Parlamentu Europejskiego, wiceprzewodniczący Komisji Rozwoju Regionalnego i Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów.

Jan Olbrycht, poseł do PE, zdementował często powtarzane informacje medialne, że Komisja Europejska nie daje ani grosza na pomoc dla uchodźców. Przedstawiciele miast uczestniczący w spotkaniu dowiedzieli się od J. Świątkowskiej, że czekamy na zakończenie rozmów na temat umowy partnerskiej. Już po ich zakończeniu i przyjęciu umowy, odbędą się rozmowy na temat programów operacyjnych. Reprezentantka KE, podkreśliła, że w ramach swoich uwag, Komisja będzie oczekiwała, że w tych programach pojawią się wyraźne kryteria, na podstawie których odstępuje się od projektów konkursowych. - Samorządy powinny być poinformowane o uwagach KE, powinna się odbyć również dyskusja na ten temat - zapewniła przedstawicielka Komisji Europejskiej. Polscy samorządowcy obawiają się, że tryb pozakonkursowy będzie wykorzystywany do dystrybuowania środków w oparciu o kryteria czysto polityczne.  

K. Hetman zaproponował, aby na poziomie regionalnym przemyśleć, tam gdzie byłaby taka możliwość, maksymalne włączenie samorządów do RPO. Jego zdaniem, jakiś procent środków z RPO na poziomie regionalnym powinien być przeznaczony do rozdysponowania przez JST. To ostatni moment. Na poziomie powiatów można by stworzyć Powiatowe Komitety Monitorujące, w skład których weszliby przedstawiciele wszystkich samorządów z terenu powiatu, pracodawców, NGO itp. Taki Komitet mógłby wskazywać na podstawie kryteriów projekty. Byłoby to odpowiedzią na duży niepokój w środowisku samorządowym o bezstronność przyznawanych środków. - Propozycja ta świetnie pasuje do już wcześniej dobrze funkcjonujących ZIT-ów - zwrócił uwagę Roman Szełemej, prezydent Wałbrzycha.

Jan Olbrycht zaznaczył, że w niektórych państwach członkowskich, tam gdzie zostały już uruchomione Krajowe Plany Odbudowy (100 mld euro), powołano specjalne komisje do realizacji i konsultacji przedsięwzięć z tych środków, z udziałem przedstawicieli samorządów i organizacji pozarządowych. Gremia te na bieżąco dyskutują na temat realizacji KPO, bo wdrażanie tych projektów wymaga często szybkiego reagowania i zmian decyzji. Zdaniem europosłów, warto uczynić ten proces bardziej transparentnym także w Polsce, korzystając z takich doświadczeń innych krajów.

Uczestnicy zostali poinformowani, że zakończyły się już rozmowy KE z rządem dotyczące Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). Dotyczą one gmin i powiatów z 4,5 województw – łódzkiego, śląskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego (małopolskiego poprzez plan transformacji śląskiego). Poseł Marek Sowa po spotkaniu z minister Małgorzatą Jarosińską-Jedynak (MFiPR) przekazał, że FST w każdym tym województwie będzie częścią RPO. W maju rząd polski miał przekazać do KE nowy podział alokacji finansowych na ten program.

Biorący udział w webinarze mieli dowiedzieć się więcej na temat inicjatywy CARE, czyli niewykorzystanych środków ze wszystkich programów polityki spójności, które można by wykorzystać na rzecz uchodźców, na sprawy związane z realizowanymi przez samorządy usługami publicznymi. K. Hetman powiedział jednak, że nie ma przejrzystej informacji na ten temat, bo rząd mówi co innego, a co innego robi...- Minister M. Jarosińska-Jedynak poinformowała 2 tygodnie temu, że zidentyfikowano oszczędności z RPO w wysokości 106 mln zł, ale nie powiedziała nic o środkach z programów krajowych - mówił  K. Herman. W opinii posła Marka Sowy tych niezakontraktowanych środków w Polsce jest 5 mld zł (informacja pochodzi z MFiPR). Istnieje pilna potrzeba dostarczenia więcej informacji przez urzędy marszałkowskie w sprawie CARE oraz REACT-EU, o co publicznie apelują europosłowie. Słyszy się takie stwierdzenia: UE nie daje żadnych pieniędzy, co prawda je mamy, ale je wydamy, i wtedy tak ich nie będzie. Wg informacji będącej w posiadaniu europosłów, te pieniądze są możliwe do wykorzystania, nie wiedzą oni jednak, kto ma je w ręku, kiedy ma je zamiar uruchomić i na jakich zasadach, w oparciu o jakie kryteria. - To jest 120 mln z budżetu UE oraz pieniądze z polityki spójności i REACT-UE – tłumaczył J. Olbrycht. Komisja Europejska deklarowała, że do dyspozycji państw przyjmujących największą liczbę uchodźców jest 10 mld euro w ramach REACT-UE (560 mln euro dla Polski). Być może już jesienią tego roku, gdy wszystkie programy i plany zostaną odblokowane (np. KPO), to JST powinny mieć do dyspozycji naprawdę wielkie pieniądze pochodzące z różnych źródeł.

Jan Olbrycht przekazał ponadto informacje na temat programu RePowerEU, mającego na celu zwiększenie odporności ogólnounijnego systemu energetycznego w obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Chodzi o uzupełnienie Krajowego Planu Odbudowy o zapisy dotyczące odnawialnych źródeł energii, wodór i biometan, które mają w szybkim tempie zastąpić importowany gaz z Rosji.

Były burmistrz Cieszyna poinformował też, że przygotowywany jest pakiet dla samej Ukrainy, który będzie już niebawem dyskutowany przez Radę Europejską. Dodatkowe pieniądze dla uchodźców zostały już przeznaczone z budżetu UE. Agendy ONZ uruchamiają już w Polsce kolejne punkty (Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdynia, Gdańsk, Poznań, Bytom...), gdzie są wypłacane zasiłki uchodźcom w takim trybie, jak to się robi na całym świecie. Jan Olbrycht zapewnił, że jeszcze przed wakacjami odbędzie się kolejne webinarium na temat nowych elementów. – Wspólnie z organizacjami samorządowymi stawiamy sobie za zadanie maksymalne przekazywanie informacji. Prosimy także o dystrybucję tych prawdziwych informacji dalej – mówił europoseł.

Więcej już wkrótce - https://www.youtube.com/c/OlbrychtJan (retransmisja)