Konsorcjum Związku Miast Polskich i Związku Powiatów Polskich jest organizatorem jednodniowych krajowych wizyt studyjnych realizowanych w ramach projektu Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Celem wizyt jest przedstawienie uczestnikom rozwiązań zastosowanych w jednostkach administracji publicznej różnej wielkości, wdrażających zróżnicowane projekty w formule PPP. Cykl 12 krajowych wizyt studyjnych realizowany jest
w okresie grudzień 2017 – październik 2019.
Podczas każdej wizyty uczestnicy mogą się zapoznać z praktycznymi doświadczeniami jednostki-gospodarza zdobytymi przy realizacji projektu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Takie spotkanie to możliwość obserwacji
i dyskusji zarówno z przedstawicielami podmiotu publicznego, jak i partnera prywatnego, na temat szczegółów dotyczących każdego z etapów realizacji inwestycji, w tym m.in. procedury wyłonienia partnera prywatnego, montażu finansowego, aż do etapu zarządzania umową. W przypadku wizytacji projektów hybrydowych dodatkowym elementem są informacje dotyczące dofinansowania ze środków zewnętrznych. Częścią każdego spotkania jest również wizyta w miejscu wdrażania inwestycji.
Organizatorzy pokrywają koszty organizacji wizyty, materiałów szkoleniowych i wyżywienia. Uczestnicy pokrywają koszt dojazdu na miejsce wizyty.
Do udziału w krajowych wizytach studyjnych zaproszone są osoby zainteresowane tematyką PPP w jednostkach samorządu terytorialnego i jednostkach podległych oraz jednostkach administracji rządowej, w tym w szczególności decydenci i osoby zajmujące się inwestycjami i ich finansowaniem, infrastrukturą, pozyskiwaniem środków unijnych, zamówieniami publicznymi czy też obsługą prawną.
Gospodarzem ósmej wizyty studyjnej było miasto Nowy Sącz w woj. małopolskim. Samorząd Nowego Sącza zaprezentował projekt: „Budowa budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu przy ul. Grunwaldzkiej w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”.
Przebieg wizyty
Spotkanie rozpoczęło się w sali konferencyjnej w budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu. Ze względu na specyfikę struktury podmiotu publicznego w omawianym projekcie stronę publiczną reprezentowali przedstawiciele zarówno Sądu Okręgowego w Nowym Sączu (strona umowy w projekcie), jak i Sądu Rejonowego w Nowym Sączu (użytkownik obiektu). Na początku spotkania każdy z uczestników przedstawił się krótko, informując o zakresie swojego zainteresowania projektami w PPP i włączając się w późniejszą dyskusję. Prezesi Sądu Okręgowego i Rejonowego przedstawili genezę decyzji realizacji budynku sądu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Następnie p. Rafał Cieślak – radca prawny kierujący pracą zespołu doradców strony publicznej w projekcie, opowiedział o etapie przygotowania procedury wyboru partnera prywatnego oraz uwarunkowaniach prawnych związanych z formułą PPP. Kolejny prelegent, p. Barbara Sułkowska-Sromek, przedstawiła perspektywę użytkownika obiektu, zwracając uwagę na jakość jego wykonania. P. Jacek Maciejewicz, omówił przygotowanie i realizację inwestycji z perspektywy partnera prywatnego. Pozostali przedstawiciele gospodarzy włączali się do dyskusji w zależności od omawianego aspektu.
Po przerwie obiadowej wszyscy uczestnicy wzięli udział w wizycie studyjnej na terenie obiektu w dostępnych jego częściach. Spotkanie zakończono dyskusją przy kawie.
Projekt „Budowa budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu przy ul. Grunwaldzkiej w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”.
Sądecczyzna jest obszarem o wysokim stopniu innowacyjności i kreatywności. Już w końcu lat ’50 ubiegłego wieku przeprowadzono tu z dużym sukcesem tzw. eksperyment sądecki – spójny plan rozwoju regionu w oparciu
o endogeniczne zasoby i realizowany wyłącznie na terenie Sądecczyzny.
Projekt budowy budynku Sądu Rejonowego w formule PPP stanowi odpowiedź na zapotrzebowanie tego obszaru
w zakresie usług sądowniczych dla mieszkańców regionu. Różne wydziały sądu rozproszone były w kilku lokalizacjach
w mieście, ich komunikacja była utrudniona. Ponadto, część wydziałów miała trudności w zapewnieniu odpowiednich standardów bezpieczeństwa osób, danych i dokumentów z uwagi na niedostosowanie często zabytkowych obiektów do wymogów stawianych obecnie instytucjom sądowniczym. Rozproszenie powodowało ponadto zwiększone koszty utrzymania infrastruktury, a warunki pracy pracowników wymiaru sprawiedliwości pozostawiały sporo do życzenia.
