Warsztaty odbyły się 3 kwietnia 2020 i były integralną częścią seminarium FRL „Wyzwania demograficzne a endogenne potencjały rozwoju”. 

Przeprowadzone zostały w dwóch grupach miast zróżnicowanych liczbą uczestników i wielkością miast. Oba spotkania miały podobny scenariusz oparty na logice chronologii zdarzeń i odwołujący się do przykładu „typowego” miasta, którego dane, zostały przygotowane podobnie, jak w prezentacjach wysłanych do miast. Miało to pozwolić omówić dane charakterystyczne dla konkretnego etapu i porównać je z danymi przekazanymi miastom. Każdy z etapów miał kończyć się wymianą informacji, spostrzeżeń, wniosków. 

Etap 1. Stan i przyczyny – przekrojowa analiza.
Przyczyny obecnej sytuacji – jak to wpływa na poziom usług publicznych i aktywność społeczno-gospodarczą? 
Poruszono kwestie:

• zmian demograficznych w ostatnich 20 latach;
• liczby mieszkańców w ostatnich 20 latach (grafika - dynamika);
• wskaźników przyrostu naturalnego i sald migracji.

Etap 2. Skutki.
Co powodują zmiany depopulacyjne i zmiany struktury wiekowej ludności miast ? Jak patrząc na trendy diagramów określić, czego możemy się spodziewać ?

Etap 3. Generowanie rozwiązań.
Rozmawiano o obszarach kluczowych i działaniach zintegrowanych, które mogą wpływać na zmianę kierunku rozwoju miast? Jak przeciwdziałać zmianom lub jak dostosowywać do nich miasta?
Analizowano prognozę GUS dotyczącą liczby mieszkańców do 2050 roku, a następnie rozważano trzy grupy rozwiązań:

• zatrzymanie obecnych i pozyskanie nowych mieszkańców,
• oddziaływanie na możliwości wzrostu przyrostu naturalnego,
• nowa organizacja i nowe rozwiązania technologiczne – sposoby łagodzenia skutków zmian demograficznych. 

Wnioski z dyskusji: 

• Doświadczenie Karlina i Pleszewa - budownictwo komunalne nie powinno być traktowane jako element opieki społecznej, ale sposób aktywizacji rynku pracy. Dysponowanie mieszkaniami w kontakcie z pracodawcami i związanie pracowników z miastem, będące zarazem wsparciem rozwoju lokalnych firm. 
• Zmiana sieci szkolnej; jej nieustanne dostosowanie do liczby uczniów i potrzeb rozwojowych miasta. 
• Większa liczba osób starszych oraz instytucji i organizacji sprawujących opiekę nad nimi a ograniczone możliwości finansowe budżetów miast. Nowe formuły wsparcia społecznego. 
• Brak młodych ludzi w szkołach, sklepach, lokalach – brak perspektyw demograficznych i ograniczony zakres inwestycji komercyjnych.
• Dostrzeżono istniejące i rozwijające się w rożnym tempie zmiany polegające na: wyludnianiu się miast, zmieniającej się strukturze wiekowej mieszkańców, zaburzeniu na rynku pracy (ograniczony dostęp do siły roboczej), zmianach społecznych wywołanych wzrastającą liczbą osób w wieku poprodukcyjnym, zmianie zakresu usług publicznych.
• Pleszew: badania pracowników firm, którzy pracując w Pleszewie nie mieszkają w mieście. Potencjalni mieszkańcy miasta. Problem - mieszkania. Szereg działań związanych ze zwiększeniem liczby mieszkań i ich dostępności w mieście.
  
• Powrót osób pracujących na Zachodzie jest szansą i zagrożeniem dla miast. Wsparcie dla osób, które po powrocie będą chciały podjąć pracę w mieście. Przy obecnym rynku pracy powroty z Zachodu to raczej szansa. Pytanie czy struktura kwalifikacji osób powracających dostosowana jest do potrzeb lokalnej gospodarki.