Samorządowcy z 10 miast biorących udział w programie Rozwój Lokalny uczestniczyli od 17 do 21 kwietnia br. w wizycie studyjnej do norweskiego Trondheim i Levanger. Tematyka spotkań dotyczyła przede wszystkim strategii rozwoju, ale również efektywności energetycznej, włączania mieszkańców w procesy decyzyjne i wolontariatu. 

Pierwszego dnia polscy samorządowcy spotkali się z burmistrz Trondheim, Ritą Ottervik, która pełni tę funkcję od 20 lat. To blisko 200 tysięczne miasto jest ważnym ośrodkiem handlowym i portem rybackim. Polakom kojarzy się przed wszystkim ze sportami zimowymi. To na skoczni w Trondheim odbywają się zawody w skokach narciarskich. Może się też pochwalić blisko 40 tys. studentów. Większość z nich studiuje na Norweskim Uniwersytecie Naukowo-Technicznym – pierwszej co do liczby studentów uczelni w kraju.

Drugiego dnia uczestnicy mieli okazję usłyszeć o tworzeniu strategii miasta i współpracy z mieszkańcami zgodnie z filozofią „Trondheimsløftet”. Hans Petter Wollebæk, doradca ds. strategii w mieście Trondheim tłumaczył, że nazwa ta ma kilka znaczeń, w tym m. in. działania mające na celu wyniesienie miasta na wyższy poziom, ale też obietnicę, umowę, że tylko współpraca z mieszkańcami może pomóc te cele zrealizować. A są to przede wszystkim bardziej zielone miasto i stworzenie indywidualnej strategii wprowadzania gospodarki o obiegu zamkniętym, zróżnicowanie, budowanie silnych relacji oraz dzielenie się wiedzą i kapitałem technologicznym z resztą świata. Cele te odnoszą się do Celów Zrównoważonego Rozwoju. Wollebæk uważa, że jeśli Trondheim chce je realizować, nie może tylko dostarczać usług mieszkańcom, musi też wzmacniać współpracę i włączyć ich do współtworzenia.

Thomas Ngari Wanjohi, doradca w Centrum Dialogu opowiedział o strategii integrowania migrantów. Trondheim mierzyło się z kilkoma falami uchodźców – po wojnie na Bałkanach w latach 1994-95 do Norwegii przybyło wielu uchodźców z Bośnii, a w roku 2015 z Syrii. Norweska polityka integracyjna skupia się przede wszystkim na uchodźcach, podejmując działania mające na celu włączenie ich w szeregi norweskiego społeczeństwa. Natomiast migranci zarobkowi nie stanowią istotnego tematu polityki migracyjnej, ani obiektu działań integracyjnych ze strony norweskich instytucji odpowiedzialnych za tego rodzaju działania. Pierwszym ogniwem w łańcuchu działań integracyjnych jest rząd ustanawiający ogólne założenia polityki państwa w stosunku do obcokrajowców. Następnie instytucje, takie jak Dyrekcja ds. Imigracji czy Dyrekcja ds. Integracji i Różnorodności, rozpoczynają proces praktycznego wprowadzenia tej polityki w życie. Jednak to gmina przejmuje na siebie największy ciężar związany z przyjęciem uchodźców. To samorząd odpowiedzialny jest za rozwiązanie praktycznych problemów związanych z rozpoczęciem przez uchodźców lub azylantów nowego życia w zupełnie obcym miejscu.

W Trondheim ogromny nacisk kładzie się również na współpracę w ramach wolontariatu. Miasto otrzymało w 2023 r. tytuł Europejskiej Stolicy Wolontariatu (przejęło ten tytuł od Gdańska). Wyróżnienie to przyznawane jest, aby docenić to, co dana gmina robi w obszarze wolontariatu, ale także, aby inspirować do dalszego rozwoju. Według przeprowadzonych badań blisko 60% społeczeństwa w ciągu ostatniego roku działało w ramach wolontariatu - to spadek w porównaniu z latami ubiegłymi- spowodowany pandemią, a 78% populacji jest członkiem przynajmniej jednej organizacji wolontariackiej. Miasto angażuje się w wiele projektów chcąc wykorzystać ten potencjał społeczny.

W Trondheim znajduje się też Brattørkaia - najbardziej wysunięty na północ budynek energetycznie dodatni. Jest to biurowiec o powierzchni 18 580 mkw., który funkcjonuje jak każdy inny — z jedną, zasadniczą różnicą: wytwarza więcej energii niż jest w stanie zużyć. Nadwyżka energii jest udostępniania sąsiadującym budynkom, autobusom i samochodom elektryczny, a także pobliskiemu systemowi transportu promowego za pośrednictwem lokalnej mikrosieci energetycznej.

Z kolei +CityxChange (Positive City ExChange) to projekt smart city, który otrzymał dofinansowanie z unijnego programu badań i innowacji Horyzont 2020 w ramach Smart Cities and Communities. Norweski Uniwersytet Naukowo-Technologiczny jest liderem konsorcjum +CityxChange wraz z miastami Trondheim i Limerick w Irlandii. W ramach tego projektu miasta będą prowadzić działania, by stać się liderem inteligentnych rozwiązań w zakresie pozytywnej energii.

Uczestnicy mieli również okazję zapoznać się z dobrymi praktykami w zakresie zarządzania i strategii na przykładzie mniejszego, niespełna 20 tysięcznego miasta Levanger, w którym większość stanowią tereny rolnicze. 

Zorganizowano ponadto wizytę w Centrum Praw Człowieka w Falstad. Fundacja Centrum Falstad została założona w sierpniu 2000 roku jako narodowe centrum edukacji i dokumentacji historii II wojny światowej, humanitarnego prawa międzynarodowego i praw człowieka. Instytucja posiada też bogatą kolekcję muzealną, powstałą po założeniu pierwszego muzeum w Falstad w 1985 roku. W 2006 roku centrum przeniosło się do budynku, który niegdyś był głównym budynkiem obozu SS Falstad. Od tego czasu instytucja prowadzi także szeroko zakrojone prace nad zagospodarowaniem terenu byłego obozu jako miejsca pamięci.

W wizycie studyjnej wzięły udział przedstawiciele miast z: Ostrowa Wielkopolskiego, Zabrza, Włocławka, Przemyśla, Stalowej Woli, Jasła, Żarów, Kędzierzyna-Koźle, Konina oraz Tarnowa.

Wizyty studyjne są realizowane w ramach Programu „Rozwój Lokalny” wdrażanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej i finansowanego z III edycji Funduszy norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.