Inwestycja w Nowym Sączu jest pierwszym projektem partnerstwa publiczno-prywatnego zrealizowanym przez stronę rządową. Inwestorem jest Ministerstwo Sprawiedliwości.
Pierwszym i dobrze ocenianym krokiem do realizacji tego zamierzenia było powołanie międzyresortowego zespołu sterującego o wysokich kompetencjach. W ciągu 4 lat w Ministerstwie Sprawiedliwości wypracowano program funkcjonalno-użytkowy i w 2012 roku podjęto decyzję o realizacji tego zamierzenia w formule PPP. Zamawiającym
z ramienia Ministerstwa Sprawiedliwości został Sąd Okręgowy w Nowym Sączu. Ministerstwo Rozwoju (obecnie Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju) przygotowało SIWZ do wyłonienia zespołu doradców i przez cały czas profesjonalnie wspierało realizację przedsięwzięcia, m.in. biorąc udział w procedurze wyłonienia partnera prywatnego.
Na ogłoszone w październiku 2013 r. postępowanie zgłosiło się 6 oferentów. Spośród nich 5 przeszło etap oceny formalnej. Prelegenci wizyty podkreślali, że kryterium wiodącym w tego typu przedsięwzięciach powinno być doświadczenie wykonawcy w realizacji podobnych projektów. W projekcie nowosądeckim należy zwrócić uwagę na napięty harmonogram procedury wyboru partnera prywatnego – w jej trakcie przeprowadzono 5 tur negocjacji (technicznych, podatkowych, prawnych i finansowych) w ciągu pół roku. Jako rekomendowaną dobrą praktykę zespół doradczy zaleca odbycie finansowej rundy dialogu w Warszawie – ma to znaczenie w projektach o tak dużej wartości (omawiany projekt to ponad 52 mln zł), ponieważ decyzje dotyczące finansowania zapadają w centralach banków zlokalizowanych właśnie w stolicy.
W sierpniu 2014 r. zakończono etap dialogu konkurencyjnego. W październiku 2014 r. wystosowano zaproszenie do składania ofert, na które w początkach roku 2015 odpowiedzieli wszyscy oferenci biorący udział w dialogu. Najkorzystniejszą ofertę złożyła firma Warbud Infrastruktura Sp. z o.o., z którą w marcu 2015 r podpisano umowę,
w której etap przygotowawczy i inwestycyjny nie przekraczały 39 miesięcy (etap przygotowawczy - 6 m-cy, inwestycyjny - 33 m-ce), a etap zarządzania umową – 240 miesięcy.
W przypadku inwestycji w Nowym Sączu głównym kryterium oceny była cena – 70%. Pozostałe to m.in. termin zakończenia robót budowlanych, czas usunięcia awarii na etapie zarządzania (zwrócono uwagę, że ma to wpływ na cenę oferty), prowadzenie robót niezależnie od warunków pogodowych. Przedstawiciele gospodarzy podkreślali, że dobór kryteriów i wag im przypisywanych leży w decyzji Zamawiającego – to on decyduje, co jest dla instytucji najważniejsze
i w jakim zakresie.
Wszystkie osoby biorące udział w spotkaniu ze strony gospodarzy – zarówno podmiotu publicznego, jak i partnera prywatnego - podkreślały ogromne zaangażowanie i determinację do osiągnięcia sukcesu oraz chęć zdobywania nowej wiedzy i doświadczeń wśród osób włączonych w przygotowanie i realizację inwestycji. Jednym z dowodów na to jest oddanie budynku do użytku pół roku przed planowanym w harmonogramie terminem.
Przedstawiciel firmy Warbud, p. Jacek Maciejewicz podkreślił, że partnerzy prywatni, w tym reprezentowana przez niego firma, są bardzo zainteresowani realizacją projektów PPP. Uważa on, że ten sektor rynku będzie się dynamicznie rozwijał. W PPP partner prywatny jest związany z projektem, wizerunkowo za jakość projektu odpowiada, a w przypadku firm z kapitałem zagranicznym ocenie podlega również jego zaangażowanie na terenie Polski. Z perspektywy partnera prywatnego powinien on być zaangażowany w projekt już od etapu projektowania – aby późniejszy etap eksploatacji nie był utrudniony z uwagi na błędy na etapie inwestycji. Zdaniem p. Maciejewicza kluczem do udanych projektów PPP jest właściwe i wspólne dla obu stron projektu zrozumienie „dostępności” i duża otwartość na know-how oferowany przez obie strony umowy.
