Zbyt ogólnie o odpadach

Członkowie Zarządu ZMP zwrócili uwagę, że projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2028 ma bardzo generalny charakter. Mimo tego, że znajdują się w nim elementy zasługujące na aprobatę, jak choćby założenia dotyczące współdzielenia kosztów inwestycji przez kilka podmiotów, to i tak większość rozwiązań ma charakter bardzo ogólny, co utrudnia ich analizę. Podkreślano, że założenia KPGO 2028 wciąż nie rozwiązują problemu funkcjonowania systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, jak też systemu kaucyjnego. Poza tym ograniczają możliwości rozwoju i wprowadzenia ewentualnych opłat za termiczne przekształcanie odpadów w przyszłości, a udział tego typu odpadów w okresie najbliższych 5 lat może się istotnie zmienić. W opinii Zarządu założenia powinny dopuszczać możliwość dofinansowania tego typu przetwarzania odpadów w przypadku, gdyby ich procent w systemie gospodarowania odpadami znacząco wzrósł. Ponadto w przypadku termicznego przetwarzania odpadów powinny się znaleźć zapisy, które ujednolicą dostępność do spalarni. Aktualna mapa takich podmiotów zakłada pozostawienie pewnych regionów kraju w dużej odległości od spalarni, co zdecydowanie zwiększa koszty podmiotów korzystających z usług tego typu przetwarzania. Projekt uchwały w sprawie KPGO 2028 przewiduje zwiększenie dostępności PSZOK dla mieszkańców dużych miast (jeden PSZOK ma przypadać na 50-80 tysięcy mieszkańców w promieniu 5-8 km), ale nie wskazano źródła finansowania takich działań, co powoduje, że zamysł taki ma charakter teoretyczny.

W ocenie Związku Miast Polskich KPGO 2028 powierzchownie odnosi się do planowanych działań w gospodarce odpadami w Polsce, dlatego jest konieczne uszczegółowienie tekstu wraz z propozycją konkretnych rozwiązań oraz podania źródeł ich finansowania. Obecnie brzmienie dokumentu stanowi jedynie bardzo ogólny wstęp do problematyki związanej z gospodarowaniem odpadami, a jego ogólne założenia nie przyczynią się do poprawy bieżącej sytuacji w kraju.

5% VAT na gaz i energię

Zarząd ZMP pozytywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw. Projekt ten został przez Senat uspójniony i ujednolicony pod względem technicznym i merytorycznym. Rozszerzono zakres stosowania cen maksymalnych ciepła również o mikro, małych i średnich przedsiębiorców oraz katalog podmiotów, dla których ustala się średnią cenę wytwarzania ciepła z rekompensatą o te prowadzące działalność sportową i zajmujące się kulturą fizyczną. Poza tym zaproponowano (postulat ZMP) sposób ustalenia ceny maksymalnej, aby była ona liczona w stosunku do cen i stawek określonych na 31 marca 2022 roku, a także obniżenie do 5% stawki VAT za gaz, olej opałowy, energie elektryczną i cieplną. Członkowie Zarządu przy okazji przypomnieli, że KE zaleca państwom stosowanie niskich stawek VAT. Anna Mieczkowska, prezydent Kołobrzegu, powiedziała, że w jej mieście trwa akcja podpisywania przez mieszkańców pod apelem do Premiera w sprawie przywrócenia 5-procentowej stawki VAT. Zarząd poparł inicjowanie takich akcji i powszechne podpisywanie takich petycji (np. za pośrednictwem strony petycja.pl). Przy okazji Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP podkreślił, że miasta dzięki lepszemu monitorowaniu zużycia energii mogą mieć znaczne oszczędności (jedno z miast zaoszczędziło nawet 1 mln zł).

O przychodniach przyszpitalnych

Zarząd pozytywnie zaopiniował projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (KO), który dotyczy zniesienia przepisu mówiącego, że finansowanie ze środków NFZ poradni przyszpitalnych może się odbywać wyłącznie w sytuacji, kiedy znajdują się one w tej samej dzielnicy co szpital.

Miasto Warszawa zwracało uwagę, że przepis ten może generować dość istotne problemy w funkcjonowaniu przychodni przyszpitalnych, ponieważ może dochodzić sytuacji, że sąsiednie ulice nie mieszczą się w terytorium dzielnicy. Zarząd stwierdził, że faktycznie trudno znaleźć uzasadnienie dla wykluczenia stolicy z  korzystnych zmian. Zgodnie z zaproponowanym projektem, w przypadku Warszawy - nadal ustawa nakazywać będzie zlokalizowanie poradni przyszpitalnej w tej samej dzielnicy, w której funkcjonuje „macierzysty” szpital. Dlatego Zarząd w swojej opinii wniósł o zmianę brzmienia artykułu budzącego wątpliwość, co pozwoli na objęcie przedmiotowymi przepisami także Warszawy: „28a) poradnia przyszpitalna - komórkę organizacyjną podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, zlokalizowaną w tej samej co szpital gminie i tworzącą funkcjonalną całość ze szpitalem, w której są udzielane ambulatoryjne świadczenia zdrowotne odpowiadające, co do rodzaju udzielanych świadczeń, świadczeniom szpitalnym”.

