Senatorowie 6 września br. poparli 3 zmiany zasygnalizowane przez Związek Powiatów Polskich, a zgłoszone następnie przez senatora Zygmunta Frankiewicza, przewodniczącego komisji samorządu.

Dwie z zaakceptowanych poprawek uzyskały poparcie przedstawiciela rządu wiceministra finansów Sebastiana Skuzy. Pierwsza z poprawek ma charakter redakcyjno-legislacyjny. Druga, która nie uzyskała poparcia rządu, zmierza do tego, by wartość 15% obligatoryjnych wydatków JTS przeznaczonych na poprawę efektywności energetycznej i rozwój odnawialnych źródeł energii była liczona od realnych dochodów samorządów, czyli od 5,9 mld zł zapisanych w ustawie, a nie całości kwoty przeznaczonej dla samorządów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Jak uzasadniał Adrian Pokrywczyński ze Związku Powiatów Polskich, nowelizacja nie gwarantuje, że wszystkie samorządy otrzymają nadwyżkę 15-procentową. „Chcemy, aby to obligatoryjne 15% było liczone od kwoty mniejszej” – zaznaczył. Trzecia poprawka powoduje, że wydatki na zadania z zakresu poprawy efektywności energetycznej, rozwoju odnawialnych źródeł energii samorządowych jednostek kultury, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i spółek kapitałowych, gdzie decydentem jest samorząd terytorialny, wliczane będą do kwoty przeznaczonej przez samorządy na ten cel.

Podczas posiedzenia na potrzebę wprowadzenia poprawek do ustawy wskazywał także przedstawiciel Związku Miast Polskich, Marek Wójcik; jedna z nich dotyczyła zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego udziału w podatku zryczałtowanym. Krytyczną opinię o rozpatrywanej ustawie przedstawił senator Zygmunt Frankiewicz. Jak mówił, ta niezwykle ważna dla finansów samorządowych ustawa została przekazana do Sejmu bez konsultacji z komisją rządu i samorządu. Jego zdaniem podejmowane przez rząd działania robią wrażenie chaotycznych reakcji na trudną sytuację jednostek samorządowych wywołaną m.in. inflacją i galopującymi cenami energii, a przede wszystkim zmniejszaniem się dochodów własnych wskutek zmian podatkowych od 2019 r. Według senatora samorządy oczekują osłony antyinflacyjnej i pokrycia ubytków w ich dochodach własnych, które wynoszą obecnie około 42 mld zł. Mechanizm proponowany przez rząd niejako ad hoc uznał za niesprawiedliwy i w nierówny sposób traktujący polskie samorządy, demolujący dotychczasowy system. „To klasyczne psucie państwa, niepoważna zabawa, niszczenie tego, co od 30 lat było najlepsze” – ocenił przewodniczący komisji samorządu.

Z tymi argumentami nie zgodził się wiceminister finansów Sebastian Skuza. Nie zgodził się też, że ustawa jedynie przesuwa środki dla samorządów w 2022r., a nie przyznaje dodatkowe, rekompensujące poniesione ubytki. „Przekazujemy kwotę wyższą i szybciej” – przekonywał. Jak zauważył, zwiększenie udziału w podatkach nie jest remedium na wszystkie bolączki JST, szczególnie w gminach mniej zamożnych.

Nowelizacja umożliwi przekazanie samorządom 13,7 mld zł jeszcze w 2022 r. Te pieniądze mają m.in. zrekompensować ubytki w dochodach bieżących jednostek samorządu terytorialnego (JST). Mogą służyć na inwestycje, mogą także i powinny być przeznaczone na poprawę efektywności energetycznej. Na dodatkowe środki składają się 2 kwoty składowe. Pierwsza – w wysokości 7,793 mld zł – nawiązuje do wysokości części rozwojowej subwencji ogólnej, która zostałaby przekazana odpowiednio do gmin, powiatów i województw w 2023 r. Środki z tej kwoty otrzymają wszystkie jednostki samorządowe – proporcjonalnie do wysokości dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT planowanych na rok 2023. Druga kwota składowa (5,880 mld zł) ma odpowiadać części rozwojowej subwencji ogólnej i zostanie rozdzielona na części przysługujące poszczególnym rodzajom JST: gminom, powiatom i województwom, proporcjonalnie do wysokości udziału planowanych na rok 2023 dochodów z tytułu udziałów we wpływach z PIT. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu rządowego, szczegółowy podział na poszczególne JST opiera się na określonych w ustawie o dochodach JST, odpowiednio dla gmin, powiatów i województw, minimalnych wartościach dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z PIT, i stanowi dopełnienie rozdysponowanych dochodów do tych wartości.

Zgodnie z nowymi przepisami blisko 7,8 mld zł ma zostać rozdzielone między: gminy – w wysokości ponad 5,7 mld zł; powiaty (ponad 1,6 mld zł); województwa (ponad 434 mln zł). Dzięki nowelizacji każda z gmin otrzyma nie mniej niż 2,8 mln zł; powiaty nie mniej niż 6 mln zł; województwa nie mniej niż 32,6 mln zł. Nowela przewiduje ponadto, że ze względu na wcześniejsze zasilenie finansowe samorządów, w 2023 r. nie otrzymają one części rozwojowej subwencji ogólnej.

Ustawa zawiera także przepisy dotyczące m.in. stworzenia regulacji, które będą umożliwiać dofinansowanie rzecznych przepraw promowych do czasu oddania do użytkowania mostu lub tunelu zastępującego dotychczasową rzeczną przeprawę promową. Chodzi o uniknięcie sytuacji, kiedy to po oddaniu mostu lub tunelu przeprawy promowe nadal będą dofinansowywane z budżetu.

Źródło: senat.gov.pl