Partnerzy prywatni postrzegają również projekty PPP jako element globalnego trendu outsourcingu usług, również
w usługach i inwestycjach publicznych – tak aby dostarczeniem usługi zajmował się wyspecjalizowany w niej podmiot,
a nie instytucja zarządzająca (JST). Dla firm prywatnych PPP daje pewność stałych dochodów i lepszą możliwość planowania finansów, a dla jednostek administracji publicznej zmianę myślenia z bezpośredniego dostarczyciela usług na koordynatora dostarczania oczekiwanej usługi w ramach dostępnego budżetu.
W trakcie wizyty studyjnej uczestnicy mieli możliwość obejrzenia różnych pomieszczeń budynku sądu – od sal rozpraw z odrębnymi, odpowiednio zabezpieczonymi korytarzami komunikacyjnymi dla skazanych, przez odrębne windy do przesyłu akt z podziemnego archiwum do czytelni ksiąg wieczystych, po pomieszczenia administracyjne i gabinety sędziów. Na każdym kroku podkreślana była wysoka jakość wykonania poszczególnych elementów budynku oraz dbałość o to, aby etap inwestycyjny był wygodny i łatwy w bieżącym utrzymaniu – jako przykład może posłużyć takie ukształtowanie powierzchni zjazdu do podziemnego garażu, aby w sezonie jesienno-zimowym jak najmniejsza ilość błota z opon samochodów dostawała się do hali garażowej minimalizując koszty sprzątania. Dyrektor Sądu podkreślała komfort korzystania z udogodnień w budynku od początku zaprojektowanego i zbudowanego pod szczegółowe potrzeby pracowników sądu. Są tu m.in. wydzielone ścieżki dla skazanych od momentu wjazdu na podziemny parking sądu, przez jednoosobowe cele na czas oczekiwania na doprowadzenie na rozprawę aż do osobnego przejścia do zabezpieczonej części sali rozpraw. Wydział ksiąg wieczystych ma indywidualną windę do przewożenia dokumentów z podziemnego archiwum do czytelni akt. Przesłuchania dzieci w sprawach rodzinnych odbywają się w specjalnie zaprojektowanym dwuczęściowym pomieszczeniu, aby w jak najmniejszym stopniu stresować dziecko i umożliwić sędziom swobodną obserwację dziecka przez lustro weneckie. Część, w której pracują sędziowie, jest oddzielona od ogólnodostępnej części budynku, co daje sędziom szansę na niezakłóconą pracę. Strefa wejściowa obejmuje wielostanowiskową salę obsługi petentów, w której obsługiwane są wszystkie sprawy najczęściej potrzebne obywatelom. Podziemne archiwum zabezpieczone jest przed ewentualnym pożarem specjalnym systemem gazowego gaszenia ognia gazem, nie niszczącego dokumentów.
Takie szczegółowe rozwiązania są możliwe wyłącznie wtedy, kiedy ta sama firma (lub ich konsorcjum) jest odpowiedzialna za projekt, wybudowanie i zarządzanie infrastrukturą dostarczoną zgodnie ze szczegółowo dopracowanymi wymogami zleceniodawcy. Dodatkowo, już na etapie budowy, pierwotny projekt w części dotyczącej systemu klimatyzacji uległ modyfikacji pod wpływem sugestii partnera prywatnego, aby zwiększyć komfort użytkowników budynku przy nieznacznym zwiększeniu kosztów inwestycji. Część takich modyfikacji, mimo że droższa na etapie inwestycji, okazała się tańsza na etapie wieloletniego zarządzania i dlatego partner prywatny zaproponował i zastosował takie rozwiązanie.
Efekty realizowanego partnerstwa dla podmiotu publicznego:
Mimo obaw i pilotażowego charakteru tego przedsięwzięcia, projekt okazał się sukcesem i jest dziś dobrym przykładem inwestycji kubaturowej zrealizowanej na zamówienie podmiotu publicznego o wysokich wymaganiach zarówno jakościowych, jak i w zakresie bezpieczeństwa poszczególnych części budynku. Korzystają z niego na co dzień zarówno pracownicy sądu – sędziowie i personel administracyjny, jak i petenci z całego regionu.