Ustrojowy błąd

Przedstawiciele miast członkowskich ZMP negatywnie zaopiniowali po raz kolejny (https://www.miasta.pl/aktualnosci/z-zarzadu-zmp-w-cieszynierządowy) rządowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Kontrowersje wzbudzają szczególnie zapisy dotyczące obowiązku przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych przez wójtów, burmistrzów i prezydentów, co wiąże się dodatkowo z kolejnym obciążeniem finansowym JST. Po pierwsze, opisane rozwiązanie zdaje się być niezgodne z założeniami dyrektywy z 23 października 2019 r. W motywie 64 dyrektywy czytamy, że organami właściwymi do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych mogą być organy sądowe, regulacyjne, lub nadzorcze mające kompetencje w odnośnych szczególnych dziedzinach lub organy o bardziej ogólnych kompetencjach na poziomie centralnym w ramach państwa członkowskiego, organy ścigania, organy antykorupcyjne lub rzecznicy praw obywatelskich. Dyrektywa wskazuje więc wprost na organy o charakterze państwowym (centralnym). Nie ma tu mowy o organach, które sprawują władzę na poziomie regionalnym, a zatem, na gruncie polskim, o wójtach, burmistrzach czy prezydentach miast. Organy wykonawcze JST nie wpisują się w żaden zakres wymieniony w motywie 64. Ich zakres działania jest ograniczony do określonego terytorium i oznaczonych dziedzin. Po drugie, kolejny motyw dyrektywy (65), wskazuje, iż jako odbiorcy zgłoszeń organy wyznaczone jako właściwe powinny posiadać niezbędne zdolności i uprawnienia do zapewnienia odpowiednich działań następczych. Organy wykonawcze JST nie będą w stanie przeprowadzić samodzielnie takich czynności z uwagi na brak kompetencji umożliwiających np. przeprowadzenie dochodzenia, inspekcji, kontroli bądź audytu w podmiocie zewnętrznym, którego dotyczy zgłoszenie naruszenia prawa. Umocowanie do tego typu działań mają zupełnie inne organy, takie jak: NIK, CBA, Policja, prokuratura (a zatem organy o charakterze centralnym – państwowym). – To ustrojowy błąd. Władze samorządowe nie mogą zastępować organów ścigania i sądów – podsumował dyskusję Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP.

O wiatrakach, radach seniorów i e-administracji

W opinii Zarządu w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, regulacja ta jest zbyt restrykcyjna, dlatego proponują, aby zachować dobry kompromis, jakim była odległość lokalizacji wiatraków nie mniejsza niż 500 m od zabudowy mieszkalnej. Zarząd podtrzymał swoje wcześniejsze negatywne stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa, który zmienia zasady tworzenia rad seniora i obciąża JST dodatkowymi wydatkami (np. zwrot kosztów podróży służbowych dla seniorów), bez wskazania źródeł ich finansowania. Zarząd potwierdza, że nie należy zmieniać aktualnej dowolności w powoływaniu radach seniorów w JST.

Zarząd zdecydował o przekazaniu uwag miast do projekt KPRM o zmianie niektórych ustaw w związku z rozwojem e-administracji, który dostosowuje podstawy prawne do funkcjonowania rozwiązań usprawniających e-administrację. Miasta zgłaszały, że projekt jest słaby i zawiera wiele błędnych zapisów pod względem technicznym, dlatego powinien zostać negatywnie zaopiniowany.

Niebezpieczna dyrektywa o odnowie przyrody

Zarząd ustosunkował się wstępnie do projektu nowej dyrektywy o odnowie przyrody, która może zablokować rozwój miast i stać się dla niektórych dramatycznym wyzwaniem. Dyrektywa bowiem zakłada m.in., że państwa członkowskie mają zapewnić zwiększenie całkowitej krajowej powierzchni miejskiej zieleni w miastach oraz miasteczkach i na przedmieściach o co najmniej 3% całkowitej powierzchni centrów miast i klastrów miejskich w miastach oraz miasteczkach i na przedmieściach w 2021 r. i co najmniej 5% do 2050 r. Instytut Rozwoju Miast i Regionów proponuje zajęcie stanowiska w tej sprawie. Prezydencja czeska już zmniejszyła wskaźniki proponowane przez Komisję, które były jeszcze bardziej absurdalne. IRMiR proponuje inne wskaźniki, które przedstawił już Ministerstwu. Zdaniem Zarządu, konieczna jest interwencja w tej sprawie i większa elastyczność w zapisach dyrektywy - sztywne granice przy braku definicji w systemach prawnych są nie do przyjęcia.

Członkowie Zarządu postanowili przekazać uwagi miast do projektów rozporządzeń: MEiN ws. w sprawie niektórych publicznych placówek systemu oświaty (regulacje dotyczą Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych), MEiN zm. rozp. ws. wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, MEiN ws. udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe w 2023 r., MRiPS ws. sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych, MRiPS ws. sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach w sprawach o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (należy dodać datę wszczęcia egzekucji), MRiT zm. rozporządzenie ws. organizacji i trybu prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

W trakcie posiedzenia w Złotoryi Zarząd przyjął też projekt sprawozdanie z działalności Związku w 2022 roku, projekt sprawozdania finansowego z ubiegłego roku oraz projektu budżetu na 2023 r.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP

Wszystkie opiniowane projekty znajdują się w Strefie dla miast.